helaas mager
spectrum
Gered dankzij
halsstarrigheid
PZC
Zaterdag 10 januari 2009
'Om het heel pregnant en enigszins kort door de bocht te
formuleren: Middelburg werd geen Eindhoven, Vlissingen
bereikte als haven nooit de status van Rotterdam of
Antwerpen en Domburg kreeg ais badplaats nooit de allure
van Scheveningen.'
'Alleen waar de armoede of de economische slaap zo diep
was dat men zelfs de sloop niet kon betalen, bleven
sommige stadspoorten behouden om in de twintigste eeuw
als onschatbare monumenten een nieuw leven te beginnen.
Dat was het geval in Zierikzee, waar er van de zeven
laatmiddeleeuwse poorten drie behouden bleven
In Hulst, nu Zeelands mooiste historische vestingstad,
werden in 1957 de ruïnes van de Bollewerckpoort uit 1506
opgegraven en geconserveerd.'
Het is nog een geheimpje. Maar
het mag nu al verklapt worden:
de oudste stukken uit het ar
chief van de Zeeuwse Admirali
teit - van 1586 tot 1609 - komen binnen en
kele weken beschikbaar op de website van
het Zeeuws Archief.
Achter deze mededeling mogen heel veel
uitroeptekens worden geplaatst.
Uitroeptekens, omdat het archief voor Ne
derlands begrip uniek is: van de andere ad
miraliteiten zijn namelijk vrijwel alle stuk
ken verloren gegaan.
In 1597 werden er Admiraliteitscolleges in
gesteld in Rotterdam, Amsterdam, Dok-
kum, Hoorn-Enkhuizen en Middelburg.
Johan van Oldenbarnevelt, die toen als
landsadvocaat en raadpensionaris van Hol
land een vooraanstaande rol in de Repu
bliek speelde, had liever één centraal colle
ge gehad. Vooral door Zeeuws verzet werd
dat een onhaalbare zaak. De Zeeuwen wil
den zoveel mogelijk hun eigen boontjes
doppen.
De admiraliteiten hadden zeggenschap
over bouw en uitrusting van oorlogssche
pen, inning van in- en uitvoerrechten en
stelden in tijden van oorlog gezamenlijk
een bevelhebber van de vloot aan. De
Zeeuwse admiraliteit had scheepswerven
in Middelburg, Veere, Vlissingen en Zierik
zee. Vlissingen zou de belangrijkste mari
nehaven worden. De Zeeuwse stukken be
vatten informatie over onder andere bewa
pening en bemanning van de Zeeuwse oor
logsvloot.
Het Zeeuwse streven naar zelfstandigheid
leverde meteen in de beginjaren van de Re
publiek der Zeven Verenigde Nederlanden
ook een geschil op over de vraag, wie de
rekeningen van de admiraliteit mocht con
troleren. Zeeland gaf de voorkeur aan de
eigen Rekenkamer, en wilde niets weten
van de in Den Haag gevestigde Generali
teitsrekenkamer. Uiteindelijk kwam er een
merkwaardig compromis tot stand: de re
keningen zouden eerst door de Zeeuwse
Rekenkamer worden beoordeeld, vervol
gens zouden er nieuwe versies naar de Ge
neraliteitsrekenkamer worden gestuurd.
Gevolg van die ingewikkelde procedure
was, dat het originele archief op de zolders
van het abdijcomplex in Middelburg be
waard bleef De andere admiraliteiten vol
deden wel aan de eis van de Generaliteits
rekenkamer. De archieven van Rotterdam,
Amsterdam en de Friese en Noord-Hol
landse colleges kwamen zo in Den Haag
terecht, in de depots van het Departement
van Marine. Dat werd in 1844 door brand
verwoest.
Het Zeeuws Archief wil het gedigitaliseer
de-archiefbinnenkort officieel presente
ren.
Heeft Zeeland toekomst?
Het krantendebat is maandagavond
26 januari in de filmzaal van de
Middelburgse Abdij. Aanvang 19.30 u.
Aanmelden: debat@pzc.nl
Jan. J.B. Kuipers en Robbert Jan Swiers: Het verhaal van Zeeland, pag. 153.
Paul Brusse en Willem van den Broeke: Provincie in de periferie, De
economische geschiedenis van Zeeland 1800-2000, pag. 391.
