IXj;
Claims
Flora en fauna
ijs, temperatuur en klimaat
WlglSgshausen
land I I
Vliegreis yah
Chili naar Brits
onderzoeks
station Rothera
Adelaidè
Island
Antarctica
Start- en landingsbaan
Gastenverblijven
Werkplaatsen*
./Laboratorium;
8 Vrijdag 6 februari 2009 PZC
De
polsslag van
Vanmiddag vliegen Willem-Alexander, Maxima en wetenschapsminister
Plasterk naar Antarctica. In het kader van het Internationaal Pooljaar willen ze
een beeld krijgen van het Nederlands wetenschappelijk onderzoek op
Antarctica. Nederland heeft geen eigen onderzoeksstation op de Zuidpool,
wetenschappers logeren en werken bij buitenlandse stations. Het prinselijk
paar verblijft op de Britse basis Rothera en bezoekt van daar uit andere
locaties. Volgens Plasterk is in tijden van klimaatverandering en
opwarming van de aarde onderzoek op de polen en bescherming van het
broze ecologische evenwicht daar van levensbelang. „Als je de polsslag
van het wereldklimaat wil opnemen, dan zijn de poolgebieden de polsen."
door: Harry Havekes
Infographic: Chantal van Wessel
Antarctica is geen zelfstandige staat en
heeft geen regering of politici. Diverse
landen hebben in de loop der tijd een
deel van het continent geclaimd. Vaak
gaat het om landen die in de buurt
liggen (zoals Chili en Nieuw-Zeeland)
of een gebiedsdeel in de buurt hebben
(Noorwegen, Frankrijk, Groot-
Brittannië). Andere, zoals de VS en
Rusland, behouden zich het recht voor
om in de toekomst alsnog een deel op
te eisen. Duitsland, Zuid-Afrika en
Brazilië hebben hun aanspraken
opgegeven.
De claims zijn op dit moment alleen
voor cartografen relevant; ze laten
Antarctica eruit zien als een
aangesneden taart, maar juridische of
politieke betekenis hebben ze (nog)
niet. Het Verdrag van Antarctica
bevriest in 1959 de claims. Dit verdrag
verbiedt onder meer mijnbouw, het
uitbreiden van claims en militaire
activiteiten. Alleen wetenschappelijk
onderzoek is toegestaan. Ook moet de
ecologie van het gebied beschermd
worden. De claims kunnen in de
toekomst van belang worden vanwege
de minerale rijkdom van het continent.
In de bergen is bijvoorbeeld steenkool
en ijzererts gevonden. Commercieel
het interessantst zijn de olie- en
gasvelden die in de Rosszee
aangetroffen zijn. Pogingen om
exploitatie bespreekbaar te maken
werden in de jaren tachtig afgekapt
door een campagne geleid door
Greenpeace. Dat leidde tot het Madrid
Protocol dat in 1998 van kracht werd
en alle mijnbouwactiviteiten voor 50
jaar stïllegt. Economische exploitatie
van de Zuidpool beperkt zich
momenteel tot visserij en toerisme.
Volgend jaar worden in de zomer
80.000 toeristen verwacht. Er gaan al
stemmen op om dat aantal te beperken
of gesloten gebieden in te stellen om
de druk op het milieu te verlichten.
Keizerpinguïns.
Alleen planten en dieren die zich kunnen aanpassen
aan de kou, kunnen overleven op Antarctica.
Onder de planten zijn dat onder andere mossen,
korstmossen en algen. Hoewel hij prima tegen de
kou kan, komt de ijsbeer niet op de Zuidpool
voor, alleen op de Noordpool. Onder de
Antarctische dieren vind je wel verschillende
soorten zeehonden, walvissen en pinguïns.
Minister Plasterk gaf aan dat hij 'het al heel wat zou
vinden' als aan het eind van het Internationale
Pooljaar Nederlanders 'weten waarom ijsberen geen
pinguïns eten'.
Antarctica is het koudste, hoogste en
droogste continent op aarde. Het
beslaat 14,4 miljoen vierkante kilometer
en is daarmee in grootte het vijfde
continent. In tegenstelling tot de
Noordpool bestaat de Zuidpool uit land
dat vrijwel geheel (98 procent) bedekt is
met ijs. De ijskap is gemiddeld twee
kilometer dik. Er ligt dus ongeveer 30
miljoen kubieke kilometer ijs, ongeveer
90 procent van de totale ijsvoorraad van
de wereld. Het meeste ijs is meer dan
100.000 jaar oud.
Er zijn slechts twee seizoenen, een
koude winter en een iets minder koude
zomer. In de binnenlanden is het kouder
dan aan de kust. De laagste temperatuur
ooit gemeten op aarde was bij het
Russische onderzoeksstation Vostok:
-89,4°C. Aan de kust is de hoogste
temperatuur van het continent
gemeten: 14,6°C.
Willem-Alexander, Maxima en minister
Plasterk bezoeken dus de beste plek in
het beste seizoen, want het is
momenteel zomer in Antarctica.
Op de Zuidpool is het kouder dan de
Noordpool. Het ligt hoger en mist de
matigende invloed van de oceaan die
extremen op de Noordpool tempert.
Net als op de Noordpool is er wel
noorderlicht, maar wordt het zuiderlicht
genoemd. Een ander verschijnsel op
Antarctica heet 'diamond dust',
diamantstof. Het is een soort bevroren
mist die het zicht niet belemmert en pas
opvalt als het zonlicht op de ijsdeeltjes
valt.
Hoewel de hoeveelheid ijs anders doet
vermoeden, valt er weinig neerslag op
Antarctica: gemiddeld 170 mm per jaar.
In het binnenland valt minder dan 100
mm. Het is daarmee technisch
gesproken een woestijn.
11Rothëra^r-v
rcföt Brittah n ië
Rothera
Hangar £7 V
Opslagtanks
Tijdens bezoek (6-9 feb.) zat
ook een nacht in een tent den,
Luchtfoto van
Rothera met in
het midden de
start- en
landingsbaan.
