Veelzijdige
en excentrieke muziek van Satie
Was dit verhaal dan toch niet het
verhaal dat verteld moest worden?
WPZC Maandag 9 februari 2009 23
MULTIPLE PIANO FESTIVAL
Pianomuziek vierhandig van Erik
Satie. Door Sandra Jeroen van
Veen. Gehoord zondag 08
februari in de Concertzaal in
Middelburg.
door Jeanette Vergouwen
siast gewerkt met sambaballen,
klapperpistool, schaap- en koege
luiden en ander klein percussiema
teriaal. De muziek lijkt soms me
chanisch, je hoort de galm van
klokgelui en de repeterende mu
ziek lijkt eenvoudig, maar vereist
wel degelijk een behoorlijke tech
niek. Parade met soms een jazzy
ritme eindigde met een kakofonie
van klanken die vooral geprodu
ceerd werd door de aanwezigen.
Na de pauze klonken na Gym-
nopédie en 3 en Gnossienne, de
Musique d'Ameublement en Vexa
tions. Super eenvoudige lijnen die
vaak herhaald werden. Een
boeiend besluit vormde de muziek
die Satie schreef voor de film
Entr'act van René Clair. Milhaud
arrangeerde deze muziek voor pia
no vierhandig. Fascinerend waren
de oude filmbeelden vol humor.
Een bonte parade van schoorste
nen, lucifers, pilaren en het ver
haal van een op hol geslagen lijk
wagen. Flarden van de Marche
Funèbre van Chopin en het Dies
Irae waren te horen. Satie was in
deze muziek zijn tijd vooruit en
onderstreepte op boeiende wijze
de activiteiten op het filmdoek.
Organisator Douwe Eisenga was te
vreden met de aandacht voor de
vier concerten. „Toch fantastisch
dat zoveel mensen komen luiste
ren naar moeilijke hedendaagse
muziek. De avondconcerten trok
ken volle zalen, vreemd dat juist
dit slotconcert met werken van Sa-
tie minder bezoekers trok. Een der
gelijk project is zeker voor herha
ling vatbaar."
NADER BESCHOUWD
AGENDA
OP PAD
Handwerkmuseumcafé
Het is geen cursus, iedereen is welkom
onder voorwaarde dat je handwerkt. El-
kaars werk bekijken, en ideeën opdoen.
Goes, Historisch Museum De Bevelanden,
13.30-16.30.
meer agendanieuws op www.pzc.nl
FILMS
BERGEN OP ZOOM
Cinem'actueel, The curious case of Benja
min Button: 2Ó.00uur; Spion van Oranje:
20.00 uur; Valkyrie: 20.00 uur; Hunger:
20.30 uur;
GOES
Merral, Oorlogswinter: 18.45 uur; Spion
van Oranje: 19.00 en 21.00 uur; The cu
rious case of Benjamin Button: 21.15 uur;
Valkyrie: 19.30 en 22.00 uur; Yes man:
19.15 en 21.45 uur;
MIDDELBURG
Schuttershof, Le silence de Lorna: 20.00
uur;
OOSTBURG
Ledeltheater, Australia: 20.00 uur;
TERNEUZEN
View, Spion van Oranje: 20.30 uur; The
curious case of Benjamin Button: 20.15
uur; Valkyrie: 20.45 uur; Oorlogswinter:
19.00 uur;
VLISSINGEN
CïmeCity, Australia: 15.30 en 21.15 uur;
Despereaux, De dappere muis: 13.45 en
16.15 uur; Spion van Oranje: 14.00,
16.15, 19.15 en 22.00 uur; The curious
case of Benjamin Button: 16.00 en 20.30
uur; Doubt: 16.15 en 19.30 uur; High
school musical 3: 14.00 uur; Madagascar
2 (nl): 13.45 uur; Oorlogswinter: 14.00
en 19.00 uur; Piet Piraat: 13.45 uur; Revo
lutionary Road: 21.45 uur; Seven pounds:
22.00 uur; Valkyrie: 16.15, 19.00 en
21.45 uur; Wit licht: 19.15 uur; Yes man:
14.15, 16.30 en 19.15 uur; Sneak: 22.00
uur;
Satie is de componist die
moeilijk in een vakje gestopt
wordt. Zijn muziek is spe
ciaal en zeker niet gemakkelijk om
te vertolken. Velen kennen zijn be
kende werken Gymnopédie en
Gnossienne. Deze ontbraken dan
ook niet op het slotprogramma
van het Multiple Piano Festival.
Wel waren ze bewerkt door
Jeroen van Veen en voorzien van
impressionistische versieringen.
Wat lekker aanslaat is het sfeertje
van de pianomuziek van Satie, dit
komt ook door de hypnotiserende
(melodie)lijnen, herhalingen en
langzame tempi.
Satie was van alle markten thuis,
schreef muziek vol humor en trok
zich niets aan van de heersende
vormen en normen. Hij schreef
bijna uitsluitend voor piano en gaf
zijn composities vreemde titels
mee. De Trois Morceaux en forme
de poire waren een reactie op de
opmerking van Debussy dat Satie
muziek schreef zonder vorm. Het
duo Sandra en leroen van Veen
speelde dit zevendelige werk waar
nodig met lekker sterk geaccentu
eerde hoge tonen en met respect
voor het soms dromerige sfeertje.
Deze sappige muziek heeft af en
toe een wrang smaakje, maar hapt
wel lekker weg.
Humorvol is Parade, geschreven
voor een ballet van Cocteau. De
decors van Picasso ontbraken en
werden vervangen door een oran
je paraplu. Het publiek mocht ac
tief meedoen en er werd enthou-
door Willem Nijssen
Als er voor je ogen iets ergs ge
beurt, dan noem je dat 'tragisch',
of'een drama'. Als er op toneel
iets ergs gebeurt, dan is dat al veel minder
'voor je ogen'. Maar toch noem je dat nog
altijd een tragedie. Mits het allemaal maar
geloofwaardig is. Als er op de planken
iets ergs gebeurt, dat niet geloofwaardig
is, dan noem je dat nog altijd geen onzin.
Dan noem je dat een komedie. Dus als
een rector in een belachelijk, Grieks gedra
peerd laken voor zijn leerlingen ver
schijnt en komt te spreken over het drank
probleem van een van zijn docenten, dan
is dat uiterst ongeloofwaardig en daarom
het begin van een blijspel.
Na zo'n opening (en er was al een dom
sirtaki-dansje aan voorafgegaan) kan je
natuurlijk hilarie op bombarie blijven sta
pelen -je legt bijvoorbeeld uit dat de repe
tities voor het toneelstuk met veel proble
men 'te paard zijn gegaan' - maar ééns
moet dat stoppen. En dan moet je gas te
rugnemen. Om even later weer wat nieu
we vaart te maken. En weer op tijd afrem
men. Dat is al met al nog een redelijk in
gewikkeld gebeuren. Maar als er één to
neelgroep is, die daar uiterst bedreven in
is, dan is dat wel Het Volk. De groep be
staat al 30 jaar (op zich al bijna een uni
cum) en het hier toegepaste procédé is in
middels 20 jaar oud. Zet een stelletje mis
lukkelingen aan een opdracht die voor
hen een paar maten te groot is, en er ont
staat 'vanzelf een komedie.
Vanzelf is uiteraard een misplaatst woord.
Er schuilt veel vakmanschap achter het
uitbeelden van die losers. (Misschien is
het daarom, dat we voorlopig blijven zit
ten.) Het doseren van de nonsens is ook
een zorgvuldig karwei. En de opdracht
moet gepast moeilijk zijn. De vertolking
van het drama van Oidipous lijkt me zo'n
schier onmogelijke taak. Toch zeker voor
een alcoholverslaafde, een ex-psychiatri
sche patiënt, een dweperige Nana Mous-
kouri-fan en diens labiele dochter.
Van eventuele helden blijft in de
handen van deze goedbedoelende under
dogs niet veel over. Oidipous weet zich
nog aardig als protagonist te handhaven,
maar van zijn vader Laios blijft geen fat
soenlijk draadje vlees over. De man deug
de niet, en zijn dubieuze levenswandel -
die tot alle ellende heeft geleid - wordt
met verontrustende graagte uit de doe
ken gedaan. Mensen die weten dat er wel
het een en ander op ze aan te merken is,
kennen graag andere mensen waar nog
méér kwaad over te spreken valt. Dat is
het achterliggende principe van de kome
die. Wij vinden die personages op de
planken toch ook veel grotere sukkelaars
dan wijzelf
Maar... op een of andere manier slaagt
Het Volk er telkens weer in, om lachwek
kende types neer te zetten, die toch nog
Oidipous aan de Griekse kust.
op een vleugje sympathie mogen reke
nen. Het is zelden allemaal zo zwart-wit
en zo eendimensionaal als een simpele
komedie vereist. Er zit uiteindelijk ook
een verrassende wending in het verhaal,
die pas helemaal aan het slot aan het licht
komt. Het optreden is in duigen, ver
moeid zitten de alcoholverslaafde classi
cus en de ontnuchterde rectorsdochter
nog samen. En dan doet de classicus een
ontboezeming, over de moeder van het
meisje. „God, wat heb ik van die vrouw
gehouden!" De dochter verstijft, wordt
één priem die haar eigen bestaan door
prikt. Het duurt nog geen vijf seconden.
Maar in die luttele seconden wordt een
heel nieuw scenario geschreven, even vol
van overspel (en tragiek) als het leven
van die verkruimelde Griekse helden.
Alles moet opnieuw bedacht worden. Is
de vader dan toch de vader niet? En is die
bijna-incestueuze verering van de doch
ter dan toch iets anders? En wat dan?
foto Het Volk
Was dit verhaal dan toch niet het verhaal
dat verteld moest worden? Zelden zo met
lege handen, maar vol van schaterlach,
naar huis gegaan.
Deze week
zal ik met grote nieuwsgierigheid uitkij
ken naar 'Cuniculus', de nieuwste van
poppenspeler Neville Tranter. Over een
duistere toekomst, waarin alleen een
groep bijna-mensgrote konijnen en één
mens hebben overleefd. Nog niet eens of
ficieel in Nederlandstalige première, maar
nu al in De Wegwijzer, op zo 15 en ma 16
februari. Te laat om er volgende week
ook al over te schrijven. Maar er zijn nóg
voorstellingen die veelbelovend zijn, zo
als die van Toneelgroep Alaska, donder
dag in het Arsenaaltheater in Vlissingen.
'Safety First' is een stuk, dat wil inhaken
op de actualiteit van de angstcultuur.
Reageren kan via: willem.nijssen@jubii.nl
Sandra en Jeroen van Veen spelen werken van Satie. foto Lex de Meester
