Wie vijgen haat volge het
voorbeeld van Adam en Eva
PZC Zaterdag 10 januari 2009 1 7
In Zeeland kan de vijg overleven.
foto's Hans van Hage
Vanaf deze week op zaterdag in Buitenge
bied de rubriek Natuurstemmen.
Dit keer over de vijg. Ofschoon vooral
gedijend in mediterrane streken, houden vij
gen het ook in onze contreien vol.
Zeeland is het noordelijkste gebied waar ze
kunnen overleven.
Achter in een hoek van de tuin is,
of liever gezegd was, mijn 'kuil-
hoek'. ik noem dat hoekje zo om
dat ik daar wel eens planten 'op-
•kuil' om ze later op een definitieve plek
te planten. In het voorjaar van 1997 gin
gen er wat vaste plantjes, een lindeboom,
een vijg en een druif de grond in. Een bij
zondere combinatie, blijkt nu. Van de lin
deboom is vrijwel niets meer te zien. Ze
is overwoekerd door de druif De vijg
doet zijn best om de competitie te win
nen en boort zijn takken recht omhoog,
door de druif en linde naar het licht.
De combinatie van dit drietal is bijzon
der. Mijn beider buren kunnen, als ze wil
len, emmers met druiven plukken. Mijn
kinderen beperken zich tot de onderste
NATUURSTEMMEN
door Hans van Hage
takken en wat boven in de linde hangt is
voor de vogels.
Met de vijg is dat anders. Vogels hebben
niets, of niet veel met vijgen. Je ziet wel
eens een vink of een merel een poging
doen, maar de vijg is toch meer een
vrucht voor insecten én mensen. Je
houdt er van, of je houdt er niet van.
Vers van de boom is maar voor weinig
mensen weggelegd. Eerlijk gezegd pres
teert de vijg dan ook op het randje van
zijn kunnen in onze contreien. Goed,
staat hij op een beschutte plek zijn er be
hoorlijk wat soorten die het hier volhou
den. Met de mooie, sierlijke bladeren
doet de plant het niet slecht in onze tuin
en zeker niet op de Zeeuwse boerener
ven. Van oudsher is Zeeland in Neder
land ook de plek waar de vijg het nog
enigszins uithoudt. Onze voorvaderen
haddén al gauw in de gaten dat vijgen
het in Zeeland wél deden. Mondjesmaat:
want als een vijg écht alle vruchten moet
grootbrengen die in de bladoksels ont
staan, dan moet hij in een streek groeien
waar de zomers warm en lang zijn. Daar
Vlinders beleven dolle pret aan rotte vijgen.
produceert de vijg dan ook io~keer meer
vruchten dan in ons relatief warme Zee
land. Vruchten is eigenlijk een verkeerd
woord; wat wij aan de struik zien han
gen of bij de groenteman kopen zijn ei
genlijk de bloemen, of de bloembodem.
Bij de wilde vijg ontstaan deze drie keer
per jaar aan de struik, in de oksels van de
bladstelen van de sierlijke bladeren. Ze
wordt bevrucht doordat een galwesp die
door een hele kleine opening de vijg in
kruipt en daar op een vrij ingewikkelde
manier de zaak bevrucht. Daarna ontwik
kelen de vrouwelijke bloemetjes in de
vijg hun zaadjes en rijpt de vrucht af De
zo herkenbare, rode of blauwe kleur ver
schijnt en de vijg wordt heerlijk zacht.
Het probleem is dat de galwesp die deze
bevruchting moet doen in Nederland
niet voor kan komen. Om nou niet al te
afhankelijk te zijn van dit kwetsbare -
wespje, hebben wij zelf vijgenrassen ont
wikkeld die vruchten (bloemen!) ontwik
kelen die afrijpen zonder dat er een be
vruchting aan te pas komt. Hoewel de
vijg hier dus niet thuishoort, kunnen we
er wel de vruchten van plukken. Waar
hebben we dat meer gehoord?
Wat draagt de vijg bij aan de natuur in
uw tuin? Om de yvaarheid te zeggen, niet
zo veel. Het feit dat de vijg afhankelijk is
van een klein mugje dat het hier niet
eens uithoudt, zou al betekenen dat we
hem hier niet zouden moeten kweken.
Van kweken is er met de opbrengst van
de Zeeuwse vruchten ook geen sprake.
Het is meer een rariteit. Zo af en toe een
klein emmertje vruchten van de boom is
natuurlijk erg spannend en vooral lekker.
Verder raad ik u aan om af en toe wat
vruchten te laten hangen, bij voorkeur vij
gen die al te rijp zijn om te eten. Als ze
gaan rotten krijgt u een waar schouwspel
cadeau. Vlinders, bijen, wespen en vooral
veel vliegen, zullen u dankbaar zijn. Let
terlijk dronken van geluk scharrelen ze
rond de vruchten en vormen op hun
beurt een makkelijke prooi voor vogels
van diverse pluimage. Als u een vijg
plant, doet u dat dus vooral voor uzelf
Als u de vijgen niet lekker vindt, zijn er
nog altijd de bladeren. Sierlijk en prak
tisch. Adam en Eva gingen u voor.
NAMEN
Mallekote
Aan de zuidrand van Wemel-
dinge, een zeer oud Zuid-Be-
velands dorp, staat de hoeve
Maalkote, ook wel Maelcote,
en in de volksmond Malleko
te genoemd. Een vreemde
raadselachtige naam die ter
plaatse al zo'n zeven eeuwen
bestaat.
Rond 1330 was er al iemand
in Wemeldinge die Maelkote
heette. Volgens Kees Dekker,
een bekend historicus, afkom
stig uit Wemeldinge (prof dr.
C Dekker) had de man zijn
naam ontleend aan de toen al
bestaande hoeve, die op zijn
beurt genoemd was naar de
veldhoek of veldnaam. Het
omgekeerde kan evengoed
waar zijn. Veldhoek en hoe-
venaam zijn vaak ontleend
aan de naam van de man, in
dit geval Maalkote. Dat komt
in de middeleeuwen in Zee
land naar mijn ervaring vaker
voor dan het omgekeerde.
De naam Malcoot die in We
meldinge af en toe opduikt
rond 1400 en 1500 is ongetwij
feld de deftige (Latijnse) va
riant van Maelkot. Voor de
zienswijze van Dekker pleit
weer, dat het woord 'kot' of
'koot' verwant is aan schuur
(bijvoorbeeld 'de zeven ko
ten').
Meer naar het westen van het
dorp is nog zo'n oude naam:
'Hof Keizersweel'. Er circule
ren vele verhalen over Napo
leon (altijd weer die Franse
keizer die overal opduikt in
Zeeland), die hier zijn paar
den liet drenken. Maar rond
1500 wordt dat hof al vermeld
als Caesweele en als Casuwee-
le. De stap naar Keizersweel
drie eeuwen later is dan zo ge
zet. Als mensen namen niet
meer begrijpen dan vertalen
ze die al snel en komt er van
zelf een nieuw verhaal om
heen.
Schoudee, ten oosten van We
meldinge, is een hoeve ge
noemd naar het gelijknamige
gehucht. Schoudee moet wel
haast afkomstig zijn van de
Schelde, die er langs stroom
de. De Schelde, Scaldis in het
Latijn, heeft ook aan het ei
land Schouwen haar naam ge
geven.
Gerard Smallegange
