Druk ©p ensioenfondsen
Beleggen
Wie een tijdje meeloopt bin
nen pensioenbesturen,
zal zich verbazen over de
vanzelfsprekendheid
waarmee vaak naar de lange termijn
wordt gekeken. Doen zich binnen de fi
nanciële wereld schokken voor, dan vol
gen altijd de geruststellende woorden
van bestuurders dat beleggen in aande- "7
len (zakelijke waarden) historisch ge-
10 Zaterdag 31 januari 2009 PZC
'Het is verstandig
2009 nog even
aan te kijken'
H
Snakken
naar adem
Krijgen we straks nog wel
geld, nu de pensioenfondsen
door de crisis steeds
krapper komen te zitten.
De problemen groeien en
deskundigen zijn het
oneens over de oplossing.
door Rik Elfrink
De Nederlandse pen
sioenfondsen kam
pen met ernstige
problemen. Voor
het eerst wordt
openlijk gesproken over het kor
ten van de rechten van gepensio
neerden op hun oudedagsvoorzie
ning. Mensen die al met pensioen
zijn, ontvangen daardoor minder
geld dan waarop ze jarenlang gere
kend hadden.
De oorzaak van alle problemen is
het gekrompen vermogen van de
pensioenfondsen door de dalende
koersen van aandelen. Daarnaast
is de rente gedaald en maken de
fondsen minder rendement op be
leggingen als obligaties. Volgens
pensioendeskundige Theo Gorn-
mer, tevens columnist bij de Weg-
ener-kranten, is het de grootste
pensioencrisis aller tijden. „Het is
nogal wat als je pensioenrechten
mogelijk gaat afstempelen. Je komt
direct aan de portemonnee van
mensen die een pensioenuitkering
ontvangen."
Veel gepensioneerden lopen op
dit moment al geld mis doordat
hun pensioenuitkering niet aan de
inflatie is aangepast. Bij een be
perkt aantal van hen, deelnemers
bij een 'probleemfonds', gaat het
om forse bedragen tot bijna 20 pro
cent van de pensioenuitkering.
Een erfenis uit het verleden. Het
heeft nog alles te maken met het
uit elkaar klappen van de internet-
zeepbel, die sinds 2000 zorgde
voor dalende aandelenkoersen.
Een aantal pensioenfondsen heeft
deze koersval nooit helemaal kun
nen opvangen. Ze konden de pen
sioenen niet meer aan de inflatie
aanpassen. „Geen van de fondsen
doet dat nog", zegt Gert Klooster
boer van dé Vereniging van Be
drijfstakpensioenfondsen.
Pensioenfondsen krijgen maande
lijks hun geld doordat op het sala
ris van werkenden een bedrag
wordt ingehouden. Dat bedrag
wordt via een vooraf gekozen me
thode belegd. Gemiddeld beleggen
pensioenfondsen rond 40 procent
van het toevertrouwde geld in aan
delen (zakelijke waarden) en onge
veer 60 procent in obligaties (vast-
rentende waarden). Sommige
fondsen Wijken licht van de hier
voor geschetste verdeling af en
storten bijvoorbeeld een deel van
het geld op een spaarrekening. Of
ze kiezen voor onroerend goed, be
leggingen in olie of geven geld aan
private investeerders. In algemene
zin geldt dat een pensioenfonds
waarbij veel werkenden zijn aange
sloten, iets meer risico kan nemen.
Bij een 'grijs fonds', een pensioen
fonds waarbij relatief veel gepen
sioneerden en weinig werkenden
zijn aangesloten, zijn veel deelne
mers direct afhankelijk van de pen
sioenuitkering. Het risicoprofiel
van de beleggingen is daardoor la
ger. Dat is bijvoorbeeld het geval
bij het Philips Pensioenfonds, een
van de grootste in Nederland.
De koersval die de kredietcrisis nu
teweeg brengt op de financiële
markten, zorgt er nu voor dat ook
de grootste fondsen van ons land
in grote problemen zijn terechtge
komen. Onder meer ambtenaren-
fonds ABP en het pensioenfonds
voor de zorg (PGGM) rapporteren
alarmerende cijfers. Er is geld ge
noeg over om de pensioenen nog
vele jaren te betalen, maar de ba
lans van de fondsen voldoet niet
aan de eisen die De Nederland-
sche Bank daaraan stelt. Daardoor
zal de betaling van pensioenen op
de lange termijn in de knel kun
nen raken. Volgens Gommer moe
ten we de rust bewaren. „Dit is
zo'n exceptionele situatie dat het
verstandig is om wat meer tijd te
nemen en 2009 aan te kijken."
Deskundigen zijn verdeeld over de
oplossing. Om aan de huidige wet
telijke eisen te voldoen, zijn snel
aanvullende maatregelen nodig.
Veel pensioenaanspraken worden
dit jaar bevroren, maar dat is voor
nu onvoldoende. De wet eist dat
DNB erop toeziet dat pensioen
fondsen binnen drie jaar weer vol
doen aan het wettelijke mini
mum-vermogen voor een pen
sioenfonds. Daarbij moet sprake
zijn van een zogenoemde dek
kingsgraad van minimaal 105. Bij
het ABP ligt deze momenteel op
90, bij PGGM op 92. De fondsen
moeten een herstelplan bij DNB
indienen waarmee ze aangeven
hoe ze denken binnen drie jaar
weer boven de 105 te komen. Veel
bestuurders denken langer nodig
te hebben dan deze periode.
Dalen de aandelenkoersen de ko
mende drie jaar verder, dan zijn ri
goureuze maatregelen niet langer
uit te stellen. Dat betekent niet al
leen dat de pensioenen bevroren
worden, maar dat ook andere,
voor werknemers, werkgevers én
gepensioneerden vervelende ingre
pen zullen plaatsvinden. Gom
mer: „De pensioenpremies voor
werkgevers en werknemers moe
ten omhoog. Ook kun je in de si
tuatie terechtkomen dat een fonds
met een dekkingsgraad van 80
stelt dat maar 80 procent van de
pensioenrechten wordt uitbetaald.
Rigoureuze maatregelen hebben
het voordeel dat snel herstel moge
lijk is. Maar ik denk zelf dat het be
ter is om dit jaar af te wachten."
Kloosterboer van de Vereniging
van Bedrijftakpensioenfondsen
wijst erop dat nog geen enkel
fonds heeft gekort op rechten. „Ik
zie dat ook nog niet één-twee-drie
gebeuren, al kun je het niet uitslui
ten. Wat wij willen, is meer tijd
om de herstelplannen uit te kun
nen voeren."
illustratie Pluis
door Rik Elfrink
zien altijd meer oplevert dan sparen of
het kopen van staatspapier (obligaties).
Pensioenbestuurders werken in de prak-
tijk met allerlei wetenschappelijk onder
bouwde berekeningen. Vele miljoenen
worden gespendeerd aan benchmarks,
studies over kansen op onderdekking
en herstelplannen. Maar wat is zo'n stu
die of herstelplan waard op het mo
ment dat in Israël of Irak een oorlog uit
breekt?
