spectrum 4
CD Filtersysteem voor C02 ontregeld
Dagboek van de aarde
o
PZC
Zaterdag 17 januari 2009
O Vuile sneeuw smelt eerder
De sneeuw in de bergen in het westen van
de Verenigde Staten en Canada smelt sneller
door al het roet dat uit de lucht neerdaalt.
Door de luchtvervuiling die door auto's en fa
brieken wordt veroorzaakt, is de sneeuw in
het voorjaar wel een maand eerder weg, zo
blijkt uit nieuw onderzoek. Dat kan proble
men opleveren voor waterkrachtcentrales,
landbouw en visserij, sectoren die ook al te
lijden hebben onder de klimaatsverandering
als gevolg van broeikasgassen in de atmo
sfeer. Een team van het Pacific Northwest Na
tional Laboratory van het Amerikaanse Dep
artment of Energy ontdekte dat de roetdeel
tjes zonlicht absorberen, net zoals bijvoor
beeld asfalt, waardoor de sneeuw en de
lucht daar vlak boven zo'n 0,7 graad warmer
worden.
De hoeveelheid C02 die de Japanse Zee uit
de lucht kan filteren, is drastisch gedaald, zo
hebben onderzoekers van de Universiteit
van Pohang vastgesteld. Een team onder lei
ding van professor Kitack Lee vergeleek ge
gevens uit de periode van 1999 tot 2007
met die van 1992 tot 1999 en ontdekte dat
de hoeveelheid opgeslagen C02 was gehal
veerd. Volgens Lee is het filtersysteem, waar
bij C02 uit de atmosfeer door het oppervlak
tewater wordt geabsorbeerd en door de be
weging van het water naar de bodem zakt,
door de opwarming van het zeewater ontre
geld geraakt.
Tropische cyloon
Het noorden van Australië had zwaar te lij
den onder dubbel natuurgeweld: de tropi
sche cycloon Charlotte viel samen met
springtij. Wegen liepen onder water, waar
door steden en dorpen van de buitenwereld
werden afgesloten. De schade loopt waar
schijnlijk in de tientallen miljoenen dollars.
Bron Earth Enviroment Service
Aardbevingen
Een aardbeving op 8 januari in Costa Rica,
met een kracht van 6,1 op de schaal van
Richter, blijkt aan ten minste 38 mensen het
leven te hebben gekost. De meeste slachtof
fers werden door modderlawines verzwol
gen. Er waren ook aardbevingen in de Austra
lische deelstaat Victoria, het westen van Su
matra en op Kreta en omringende eilanden.
(fe Smogvluchtelingen
Kraaien kunnen best tegen een stootje, maar
de vervuilde lucht in Teheran is de vogels
toch wat al te gortig geworden. De Iraanse
hoofdstad heeft al jaren een smogprobleem,
dat de kraaien tot nu toe nauwelijks leek te
deren, zeggen Iraanse milieuactivisten in de
Britse krant The Guardian. Maar deze winter
zitten er zoveel verstikkende gassen, zoals
koolmonoxide, in de lucht dat achtereenvol
gens duiven, nachtegalen en nu dus ook de
kraaien elders hun heil hebben gezocht.
Impressie van de
LCROSS-missie, die
in april van dit jaar
het bestaan van ijs
op de maan moet
aantonen.
hinderd tot het maanoppervlak kan door
dringen. Het einde van Lunar Prospector
versterkte de scepsis nog meer. In juli 1999
zat de missie er op en liet de vluchtleiding
de sonde neerstorten in een krater nabij
de Zuidpool waarin ijs werd vermoed. We
tenschappers hoopten in het materiaal dat
door het inslaande ruimteschip omhoog
werd geslingerd, sporen van water te ont
dekken. Maar de uitkomst was negatief -
Onlangs deed Kaguya, een Japanse sonde
die sinds oktober 2007 rond de maan cir
kelt, een nieuwe poging maanijs op te spo
ren. Het ruimteschip is uitgerust met een
zeer gevoelige camera die ook beelden kan
maken in de permanente schaduwgebie-
den, waar nooit rechtstreeks zonlicht door
dringt. Kaguya maakt daarbij gebruik van
de minieme hoeveelheden licht die via re
flectie van zonnestralen door de kraterwal
toch tot op de bodem doordringen. Vorig
jaar-oktober maakten Japanse onderzoe
kers echter bekend dat Kaguya in een van
de meestbelovende vindplaatsen, de krater
Shackleton op de Zuidpool, geen spoor
van oppervlakte-ijs had gevonden. Als er
al ijs aanwezig is, dan zit het met kleine
hoeveelheden vermengd in het maanstof.
Toch blijft er hoop. Een team van Britse
en Amerikaanse onderzoekers nam de Lu-
nar Prospectormetingen uit 1998 met nieu
we analysetechnieken onder de loep en
maakte op 18 december vorig jaar de bevin
dingen openbaar. De waterstof op de
maan blijkt geconcentreerd in kraters op
de polen die permanent in de schaduw lig
gen. Dat wijst op ijs, hoewel de zonne
wind de herkomst van de waterstof ook
kan verklaren. Om de discussie te beslech
ten, is de hoop nu gevestigd op LCROSS
(Lunar CRater Observation and Sensing
Satellite). De missie, die in april van start
gaat, voorziet in de inslag van de laatste
trap van de lanceerraket in een van de don
kere kraters op de Zuidpool. Een sonde
volgt in het voetspoor van de rakettrap en
analyseert het door de inslag opgeworpen
puin op sporen van water.
Reageren?
spectrum@wegener.nl
Metingen van
ruimtesondes
leken vorige
eeuw aan te
tonen dat zich in
diepe kraters op
de polen van de
maan ijs bevindt.
Maar inmiddels
slaat de twijfel
toe. Dat is slecht
nieuws voor
pleitbezorgers
van toekomstige
maanbases.
door Serve Vaessen
foto CPD/NASA
De atmosfeerloze maan,
waar de temperatuur
overdag kan oplopen tot
120 graden Celsius, lijkt
wel de laatste plek om
naar ijs te zoeken. Toch
wezen radarmetingen van de Amerikaanse
ruimtesonde Clementine in 1996 op het be
staan van ijsafzettingen. Die zouden zich
schuilhouden in diepe kraters op de Zuid
pool, waar door de lage zonnestand nooit
zonlicht doordringt en het kwik blijft ste
ken op 170 graden Celsius onder nul. Ijs
kan zich daar zeer lang handhaven.
Ook op de Noordpool schijnen kraters
met ijsafzettingen voor te komen, zo bleek
een paar jaar later uit waarnemingen van
de sonde Lunar Prospector. Volgens het
Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA
blijkt uit de data van beide maansondes
dat het gaat om een totale ijsvoorraad van
ongeveer een kubieke kilometer. Dat bete
kent niet dat er geschaatst kan worden op
zoiets als bevroren maanmeren. Waar
schijnlijk is het ijs als kristallen vermengd
met bodemmateriaal, in concentraties van
minder dan 1 procent. Wetenschappers
vermoeden dat het ijs afkomstig is van ko
meten, rondzwervende brokstukken in
het zonnestelsel die voor een groot gedeel
te uit ijs bestaan. Het sterk bekraterde op
pervlak van de maan getuigt van een hevig
bombardement van inslaande projectielen
in het verre verleden. Ook kometen zullen
veelvuldig met de maan in aanvaring zijn
gekomen, maar het 'afgeleverde' ijs kon
zich alleen in diepe kraters aan de polen
handhaven.
Ijs op de maan! Dat klinkt ruimtevaartdes
kundigen als muziek in de oren. Toekom
stige astronauten en bewoners van maan
bases hoeven dan geen kostbaar water van
de aarde mee te nemen - transportkosten:
ca. 10.000 euro per liter. Ook kun je uit het
maanwater zuurstof halen, evenals water
stof, dat nuttig is als raketbrandstof
Maar twaalf jaar na de eerste meldingen
van maanijs nemen de twijfels toe. In 2006
detecteerde de grote Arecibo-radiotele-
scoop in Puerto Rico soortgelijke radarsig
nalen als de Clementine-sonde, maar die
bleken niet afkomstig uit gebieden die al-
tijd in de schaduw liggen. Daarom kunnen
de radarreflecties niet door ijs veroorzaakt
zijn. Lunar Prospector mat alleen de con
centraties aan waterstof op de maan.
Dat kan op water in de vorm van ijs wij
zen, maar waterstof komt ook op de maan
terecht door de zonnewind, een stroom
van geladen deeltjes van de zon die onge
