Rozenbottels dragen bij
aan een stukje vogelgeluk
PZC Zaterdag 24 januari 2009 1 7
De afgelopen vorstperiode vlogen de vet
bolletjes weer over de toonbank. Dat bij
voeren kan ook zo zijn nadelen hebben.
Eenvoudiger is de tuin zó in te richten dat
er juist ook in de winter nog natuurlijke
voedselbronnen aanwezig zijn voor onze ge
vederde vrienden.
Hele generaties vogels worden op
gevoed met het feit dat er 365 da
gen per jaar voer beschikbaar is.
Door het 'eendje voeren' weten
onze dorpseenden nauwelijks meer hoe
ze zelf hun kostje bij elkaar moeten
scharrelen. Niet bijvoeren zou veel pro
blemen in de erwtensoepgroene dorps
vijvers oplossen. De eenden overleven
de winter niet; volgend jaar een stuk
NATUURSTEMMEN
door Hans van Hage
minder druk op de vijver en weer iets
helderder water. Wie weet, gaan er weer
waterplanten groeien.
Ook het bijvoeren in de eigen achtertuin
is alleen maar te rechtvaardigen omdat
het gewoon leuk is. Het diervriendelijkst
is het om daar in oktober voorzichtig
jnee te beginnen en dan vol te houden
tot volgend voorjaar alles weer lekker
groen wordt. Veel afwisseling van zaden
en vruchten, en vooral niet te veel vet en
brood. Let wel op als u op vakantie gaat,
en geen tijd hebt om de voertafel te vul
len: door de gewenning aan dat voedsel
op de voertafel worden vogels lui.
Het bijvoeren van vogels kan ook anders.
Als u met wat meer gevoel voor vogels
tuiniert, is het vrij eenvoudig. Door ver
schillende planten niet te snoeien in het
najaar, kunnen de vruchten en zaden die-
Rosa Pimpinellifolia. De bottels van het duinroosje zijn pas lekker als de vorst er over
heen geweest is.
nen als natuurlijke voedselbron voor on
ze gevederde vrienden. Laat wat appels
aan de appelboom hangen, om te begin
nen. Merels zullen er dankbaar gebruik
van maken. Maar ook andere vruchten
zoals die van de Japanse Kwee, Slee
doorn, Gelderse Roos en de simpele Ro-
zenbottel kunnen bijdragen aan vogelge
luk. De meeste vruchten hebben een
vorstperiode nodig om 'rijp' te worden.
Ook smaakt het vruchtvlees dan beter.
De mens heeft hier goed naar gekeken.
Zo moet een boomkweker die wilde ro
zen wil zaaien, nogal wat handelingen
verrichten voordat het zaad kiemkrach-
tig is. Hij plukt de bottels in oktober en
verwijdert het vruchtvlees van de zaden.
Die worden gedroogd en ondergaan ver
schillende behandelingen, waaronder
een tijdje in de diepvriezer. Daarna wor
den de schilletjes van de rozenzaadjes
verwijderd en vervolgens worden ze een
jaar na de pluk gezaaid.
In de natuur gaat dat dus vanzelf De ro-
zenbottel hangt meestal een hele winter
aan een struik, om vervolgens in het
voorjaar door een vogel gegeten te wor
den. In het vogelmaagje worden door de
sterke maagsappen de buitenste laagjes
van de pitjes verwijderd, om vervolgens
met een beetje vogelpoep op de grond te
belanden. Een gedeelte van het zaad
kiemt pas na een jaar. Natuurlijk is het al
lemaal wat ingewikkelder. De ene vogel
eet de bottel voor het vruchtvlees, de an
dere voor de zaadjes. In beide gevallen
krijgen ze buiten de koolhydraten ook
de hoognodige vitaminen binnen die ro
zenbottels bevatten.
Één groep vogels heeft het in de winter
écht moeilijk: de insecteneters. Zwalu
wen zijn slim, die vliegen naar het zui
den. Ongetwijfeld ook dat we komend
voorjaar weer minder ijsvogels zullen
zien. Hoewel de meesten de brakkere wa
teren vaak nog wel weten te vinden. Als
ze slim zijn, tenminste. Diegenen die dat
niet zijn, leggen het loodje. En zo hoort
het ook in de dierenwereld.
NAMEN
Kogelhof en Loodkop
Tussen het Kogelhof op het
Noord-Bevelandse Kamper
land en de Loodkop op het
Walcherse Veere bestaan
merkwaardige overeenkom
sten.
Beide namen hebben betrek
king op kanonnen en de lo
den kogels die daarmee ge
schoten werden. Als je goed
kijkt op oude kaarten dan
kun je zien dat tussen de bei
de boerderijen alleen maar
een strook water bestond. De
Onrustpolder en de Schots
man en Ruiterplaat van
Noord-Beveland, zijn van jon
gere datum. De Jacobspolder
was daar waterkerend tot
1845. Pas toen is de meer wes
telijke Onrustpolder bedijkt.
De Kogelhoeve heeft dus lang
onderaan de zeedijk gelegen.
Dat was ook het geval met de
Loodkop bij Veere. Het Katte-
poldertje - nu grotendeels
jachthaven - lag op de gevaar
lijke oostpunt (stroming) van
Walcheren. Daar lag een per
manente batterij van kanon
nen om Walcheren tegen aan
vallen vanuit zee te bescher
men. Het (voormalig) fort
Den Haak lag hier vlakbij -
ook al om de oostkant van
Walcheren en de toegang tot
het Veerse Gat te bescher
men.
Aan het eind van de Franse
tijd, rond 1813, was Noord-Be
veland al bevrijd van het Fran
se juk. De Engelsen en de
Noord-Bevelanders schoten
vanaf de Kogelhof, waar een
batterij was ingebouwd in de
dijk, op de Fransen met hun
batterijen bij Loodkop. De
beide hoeves lagen op
schootsafstand. De namen
van beide boerderijen herin
neren aan die heftige tijd. Op
de hekpalen van de Kogelhof
zijn zelfs enkele kogels inge
metseld. Die werden op en
rond de boerderij in groten
getale aangetroffen. Dat zal
vroeger bij de Loodkop ook
wel zo geweest zijn. Tot de
volgende oorlog (Tweede We
reldoorlog) deze hoeve hele
maal van de kaart veegde.
Gerard Smallegange
De Rosa Canina (hondsroos) is een haag met mooie langwerpige botteltjes waar de vogels graag van eten,
