Paus is te veel gehecht aan traditie
NA MAAND
"ïïl
B
Techniek alléén volstaat
niet bij screenen migrant
lOPEN DEUR
DAGEN
1 O Donderdag 5 februari 2009 PZC
TE CAST
Prof. dr. E.P.N.M. Borgman
is hoogleraar in de systematische
theologie aan de Faculteit
Geesteswetenschappen van de
Universiteit van Tilburg.
Overal ter wereld gist het
van de verontwaardi
ging over het besluit
van de paus om de Brit
se bisschop en holocaust-ontken
ner Richard Williamson te rehabi
literen. Niet alleen geestelijken,
maar ook politici (onder wie de
Duitse bondskanselier Angela Mer
kel) uiten zware kritiek. Gisteren
kwam er dan eindelijk een reactie.
Het Vaticaan eist dat Williamson
de gewraakte uitlatingen publiek
herroept.
De vraag dringt zich op waarom
de paus in deze affaire zo handel
de. Hoe kan de rooms-katholieke
kerk gescheiden mensen die her
trouwd zijn de toegang tot de sa
cramenten weigeren en tegelijker
tijd de excommunicatie ongedaan
maken van bisschop Richard Willi
amson, die de zesmiljoenvoudige
moord in de vernietigingskampen
van de nazi's ontkent?
Het gaat bij dit laatste niet alleen
om een meningsverschil over een
historisch feit. Als de gaskamers
niet bestaan hebben en de Shoah
niet heeft plaatsgevonden, moet
het wereldwijde geloof erin wel
het gevolg zijn van de macht van
de Joden. Dit maakt het ontken
nen van de Holocaust inderdaad
tot antisemitische propaganda.
Hoort iemand met een dergelijke
opvatting thuis in een kerk die op
het Tweede Vaticaans Concilie
(1962-1965) nadrukkelijk heeft ver
klaard zich te keren tegen alle ui
tingen van antisemitisme, wan
neer en door wie ook? Opmerkelij
ke veel leden uit de hiërarchie van
de RK Kerk menen van niet.
Zelden werd er zo veel en op zo'n
hoog niveau afstand genomen van
een besluit van de paus als nu het
geval is. De voorzitter van de Ne
derlandse bisschoppenconferentie
Ad van Luyn, de kardinaal van We
nen Christoph Schönborn, die als
geestelijk vader van de Catechis
mus van de Katholieke Kerk veel
aanzien geniet, en vele andere kar
dinalen en bisschoppen uitten
hun afkeuring. Zij spraken over on
begrijpelijke onwetendheid van de
verantwoordelijken, van gebrek
aan onderling overleg en zelfs van
fouten.
Er is inderdaad iets helemaal mis
gegaan. Er circuleert al lang een
preek van Williamson uit 1989 op
internet waarin deze de Shoah ont
kent. Het klopt dus niet dat zijn
standpunten pas bekend werden
door een recent interview met de
Zweedse televisie nadat het besluit
was genomen tot opheffing van de
excommunicatie van de orthodoxe
'Priesterbroederschap' Sint Pius X,
waartoe Wiliamson behoorde. Ten
tweede leven zo niet antisemiti
sche, dan toch stérk anti-judaïsti-
sche opvattingen breed binnen de
Priesterbroederschap. Dat was
voor niemand een geheim.
Tijdens het TWeede Vaticaans Con
cilie heeft de rooms-katholieke
kerk zich onder meer diepgaand
beziggehouden met haar verhou
ding tot het jodendom. Breed zag
men in dat de oude opvatting dat
de kerk de Joden als Gods uitverko
ren volk zou hebben vervangen én
het idee dat de Joden collectief
'Paus vindt dat geschiedenis
van de kerk moet leren
en niet andersom'
schuldig waren aan de dood van Je
zus bijgedragen hadden aan een
klimaat waarin de Holocaust zich
kon manifesteren. Het concilie be
klemtoonde daarom het gemeen
schappelijke erfgoed van Joden en
christenen, erkende (met de apos
tel Paulus) de Joden als uitverko
ren volk en pleitte ervoor de 'we
derzijdse kennis en waardering' te
vergroten door 'bijbelse en theolo
gische studies en door broederlijke
gesprekken'.
De traditionalisten onder leiding
van de Franse bisschop Marcel Le-
febvre, die zich aaneensloten tot
de Priesterbroederschap Sint Pius
X, erkenden het TWeede Vaticaans
Concilie niet. Dat markeerde vol
gens hen namelijk de overwinning
van de Franse Revolutie binnen
de kerk, en die wijzen zij catego
risch af. Ook hadden zij bezwaren
tegen de nieuwe positie tegenover
het jodendom. In een tekst uit
1989, op de Nederlandse website
van de Priesterbroederschap te vin
den, schreef de toenmalig alge
meen overste Franz Schmidberger
onder meer dat de Joden nog al
tijd moeten worden gezien als
'Godsmoordenaars'.
De vraag die ik aan het be
gin stelde, wordt zo alleen
maar klemmender. Ook
als het opheffen van de excommu
nicatie van de Priesterbroeder
schap geen rehabilitatie betekent
en de destijds door Lefebvre gewij
de bisschoppen daarmee niet het
recht krijgen binnen de rooms-ka
tholieke kerk hun ambt uit te oefe
nen: wat deed paus Benedictus
XVI dan dit gebaar maken, terwijl
bijvoorbeeld praktiserende homo
seksuelen vanuit het Vaticaan al
leen maar steeds te horen krijgen
hoezeer zij de grondslag van onze
beschaving ondermijnen?
Grond hiervan is de visie van de
paus op de verhouding van de
kerk tot de geschiedenis. Hij vindt
vooral dat de geschiedenis van de
kerk moet leren en niet dat de
kerk ook van de geschiedenis
moet leren, hoezeer de documen
ten van het Tweede Vaticaans Con
cilie dit laatste ook beklemtonen.
Toen Benedictus XVI in Ausch
witz de slachtoffers van de Shoah
herdacht, was hij volledig authen
tiek. Deze zesmiljoenvoudige
moord schreit ten hemel, vindt
ook hij. Voor hem onthult dit ech
ter het morele falen van gelovigen.
Het maakt voor hem geen funda
menteel probleem van kerk en tra
ditie zichtbaar, een probleem dat
vraagt om een diepgaande bezin
ning en zelfs het afstand nemen
van standpunten die men lang eer
biedwaardig vond.
Dat men de Joden geen Gods-
moordenaars mag noemen, vindt
men niet in de traditie van de
Rooms-Katholieke Kerk terug. Ster
ker nog: er zijn verontrustend veel
teksten voorhanden waarin wordt
gesuggereerd dat dit wél mag.
De opvatting dat het huwelijk on
verbrekelijk is en homoseksualiteit
verwerpelijk, voert daarentegen te
rug op de Bijbel zelf. Daarom wil
Benedictus daar geen afstand van
nemen. Terwijl toch de hele Bijbel
spreekt van een God die bij men
sen betrokken is en met hun geluk
begaan. 'De levende mens is de
eer van God', zei kerkvader Ire-
neus van Lyon. Om te weten wat
te doen, lijkt mij dit voor christe
nen de sleutel tot het juist lezen
zowel van de teksten van de kerke
lijke traditie als van de gebeurtenis
sen uit de geschiedenis.
Erik Borgman
Wilt u zien hoe
onze sauna's
worden gebouwd?
Kom dan naar de
OPEN DEUR DAGEN
op zaterdag 7 en
zondag 8 februari
bij Jan van Sundert
saunabouw. Wij willen
u graag laten zien hoe
we met de beste hout
soorten en materialen
onze sauna's worden
gebouwd.
Onze sauna's zijn
namelijk niet te
vergelijken met de
sauna's in de bouw
markten en dat willen
we u graag laten zien.
JNA'S VAN JAN VAN SUNDERT
infroroodsouno's
traditionele sauna's
£~v Jan-van
Sundert
Lokkerdreef 10, 4879 ND Etten-Leur. Tel 076-5048800
Openingstijden ma gesloten, di t/m do 9.30-17.30 uur
vrijdag 9.30-21.00 uur, za 9.30-17.00 uur
*Actie geldig t/m 28-2-2009 "Artikel- en prijswijzigingen voorbehouden. "Vraag naar de actievoorwaarden
Gebruik röntgenfoto's
en spraakherkenning
niet altijd betrouwbaar.
DEN HAAG - Het gebruik van rönt
genfoto's, spraakherkenning en in
ternationale databanken om bewe
ringen van migranten te controle
ren is niet altijd betrouwbaar, en
daardoor wordt een onbekend aan
tal van hen ten onrechte niet toe
gelaten. Dat concludeert het Rathe-
nau Instituut in een rapport dat
gistermiddag is aanboden aan
staatssecretaris Nebahat Albayrak
van Justitie.
Het rapport beroept zich op ver
scheidene wetenschappers die zeg
gen dat nauwelijks is te achterha
len hoe effectief de gebruikte me
thoden zijn, noch hoe vaak er fou
ten door worden gemaakt. Vol
gens de wetenschappers zouden
technische middelen pas mogen
worden gebruikt wanneer gege
vens over effectiviteit bekend zijn.
„Als de belastingdienst een fout
maakt en 730.000 aangiften op
nieuw moeten worden gedaan, is
het land te klein. Maar wanneer
het om migranten gaat, komen die
fouten niet zo snel in de openbaar
heid. Daar zou net zoveel aan
dacht voor moeten zijn", aldus
Huub Dijstelbloem, wetenschapsfi-
losoof en werkzaam voor het Ra-
thenau Instituut.
Migranten kunnen onder meer
met behulp van een DNA-test be
wijzen of een kind echt van hen
is. Maar buitenechtelijke kinderen
vallen in die methode buiten het
bewijs.
Over het gebruik van röntgenfo
to's van het sleutelbeen als bewijs
dat iemand minderjarig is, wordt
al jaren getwist. Niet alleen stellen
vele medici dat deze methode niet
correct is, ook maken zij zich zor
gen over de gezondheidsrisico's
die kinderen lopen doordat zij
worden blootgesteld aan röntgen
stralen. In 2002 adviseerde de Na
tionale Ombudsman justitie zelfs
te stoppen met die omstreden me
thode, desondanks wordt er nog
steeds gebruik van gemaakt.
Ook de internationale systemen
waarin ongewenste migranten ge
registreerd worden, liggen al enige
tijd onder vuur. Te veel mensen
zouden op verkeerde gronden in
het systeem belanden. Verder be-
'Wanneer het om migranten
gaat, komen die fouten niet
zo snel in de openbaarheid'
palen computersystemen, zoals
het interne systeem van de Immi
gratie en Naturalisatie Dienst en
de taaltoets voor migranten in be
langrijke mate of iemand wel of
niet het land in mag. De menselij
ke toets dreigt daardoor te verdwij
nen. Staatssecretaris Albayrak er
kent dat het gebruik van techniek
risico's met zich meebrengt. „Ik
denk dat we erg kwetsbaar wor
den als we alleen op de techniek
vertrouwen. Het blijft wel mensen
werk." Maar volgens haar bieden
de onderzoekstechnieken ook veel
voordelen. Zo helpt het ongewens
te vreemdelingen buiten de deur
te houden en gewenste juist bin
nen te halen.
