fi
'Geen ruimte meer voor mannetjes die vanwege hun netwerk in allerlei raden zitten'
Frank Beemer, managing director Berenschot
PZC Woensdag 4 februari 2009 9
irt de controleur?
stellende wetgeving die het speel
veld markeert."
Zijn Groningse collega Van Manen
pleit voor de oprichting van een be
roepsgroep voor commissarissen.
Frank Beemer van Berenschot:
„Commissarissen zouden doelstel
lingen moeten vaststellen, waar
over ze later in alle openheid ver
antwoording moeten afleggen."
Het zelfreinigend vermogen moet
dan zo groot zijn dat bij falen de
commissaris zelf opstapt.
Beemer én Van Manen geloven in
zelfregulering. „We hebben te ma
ken met verstandige mensen. Zij
beseffen ook dat de imagoschade
groot is als zij falen", zegt Van Ma
nen. Commissaris zijn wordt zo
een stressvolle bijbaan. Beemer:
„Ja, maar dat hoort het ook te zijn.
Er is geen ruimte meer voor man
netjes die vanwege hun netwerk in
allerlei raden zitten."
Hoe word je commissaris?
Wie zitting wil nemen in een Raad
van Commissarissen (RvC) in de
(semi-) publieke sector heeft ver
schillende mogelijkheden:
Sommige organisaties zetten
een advertentie in de krant.
Andere maken gebruik van het
Nationaal Register Commissaris
sen en Toezichthouders, dat be
middelt tussen werkgevers en
-nemers.
Ook zijn headhunters actief,
die mensen benaderen om zit
ting te nemen in een RvC.
In de meeste gevallen be
noemt de RvC een nieuw lid.
De Raad van Bestuur heeft daar
formeel geen stem in, al wordt
soms wel gekeken of het 'klikt'.
De minister wijst toezichthou
ders aan bij onder andere zie
kenhuizen en universiteiten.
Aansprakelijkheid
Commissarissen in de (semi-)
publieke sector zijn hoofdelijk
aansprakelijk bij verwijtbare
fouten. Dit risico is meestal ver
zekerd via de betreffende instel
ling.
Vrouwen en jongeren zijn
zeldzaam binnen de RvC, veruit
de meeste leden zijn blanke
mannen van vijftig jaar en
ouder.
De omvang van een RvC is af
hankelijk van de sector en va
rieert van twee tot twaalf le
den.
De zittingstermijnen lopen
doorgaans uiteen van drie tot
vijfjaar. Herbenoeming is
meestal een keer mogelijk.
Een commissariaat is een bij
baan. Gemiddeld komt een
RvC vier tot zes keer per jaar
bijeen.
tants- en adviesbureau Pricewater-
houseCoopers. Hij spreekt niet van
incidenten. „Langzamerhand
wordt duidelijk dat de Raden van
Commissarissen in de huidige op
zet vaak niet goed uit de verf ko
men."
Zo moeten de leden onafhankelijk
zijn, maar ze zijn grotendeels afhan
kelijk van informatie uit de Raad
van Bestuur, de club die ze moeten
controleren. Naast opzichter wor
den de commissarissen geacht een
klankbord te zijn voor de directie.
„Het zijn moeilijke rollen, die ver
schillende eisen stellen aan de toe
zichthouders. Die worstelen daar
mee." Van Twist en Beemer bea
men de risico's die aan dit systeem
zijn verbonden. „Het gevaar dreigt
dat commissarissen niet deskun
dig, onafhankelijk of daad-
Van Twist. „Ze zijn vaak oud-be
stuurders. Voordeel is dat Ze weten
wat er speelt in de sector, maar
keerzijde is dat ze te begripvol kun
nen zijn."
Elke publieke sector heeft zijn ei
gen 'Code voor goed bestuur', waar
in ook staat hoe commissarissen
moeten handelen. Nog meer regels
formuleren, heeft volgens de des
kundigen geen nut. Dat zou de vrij
heid voor ondernemers te veel in
perken. „Dan krijgen we weer bu
reaucratische instellingen", zegt
Van Twist.
Het huidige systeem is het best
denkbare model, concludeert het
drietal. Kamerleden roepen echter
steeds vaker om maatregelen nu de
gevallen van geldverspilling elkaar
in snel tempo opvolgen. Er ligt
zelfs een voorstel voor een zwarte
lijst om te zorgen dat be
paalde personen
nooit meer in een Raad van Toe
zicht terechtkomen.
Staatssecretaris Jet Bussemaker
(Volksgezondheid, Welzijn en
Sport) vindt dat niets. De aanhou
dende stroom 'missers moet vol
gens haar een les zijn voor alle an
dere Raden van Bestuur en Toe
zicht. „Wij kunnen een doolhof
aan wetten en regels maken, extra
toezicht houden, maar het is iets
wat in de genen zou moeten zitten
van het personeel tot en met de
Raad van Bestuur en de Raad van
Commissarissen."
Toch vindt Ferdinand Mertens,
hoogleraar toezicht aan de TU
Delft, dat de overheid nog duidelij
ker de kaders kan aangeven. Van co
des als die van Tabaksblat, een
richtsnoer voor het bedrijfsleven,
en afgeleides daarvan voor de pu
blieke sector, is hij niet onder de in
druk. „Ik geloof in goede kader
maar geldt ook in het bedrijfsle
ven."
In het bedrijfsleven zijn Raden van
Commissarissen een vertrouwd fe
nomeen. Sinds de overheid meer
ruimte gunt aan maatschappelijke
instellingen om te ondernemen,
veelal met gemeenschapsgeld, heb
ben de toezichthoudende commis
sarissen de afgelopen jaren ook
hun intrede gedaan in sectoren als
het onderwijs, huisvesting en zorg.
Op afstand houdt de overheid via
diverse inspecties toezicht.
„In het bedrijfsleven zijn genoeg
voorbeelden van falende commissa
rissen. Je mag er vanuit gaan dat
commissarissen in de publieke sec
tor ook fouten maken", zegt Jaap
van Manen, hoogleraar onderne-
mingsbestuur aan de Rijks
universiteit Groningen
en daarnaast werk
zaam bij accoun
