Megaorder voor 'ongelofi
f^lÈF
t-
Verkoop Essent brengt kerncentrale
mogelijk geheel in Zeeuwse handen
VIJF VRAGEN OVER
30 j Vrijdag 9 januari 2009 PZC
De Kamer van Koophandel heeft een meld
punt geopend voor ondernemers die vragen
hebben over de economische crisis. Onder
nemers kunnen met hun vragen terecht in
Terneuzen, Middelburg en Breda.
Naam: Mare Volleman
Leeftijd: 37
Woonplaats: Middelburg
Beroep: Manager communicatie bij de Kamer
van Koophandel Zuidwest Nederland.
door Nadia Berkelder
Loopt het storm bij het meldpunt?
„De telefoon staat niet roodgloeiend, maar de meldingen lopen wel bin
nen. We zijn natuurlijk ook nog niet zo lang bezig, het meldpunt is eind
december geopend. Dat de telefoon niet roodgloeiend staat, kun je op
vatten als een meevaller, maar het is duidelijk dat er economisch wel
iets aan de hand is. Aan de andere kant moeten we ook niet gaan doem
denken, er zijn nog steeds ondernemers met goede plannen. Anderen
gebruiken deze tijd om het bed eens goed op te schudden, ze houden
de bedrijfsvoering tegen het licht."
Wat zijn de meest gestelde vragen?
„Ondernemers hebben met name belangstelling voor werktijdverkor
ting. Ze willen weten aan welke voorwaarden ze moeten voldoen om er
voor in aanmerking te komen. Daarnaast hebben ze vragen over krediet
verstrekking. Banken zijn wat terughoudender geworden met het ver
strekken van leningen. Ondernemers willen van ons weten of er andere
mogelijkheden zijn om aan geld te komen. Sommige ondernemers wil
len de economische wintertijd doorkomen met een extra krediet, ande
ren hebben geld nodig om extra te investeren."
Welke ondernemers hebben het moeilijk in Zeeland? Is er onderscheid tussen
branches?
„De bouw- en transportsector hebben het lastig. Ook de maakindustrie
heeft het moeilijk. Wat dat dat is? Dat zijn fabrieken die écht dingen ma
ken, die zitten eigenlijk vooral in West-Brabant. Maar de bouw en het
transport krijgen het echt voor hun kiezen."
Wat kan de Kamer van Koophandel doen voor ondernemers?
„In eerste instantie bieden we een persoonlijk klankbord. We willen de
drempel naar informatie zo laag mogelijk maken. We hebben geen zak
geld om problemen op te lossen, maar we hebben wel specialisten in
huis die mensen kunnen helpen. Daarnaast beschikken we natuurlijk
over een uitgebreid netwerk. We kunnen ondernemers doorverwijzen
naar een ander. En dan niet naar één of ander 0800-nummer, maar naar
de juiste persoon op de juiste stek. We kunnen ze direct in contact
brengen met andere ondernemers, maar we kunnen ook optreden als
tussenpersoon."
Doet de Kamer van Koophandel nog iets speciaals met de meldingen die bin
nenkomen bij het crisismeldpunt?
„Begin februari hebben we een voorlichtingsavond met tal van tips voor
ondernemers tijdens de kredietcirsis. Begin maart hebben we een evene
ment voor ondernemers die in zwaar weer verkeren. En er komt op on
ze website een informatiepakket met links naar andere organisaties. In
eerste instantie hebben we natuurlijk een voorlichtingsfunctie, maar 'we
kunnen ook lobbyen, bij de politiek bijvoorbeeld. Als er een heleboel
vragen over één bepaald onderwerp komen, dan trekken we alle regis
ters open."
Het meldpunt crisis is te bereiken via de kantoren van de Kamer van Koophandel
in Middelburg, Terneuzen en Breda. Ondernemers kunnen langskomen of ze kun
nen bellen of e-mailen.
De JSF, het Amerikaanse
gevechtsvliegtuig, is volgens
Defensie de geschiktste
opvolger van de F-16. Dat is
goed nieuws voor Fokker
Elmo in Hoogerheide.
door Ben Jansen
Directeur Jan Lagasse
van Fokker Elmo in
Hoogerheide verlaat
even de conferentieta
fel om in zijn laptop te grasdui
nen. Nee, het is geen onwellevend
heid. Trots. Lagasse is op zoek
naar een uitspraak van topman
Ralph Heath van Lockheed Mar
tin over de manier waarop Fokker
Elmo bedradingen voor de F-35,
ook wel bekend als de loint Strike
Fighter, ontwikkelt en produceert.
Het document is niet zo snel te
vinden. Geen nood. Projectleider
(SF-bedradingssystemen Rob Her
mans - net zo trots - heeft het bij
de hand. Heath noemt de presta
ties van Fokker Elmo 'ongelofe
lijk'. Blijf daar maar eens beschei
den onder.
Fokker Elmo heeft een mega-or-
der in de wacht gesleept in het ka
der van het JSF-project. Het be
drijf in Hoogerheide gaat de beka
beling voor alle ]SF-toestellen ont
wikkelen, engineeren en produce
ren. Het uitgangspunt daarbij is
dat de Amerikanen ten minste
4500 JSF-gevechtsvliegtuigen bou
wen. In dat geval levert de op
dracht Fokker Elmo twintig jaar
werk en een omzet van 2 miljard
euro op. Het eigenlijke productie
werk wordt - dat was voorwaarde
'b - -
mm mms
Jan Lagasse (rechts) en Rob Hermans van Fokker Elmo: „Bij Lockheed wa
ren ze niet gewend de bekabeling uit handen te geven." foto Willem Mieras
Fokker Elmo, van klein productiebedrijf naar wereldspeler
e Voorbeen Aviotanda, vervolgens onderdeel van Fokker en na het faillisse
ment daarvan een dochter van Stork Aerospace
De afkorting Elmo staat voor elektromontage
Werknemers: 1200 bij vestigingen in Nederland, de Verenigde Staten, Chi
na en Turkije, de vestiging in Hoogerheide heeft 550 medewerkers, van
wie 60 uit Zeeland
Omzet: de directie wil geen bedragen kwijt, maar volstaat met de mede
deling dat in vijfjaar tijd sprake was van een verdriedubbeling
Grootste zorg: de beschikbaarheid van goed opgeleid personeel van
mbo tot universitair niveau
van de Amerikanen - uitgevoerd
in de productievestigingen van
Fokker Elmo in Nederland en Tur
kije. Verder moet een klein deel
van het werk in de Verenigde Sta
ten worden aanbesteed.
De bedradingspecialist is het eer
ste bedrijf dat flink profiteert van
de Nederlandse betrokkenheid bij
de ontwikkeling van de JSF. De va
derlandse overheid steekt er 8oo
miljoen euro in het toestel dat de
komende jaren in veel landen de
Ft6 zal vervangen. Als compensa
tie wordt een deel van het ontwik-
kelings- en productiewerk onderge
bracht bij bedrijven en instituten
in de landen die aan de JSF-wieg
hebben gestaan.
Aanvankelijk mocht Fokker Elmo
een kwart van de toestellen van be
drading voorzien. Bij Lockheed
Martin waren ze echter zo onder
de indruk van de prestaties van
het bedrijf uit Hoogerheide dat is
besloten in alle JSF-vliegtuigen be
drading toe te passen die door Fok
ker Elmo is ontwikkeld en onder
haar verantwoordelijkheid is ge
produceerd.
In een |SF-toestel zit - afhankelijk
van uitvoering - 25 tot 30 kilome
ter kabel met ongeveer 30.000 ver
bindingen. Lagasse: „Die ingewik
keldheid maakt de bedrading tot
een hoogrisico onderdeel van de
ontwikkeling en de productie van
zo'n vliegtuig. Er komen steeds
meer functies in, alles wordt elek
trisch aangestuurd en er is steeds
minder ruimte beschikbaar."
Hoe hou je al die draadjes uit el
kaar. Hermans grijnst: „Ja, er moet
natuurlijk geen rook uit komen als
er stroom op komt te staan." En se
rieus: „Wij hebben in de loop der
jaren een softwareprogramma ont
wikkeld dat ons helpt bij de com
plexiteit van ontwerp en enginee
ring. Het maakt het mogelijk de
ontwerpen van verschillende
teams naadloos op elkaar aan te
sluiten en wijzingen grondig gedo
cumenteerd uit te voeren. Bij Lock
heed waren ze niet gewend de be
kabeling uit handen te geven. Na
dat we hebben laten zien wat wij
kunnen, waren ze meteen om."
Zelfs als Nederland toch zou be
sluiten niet voor de ISF te kiezen,
blijft de kans groot dat Fokker El
mo de bekabeling voor het vlieg
tuig zal leveren. Lagasse: „Dan zul
len we wellicht een groter deel
van de order in het buitenland
moeten onderbrengen."
Singelstraat 1 9 Goes
Tel.011 3-227101
Mede-eigenaar Delta
heeft interesse in en
geld voor aandelen.
door Ben Jansen
MIDDELBURG - De kans bpstaat dat
de kerncentrale Borssele volledig
in Zeeuwse handen komt. Delta
bezit nu de helft van de aandelen.
De rest is van Essent. Die is vol
gens het Financieele Dagblad in ge
sprek met het Duitse energiebe
drijf RWE over de verkoop van
haar commerciële activiteiten.
Minister Maria van der Hoeven
van Economische Zaken liet eind
vorig jaar weten dat de kerncentra
le om strategische en veiligheidsre
denen niet in buitenlandse han
den mag vallen. In dat licht is Del-
'ta de meest gerede kandidaat voor
de overname van het Essent-be-
lang in EPZ, de exploitant van het
centralecomplex Borssele.
Delta liet al eerder weten interesse
te hebben in de volledige eigen
dom van EPZ. In aandeelhouders
kringen van Delta wordt evenwel
betwijfeld of het Zeeuwse energie
bedrijf wel aan het geld daarvoor
kan komen. Die twijfel is gegrond
op het feit dat de afgelopen jaren
fors is geïnvesteerd in onder meer
milieuactiviteiten en zonne-ener-
gie. „Als de aandelen ons worden
aangeboden, zijn we er zeker voor
in om ze te verwerven en we heb
ben er ook de financiële middelen
voor", verzekert een woordvoer
ster van Delta.
Aangenomen wordt dat het ook
niet moeilijk zal zijn banken zo
ver te krijgen dat ze in de aankoop
van de kerncentrale bijspringen.
De nucleaire stroomfabriek is im
mers afgeschreven en kan nog tot
eind 2033 in bedrijf blijven.
Een woordvoerder van het ministe
rie van Economische Zaken erkent
dat Van der Hoeven nog geen mid
delen heeft om haar stelling, dat
de kerncentrale niet in buitenland
se handen mag vallen, kracht bij te
zetten. Alleen de Kernenergiewet
biedt daarvoor aanknopingspun
ten.
