Jeugdstrafrecht
Voor een kind
is een cel
de hel
'Kinderrechters hebben spe
T
JL
10 Dinsdag 17 februari 2009 PZC
De 13-jarige jon
gen die vorige
week een dreigte-
lefoontje pleeg
de naar een
school in Weesp,
is volgens zijn advocaat ingestort
nadat hij hoorde dat hij nog twee
weken in de Amsterdamse jeugd
gevangenis in voorarrest moest
zitten. Hij en zijn 14-jarige part
ner in crime komen vandaag ech
ter vrij nadat een van hun advoca
ten bij de kinderrechter een ver
zoek tot vrijlating had ingediend.
De twee kinderen krijgen nu huis
arrest.
Advocaat Sam Bharasingh over
zijn 13-jarige cliënt: „Natuurlijk
moet hij corrigerend gestraft wor
den, maar hem zo lang in de ge
vangenis vasthouden, gaat veel te
ver. Hij is nog zo jong, en heel
makkelijk te beïnvloeden. Deze
omgeving is helemaal niet goed
voor hem."
Vrijdag besloot de kinderrechter
dat het duo nog twee weken lan
ger vast moest zitten. Bharasingh:
„Het is volgens de kinderrechter
ook voor hun eigen veiligheid.
Maar sinds duidelijk is dat ze niks
met het masker en de dreigbrief
te maken hebben, is er geen be
dreiging geweest.".
Minderjarigen in de cel, terwijl ze
nog niet zijn veroordeeld - het
komt steeds meer voor in ons
land. „Vroeger waren we daarmee
heel terughoudend, maar nu lo
pen we voorop in Europa", zegt
Ido Weijer, bijzonder hoogleraar
jeugdrechtspleging aan de Univer
siteit van Utrecht.
Hij is het eens met Bharasingh
dat het vasthouden van de twee
om hen te beschermen onzin is.
„Dat is een oneigenlijk argument.
Bewaring is niet bedoeld tegen be
dreigingen. Dan moet je ze bevei
ligen."
Volgens Carla van Os van kinder
rechtenorganisatie Defence for
Children (lid van het kinderrech
tencollectief) is er in Nederland
sprake van twee ontwikkelingen:
toenemende repressie en tegelij
kertijd een verzachting van de
aanpak van criminele jongeren.
„De samenleving polariseert. Aan
de ene kant klinken er harde ge
luiden, jongeren zouden volgens
sommigen zelfs 'vernederd' moe
ten worden om hen weer op het
rechte pad te krijgen. Aan de an
dere kant zet jeugdminister Rou-
voet stappen tot verbetering. Hij
gaat nadenken over afschaften
van het volwassenstrafrecht voor
jongeren. Dat is spannend: Rou-
voet is de kwaadste niet."
Weijers: „Kinderen voorlopig op
sluiten in een politiebureau of
jeugdinrichting is voor hen bij
zonder riskant. Daar loopt alles
door elkaar. Ze komen daar in
aanraking met zware gevallen. In
Scandinavische landen staan ze
geen voorlopige hechtenis toe
van kinderen. Na verhoor op het
politiebureau gaan ze weer naar
huis. Dat vind ik een goede ma
nier."
De roep om hardere aanpak van
crimineel gedrag vanuit de maat
schappij is groot. Rechters zijn
daarvoor niet ongevoelig, zo
blijkt uit de straffen die de laatste
'Welke jongere is nou
geholpen met het
volwassenenrecht?'
tijd zijn opgelegd. „Over de hele
linie wordt er meer gestraft in
ons land", zegt hoogleraar
Weijers. Er is volgens hem echter
een grote uitzondering. Het aan
tal minderjarigen dat volgens het
volwassenenrecht wordt veroor
deeld, neemt af Die conclusie
trok hij na onderzoek in 2006.
„En die tendens is nog steeds
gaande. Gelukkig, want welke jon
gere is nou geholpen met volwas-
senrecht?"
Toch is Weijers niet voor afschaf
fing van de mogelijkheid om min
derjarigen volgens het volwasse
nenrecht te veroordelen. Iets
waarvan het VN-comité inzake
de Rechten van het Kind een
warm voorstander is. „Justitiële
jeugdinrichtingen willen een jon
gere van 17 die een zware mis
daad heeft begaan liever niet bin
nen de muren hebben. Daar zit
ten jongeren voor kleine vergrij
pen, een zware misdadiger past
daar niet. Bovendien ontbreekt
daar psychiatrische zorg." Die is
wel voorhanden in inrichtingen
voor volwassenen. „Maar een
kind tussen volwassen crimine
len stoppen is ook niet ideaal."
Weijers pleit dan ook voor een
apart strafrecht voor mensen tus
sen de achttien en 23 jaar. „Vaak
zijn de persoonlijkheden van de
ze jongeren nog niet volledig uit
gegroeid. Daar kunnen we nog
wat mee."
Strafrechtdeskundige Maartje Ber
ger van Defence for Children:
„Celstraf voor jongeren moet een
uiterste middel zijn en ook zo
kort mogelijk worden opgelegd."
Volgens haar is er al zeker tien
jaar sprake van een toename van
het aantal opsluitingen van jonge
ren. „Er was vroeger meer jeugd
hulpverlening en er waren meer
jeugdinrichtingen. Daar zitten
jongeren niet meteen gevangen.
Staatssecretaris Albayrak heeft ge
zegd dat voorarrest gebruikt kan
worden om jongeren te corrige
ren. Dat kan natuurlijk niet, voor
arrest mag alleen als het van be
lang is voor het onderzoek of als
de rechtsorde ernstig geschokt
is."
Wat vroeger een 'kwajongens
streek' was, wordt volgens haar te
genwoordig vaak 'gecriminali
seerd'. „Een vechtpartij op school
is dan ineens mishandeling, ter
wijl die vroeger gewoon op de
school zelf werd opgelost."
Ook in Weesp is volgens Berger
niet goed nagedacht. „In plaats
van het voorarrest te verlengen,
had men samen met de ouders
en de jeugdreclassering een plan
moeten maken voor die jongens.
De ouders willen wel meewer
ken. En is de veiligheid van die
jongens in het geding? Haal er de
bewoners van Weesp dan bij. Je
kunt allerlei dingen verzinnen
zonder die jongens in de cel te la
ten zitten."
Het VN-comité
inzake de Rechten
van het Kind verwijt
Nederland dat
het nog steeds
kinderen voor de
volwassenenrechter
brengt. Ook vindt
de VN dat kinderen
alleen in uiterste
gevallen de cel in
mogen. En ook
daar gaat Nederland
over de schreef.
Dat moet afgelopen
zijn, vindt het
kinderrechten
collectief, een
coalitie van
kinderrechten
organisaties. Het
collectief wil
minister Rouvoet
van Jeugd en Gezin
donderdag in een
gesprek overtuigen.
door Niek Opten en Joep
Trommelen
Jaap Blomhert is
kinderrechter in Almelo. Hij
is vóór taak- en werkstraffen
en stuurt jongeren liever
naar een hulpverlener dan
achter de tralies. Maar soms
kan het niet anders, legt hij
uit.
Kinderrechter Jaap Blomhert.
foto George Nusmeijer
I egen jongeren wordt te
genwoordig strenger opge
treden en justitie reageert
sneller op misdragingen
van jongeren, zegt de Almelose
kinderrechter Jaap Blomhert. „Dat
komt mede door de aandacht die
er de laatste jaren met name op tv
is voor jeugdcriminaliteit. Kwesties
