Elk ontdekt historisch feit levert weer
Wie goed
Gehalveerde dorpsraad van
Koudekerke luidt noodklok
Geld scholieren Toertocht Sluis eerder
voor onderzoek t
kinderkanker geStOpt door Snelle dooi
18 Dinsdag 13 januari 2009 PZC
W
Karei Meertens vertelt
over zoektocht naar
historie van zijn huis.
door Carla van de Merbel
MIDDELBURG - In het Zeeuws Ar
chief in Middelburg begint van
avond voor de vijfde keer de cur
sus 'Wonen in een monumenten-
pand'. De cursus is enorm popu
lair. Vanwege de grote belangstel
ling is alweer een volgende ge
pland. De laatste les wordt telkens
gegeven door Karei Meertens, eige
naar en bewoner van Het Gouden
Cruys aan de Dam 36. Aan de
hand van veel dia's doet hij verslag
van zijn zoektocht naar het verle
den van zijn Middelburgse monu
ment.
Karei Meertens (achterneef van de
eveneens uit Middelburg afkomsti
ge Piet Meertens van het Amster
damse Meertensinstituut, die een
woning had iets verderop aan de
Dam) heeft zich flink vastgebeten
in de geschiedenis van zijn huis.
En meer dan dat. Elk nieuw ont
dekt feit levert immers ook weer
nieuwe vragen op. „Het huis is ei
genlijk een soort kapstok voor al
lerlei zijpaden die je kunt inslaan."
Toen Meertens achterhaald had
welke stenen er in zijn huis ge
bruikt zijn, ging hij óp zoek naar
'Wonen in een monumentenpand' in zeven lessen
Trap naar de eerste verdieping van Het Gouden Cruys aan de Dam 36 in
Middelburg.
de herkomst van die stenen, naar
hoe ze in Middelburg zijn geko
men en hoe het komt dat er in de
ze stad nog zoveel 'verglaasde'
moppen te vinden zijn. („Als zou
te klei hoog gestookt wordt, krijg
je van die geglazuurde stenen.")
Een oude foto van een schip in
het dok voor zijn huis deed hem
afvragen: Wat is dat voor schip?
Wat vervoerde het? Waar kwam
het vandaan en waar ging het naar
toe? Het uitgraven van de beerput
in zijn tuin leverde vooral pijpe-
koppen en -stelen op. Öok daar
over zijn boeken opengeslagen.
Meertens woont nu zo'n twintig
jaar in Het Gouden Cruys. Ooit
was het pand het onderkomen
van het schuttersgilde der Colve-
niers van de Edele Busse, opge
richt aan het begin van de zestien
de eeuw. In de zeventiende eeuw
verhuisden de schutters naar de
toen nieuwe Kloveniersdoelen.
Het Gouden Cruys werd verkocht.
Het is lange tijd een winkel in kolo
niale waren geweest.
Volgens Meertens is zijn huis ge
bouwd in 1548/49. Het oudst ge
vonden bewijs daarvan is een af
beelding in een boek over glasschil
derkunst van ramen die in de lin
kerzijgevel van Het Gouden Cruys
hebben gezeten (voordat er een an
der huis tegenaan gebouwd werd).
Daarbij wordt het jaar 1548 ge
noemd. Omdat ze zo bijzonder wa
ren, zijn de ramen later verhuisd
naar de Vierschaarkamer van het
Stadhuis. In mei 1940 zijn ze door
de brand verwoest.
Meertens geeft in zijn les vanuit
zijn ervaringen historische zoek
tips aan de cursisten. Zo zijn de
constructiebalken in een pand te
dateren aan de hand van de ge
bruikte houtsoorten en telmerken.
„Tot 1600 werd eiken gebruikt. De
Tachtigjarige Oorlog kostte veel ei
ken bomen, zodat er daarna gre
nen balken werden gebruikt. Voor
een huis in elkaar werd gezet, wer
den de balken gemerkt. Aan de
manier van merken kun je zien in
welke periode dat gedaan is."
Een belangrijke eerst te raadplegen
bron is de plattegrond uit 1657 van
Cornelis Goliath. Vanuit vogel
vlucht tekende Goliath alle huizen
van Middelburg. Zo is nu nog
goed te zien hoe het toen was.
Een belangrijke bron is ook het
huisnaamproject. Ruim twintig
jaar geleden heeft een groep vrij
willigers alle bewaard gebleven co-
hieren met gegevens over belastin
gen en burgerlijke stand en nota
riële akten doorgenomen en de ge
gevens per huis vastgelegd. „Zo
werd bijvoorbeeld bijgehouden
hoeveel iemand aan haardsteden-
geld moest betalen, een belasting
op de schoorstenen van zijn huis.
Of belasting over het aantal dienst
boden. Gelukkig dat die cohieren
bewaard zijn gebleven." Minder
goed liep het af met andere bron
nen die veel kunnen vertellen over
vorige bewoners: de doop-,
trouw-, en begrafenisboeken. De
meeste zijn in 1940 verloren ge
gaan.
En dan zijn er nog het huisnamen-
boekje uit 1904 van M. Fokker; de
opvolger daarvan van Ed de Graaf
uit 2005; de omrekentabel van het
Zeeuws Archief waarmee een hui
dig adres (Dam 36) is terug te vin
den onder het oude (G58); adver
tenties in de Middelburgsche Cou
rant en het boek 'Het oude Middel
burgse woonhuis' van Fred Jilleba.
Nóg een tip van Meertens om een
onderzoek mee te beginnen.
„Vraag eerst eens bij de buren."
'Het huis is eigenlijk een soort kapstok voor allerlei
zijpaden die je kunt inslaan'
Les 1 - 'Middelburg als monumentenstad': Peter Sijnke van het Zeeuws Ar
chief vertelt aan de hand van dia's over de geschiedenis van Middelburg
als monumentenstad.
Les 2 - 'Huizen, hun bouwgeschiedenis en de geschiedenis van hun bewo
ners': Anneke van Waarden-Koets en Leo Hollestelle van het Zeeuws Ar
chief vertellen hoe - aan de hand van archiefstukken - de geschiedenis
van monumenten en hun bewoners kan worden ontrafeld.
Les 3 - 'Het Middelburgse woonhuis binnenstebuiten': Kunsthistoricus Ka
tie Heyning geeft een les over monumentale Middelburgse woonhuisinte
rieurs.
Les 4 - 'Huizen als bron, de architectuur als archief: Bouwhistoricus Ad
van Drunen laat aan de hand van concrete voorbeelden zien welke gehei
men over de bouwgeschiedenis in een pand kunnen worden teruggevon
den.
Les 5 - Wandeling: Bouwhistoricus Ad van Drunen neemt de cursisten
mee op excursie langs monumenten in Middelburg.
Les 6 - 'Woonhuismonumenten en de praktische vragen rond onderhoud,
restauratie, advies': Aart van de Vrie, technisch medewerker bouwen en
wonen van de gemeente Middelburg, beantwoordt aan de hand van Mid
delburgse voorbeelden vragen over onderhoud en restauratie.
Les 7 - 'Een huis onderzocht: Dam 36': Karei Meertens, eigenaar en bewo
ner van Het Gouden Cruys aan de Dam 36, doet verslag van zijn eigen
zoektocht naar de geschiedenis van zijn pand. Hij laat hierbij een reeks
dia's zien. Verder vertelt hij over zijn ervaringen bij zelf uitgevoerde restau
raties.
MIDDELBURG - De cursus 'Wonen
in een monumentenpand' is in
2006 voor het eerst gegeven. Behal
ve Middelburg heeft-ie ook -
steeds éénmaal - Zierikzee, Vlissin-
gen, Veere en Goes, en tweemaal
Borssele aangedaan. De cursus die
vanavond weer in Middelburg be
gint, is de vijfde op rij in deze
stad. Vanwege de grote belangstel
ling wordt-ie in het voorjaar ge
volgd door de zesde.
Aad de Klerk van de Stichting Cul
tureel Erfgoed Zeeland verklaart
door Arinemarie Zevenbergen
KOUDEKERKE - „Het kan zo niet
nog een jaar doorgaan," verzucht
voorzitter John Muller van de Kou-
dekerkse dorpsraad. Tijdens de eer
ste bijeenkomst in het nieuwe jaar
zaten gisteravond slechts vijf leden
bijelkaar in gemeenschapscentrum
De Couburg in het dorp.
Zo mist de dorpsraad bijvoorbeeld
al geruime tijd een secretaris. Voor
zitter Muller heeft die taak er voor
lopig bij genomen. „Maar we heb
ben onze handen vol. We zitten
nu al een jaar in met een halve
dorpsraad. Er moeten minimaal
vijf leden bij. Zeker omdat Koude
kerke de grootste kern van de ge
meente Veere is en er zich hier
veel afspeelt op allerlei gebied."
Vandaar dat de raad vanavond tij
dens een gemeentelijke informatie
avond over de reconstructie van
de Middelburgsestraat en Duin
straat, een dringend beroep zal
doen op mede-dorpsbewoners.
De dorpsraad besloot gisteravond
om een financiële bijdrage te ge
ven voor creëren van een Jongeren
Ontmoetings Plek (JOP) op het
Dorpsplein. De JOP moet naar de
mening van de dorpsraad een
soort praathuis worden waar ook
ouderen en toeristen kunnen zit
ten. Bovendien moet de |OP bijdra
gen aan verfraaiing van het Dorps
plein en 'hufterproof zijn.
Alle leden hadden een voorkeur
voor de zogenaamde Carroussel;
een ontwerp dat een gelijkenis ver
toont met een muziektent met vol
doende zitplaatsen.
VLISSINGEN - Met spelletjes, knutse
len en gerechten koken en verko
pen hebben scholieren van Het
Vlot in Vlissingen 500 euro ingeza
meld voor onderzoek naar kanker
bij kinderen. Het geld gaat naar de
stichting Helpen Helpt, die daar
mee het Sophia Kinderziekenhuis
in Rotterdam steunt.
De christelijke basisschool Het
Vlot had voor dit doel gekozen om
dat één van de kinderen van de
school genezen is van acute leuke
mie. De ouders van deze leerling
zetten zich in voor Stichting Hel
pen Helpt.
De 500 euro is met diverse activi
teiten opgehaald tijdens de kerst
markt op de school.
door Frank van Cooten
SLUIS.- Sluis-Brugge-Sluis was gis
termorgen de enige toertocht in
Nederland die nog van start ging.
De snelle dooi was de Zeeuwse
schaatsklassieker op de Damse
Vaart rond het middaguur echter
ook te machtig.
De inschrijving voor de toertocht
werd gesloten wegens snelle dooi.
Het ijs was gemiddeld nog slechts
tien centimeter dik terwijl twaalf
centimeter vereist is. Op het ijs la
gen plassen water. De organisatie
zorgde ervoor dat schaatsers die al
aan de tocht waren begonnen, de
ze'zover mogelijk af konden ma
ken.
Rond de honderd schaatsers had
den zich gisteren in de vroege och
tenduren in Sluis voor de tocht in
geschreven. De stempelpost in
Brugge sloot om 12.30 uur. Voor
dat Damme om 14.00 uur dicht
ging, reikte deze post het stempel
'Brugge' uit omdat de schaatsers
door overmacht niet meer verder
konden.
In Sluis konden de schaatsers nog
tot 17.00 uur bij de stempelpost te
recht voor hun laatste stempel en
medaille. In Brugge gold vanaf
12.30 uur een verbod om op het ijs
te zijn. De Belgische politie zag
daar streng op toe en trad op te
gen overtreders.
In Sluis zijn borden 'gevaarlijk ijs'
geplaatst.
