'ja, ik ben klaar
voor Hamlet'
47 media
Ali gifted (45) speelt Osman Asian, één van de hoofdrollen in Vara's
psychologische thrillerserie Vuurzee, waarvan vorige week de tweede reeks begon.
„Er komt een keer een hoofdrol die geheel losstaat van mijn Turks zijn."
door Maurits Schmidt
Sandokari
PZC
Zaterdag 7 februari 2009
De cast van Vuurzee.
foto Vara
Achternaam: Qfteci.
Ali Qifteci: „Heel goed. Je zegt
Tsjiéftèdzjie, accent op de eerste
lettergreep. Het betekent dubbel
loops jachtgeweer. We waren boe
ren en jagers. Deze werd het toen
Atatürk in 1923 achternamen voor
schreef. De uitspraak varieert van
Giftékie, Siftesie, Saftékie, zelfs Sir-
takie."
Maak er gewoon Ali Dubbelloops van.
„Als artiestennaam. 'Ali D.', wie
weet."
Wat bent u het meest: muzikant,
zanger, toneelspeler, filmacteur?
„De laatste tijd vooral toneel- en
filmacteur. Met flinke muzikale
-passie. Het artistieke heb ik niet
van huis uit, hoewel ik hoorde dat
mijn opa een prachtige stem had.
Op de katoenplantage hoorden ze
hem op een afstand van 3 kilome
ter. Maar als hij dat merkte, hield
hij op."
Waar komt uw talent dan vandaan?
„Ik verklaar het vanuit de heim
wee, nadat ik op m'n 8e naar Ne
derland was gekomen. Ik voelde
me buitenstaander, ook al ging ik
in Roermond naar de katholieke
school. Ik werd uitgescholden. En
het bleef zo. Ook op straat: 'Vieze
Turk, ga naar je eigen land terug'."
Het land van Wilders.
„Zijn latere aanhang ken ik veel te
goed. Ben ik mee opgegroeid. Hij
verwoordt dat nu."
Het is heftiger geworden.
„Mijn familie in Limburg voelt
zich nog steeds niet veilig, niet wel
kom, ondanks hun Limburgse ac
cent. Het probleem is in die veer
tig jaar landelijk geworden. Waar
door je het beestje niet meer kunt
benoemen: daar komt het van
daan. Die tendens maakt het zorg
wekkend. Ik denk: kom op, jon
gens, ik was één van de eerste gast
arbeiderskinderen, heb alle oplei
dingen hier gedaan, de Nederland
se cultuur geaccepteerd, sterker:
geïncorporeerd, verinnerlijkt."
U hebt zich altijd wel verzet tegen
het moeten spelen van Turkenrollen.
„In het begin vooral. Later dacht
ik: van hieruit kan ik de dialoog
aangaan met de Nederlandse colle
ga's. Die rollen werden van buiten
af geschreven. Dan krijg je alleen
clichés: snor d'r op, Turks accent,
dat is dan grappig. Maar het is pas
sé. Het kan niet meer. De derde ge
neratie is er, de vierde bijna. Het
voegt niets toe, verrijkt niet, wat
wél moet. Je hoeft niet meer te be
nadrukken dat ik van buitenlandse
afkomst ben. Mijn voertaal is Ne
derlands, mijn huwelijk is, thuis
én in Vuurzee, gemengd."
Evengoed bent u Osman Asian in
'Vuurzee'.
„Toch is het dezelfde rol als wan
neer ik Kees Huppeldepup had ge
heten. Ik kan me de Turkse naam
wel voorstellen, voor de herken
ning, met mijn kleur. Maar inhou
delijk ben ik alleen de vader. Ik
heb de scenarioschrijver ook ge
zegd: schrijf op de vader, niet op
de Turk."
Geen Turk. Ook niet als u uit
eerwraak uw tegenspeler met een
honkbalknuppel te lijf gaat?
„Dat gebeurt alleen in een nacht
merrie van Osman! En eerwraak is
het zeker niet. Dat zou het een an
dere rol'gemaakt hebben. Het be
grip zegt me zelfs niets. Osman
schakelt wel de Turkse maffia in
om zijn dochter terug te vinden.
Daar borduurt de tweede serie op
voort. Maar daar mag ik nog niets
over vertellen."
Wat is uw artistieke toekomst?
„Er komt een keer een hoofdrol
die geheel losstaat van mijn Turks
zijn, zeker weten. Dat gaat ook om
zelfvertrouwen. Ik moet, na 26 jaar
ervaring, een keer kunnen zeggen:
ja, ik ben klaar voor Hamlet. Daar
voor moet een acteur met taal mu
ziek kunnen maken. Ik heb, ook so
lo, veel muziektheater gedaan. Ik
wilde gedichten zingen van een
Nederlandse dichter. Dat werd
Eiland van Willem van Toorn.
Daarna wilde ik nog vijf Neder
landse dichters. Campert, Kop
land, Voskuil als schrijvers erbij. Ik
kreeg geen subsidie. Ik had alleen
geld gekregen als ik Turkse dich
ters had genomen. Echt absurd."
Dus u gaat wraak nemen.
„Zeker! De kern van de taal is het
gedicht. De gedachtewereld erach
ter, de verbeelding, de fantasie: ziel
van de taal. Daar heb ik Neder
lands van geleerd. Als je wilt spe
len, moet je de taal absoluut goed
in je donder hebben. Zo wil ik ook
de weg wijzen. Ik keer me tegen
het allochtone slachtofferschap
van 'we krijgen geen kans'. Als je
met de taal kunt spelen, is het flau
wekul te zeggen dat je geen rollen
krijgt omdat je Turk bent."
En hoe neemt u wraak?
„Eerst nog een monoloog spelen
over identiteit. Dan door straks
toch het idee door te zetten met
de Nederlandse dichters. Mis
schien in één voorstelling, met de
mooiste gedichten, een prachtig
verbindingsverhaal, en een zeven
koppig orkest achter me. Uit m'n
ziel zingen!"
Vuurzee, Nederland 1, 21.20 uur
Reageren?
redactie.media@wegener.nl
In Heimwee TV worden elke
week tv-series uit het verleden
belicht die de geur van nostalgie
ademen.
foto GPD
Tot ver in mijn kindertijd
dacht ik dat baardmans
Sandokan een Duitser
was. Ik keek er als 8-jari-
ge altijd naar op de Duit
se tv: Sandokan, Der Tiger von Ma
laysia. Wat hij precies deed, weet
ik niet meer. Iets met tijgers in elk
geval. Hij dook een keer onder een
tijger door en sneed tijdens die
sprong en passant de buik van het
arme dier open. Ja, je moest geen
ruzie met Sandokan krijgen. En
het was eigen schuld, dikke bult
voor de tijger. Want hij viel Marian
ne aan! De prachtige dochter van
Sandokans Britse aartsvijand,
wiens naam mij ontschoten is. Ui
teraard werd Marianne na de hel
dendaad van Sandokan verliefd op
de gevreesde piraat. Dan heb je de
poppen aan het dansen. Twee cul
turen op één kussen, daar slaapt
de duivel tussen. En een duivel
was Sandokan. De man ging tame
lijk wreed te werk. Niet alleen tij
gers, maar ook arme Britten wer
den aan het zwaard geregen.
In 2009 zou Sandokan daar niet
meer mee weg komen. Geweldda
dig exotisch uiterlijk woeste
baard Bin Laden. Sandokan zou
nu al na aflevering één naar
Guantanamo Bay zijn verbannen.
De aflevering waarin Marianne
sterft in de armen van Sandokan,
was destijds net zo'n hype als het
neerschieten van JR in Dallas. Hui
lende meiden op het schoolplein.
Wij jongens deden dat uiteraard
niet. Wij speelden de scène na
waarin een van Sandokans rebel
len met getrokken zwaard op die
Britse gouverneur afstormde en
doorzeefd werd met Britse kogels.
En ik heb nog jarenlang op de fiets
naar school hardop dat magische
muziekje Zendoken, Zendoken, tudu-
dutudutudutudutu gezongen.
Een paar jaar geleden maakte ik de
onvergeeflijke fout de serie op dvd
te kopen. De magie is volledig weg.
Slecht beeld, slecht geluid, slecht
nagesynchroniseerd en special ef
fects om van te huilen.. En wat ver
liepen die avonturen traag.
Maar eerlijk is eerlijk, het blijft een
stoere vent met zeer indringende
ogen. Dat was vooral waar mijn
zus en duizenden andere zussen
voor vielen. Deze Sandokan, de In
diase acteur Kabir Bedi, zagen we
later terug als bad guy in de
Bond-film Octopussy en ook nog
even in The Bold and The Beautiful.
Dat laatste had hij wat mij betreft
niet hoeven doen. Mijn zus vond
het uiteraard schitterend. Wat
zong ik destijds ook alweer om
haar te pesten? O ja: Sandokan, San
dokan, Sandokan heeft een broekie
an! Ivar Hoekstra
Ali gifted:
„Mijn familie voelt
zich nog steeds
niet veilig."
foto Peter Elenbaas
