Conflict Itusliiii-Oekraïrsé
;nkara
N
8 Woensdag 7 januari 2009 PZC
Rusland heeft gisteren de gaskraan aan Oekraïne
een flink stuk dichtgedraaid. Niet alleen het
buurland maar ook Europese afnemers worden
hierdoor getroffen. Deskundigen pleiten voor
niéuwe leveranciers en meer leidingen om
risico's te spreiden.
door Niek Opten
illustratie Anke Arts
wee maanden de gasrekening niet betaald? In
winterse perioden stellen de meeste energieleve
ranciers in ons land zich soepel op: niet snel zul
len ze de gastoevoer afsluiten. Mensen letterlijk
in de kou zetten is moreel verwerpelijk en bo
vendien draagt het niet bepaald bij aan een positieve beeld
vorming van de leverancier.
Binnen de geopolitieke verhoudingen gelden andere om
gangsvormen. Daar lijkt coulance soms ver te zoeken. Rus
land heeft zijn gasleveranties aan buurland Oekraïne mid
den in de winter gestaakt. Wegens openstaande rekeningen
ter waarde van in totaal 1,7 miljard euro, zo luidt de officiële
reden. „Dat klinkt als veel geld, maar het gaat om een beta
lingsachterstand van een maand of twee, drie. Dat had ook
anders kunnen worden opgelost", stelt energiedeskundige
Cyril Widdershoven. Maar wat had Rusland anders moeten
doen, vraagt Coby van der Linde van instituut Clingendael
zich hardop af Als Moskou niet de gaskraan had dichtge
draaid dan zouden andere landen ook hun betalingsver
plichtingen kunnen gaan opschorten en uitzonderingsposi
ties claimen. „Ondanks de de harde opstelling nu heeft
Kiev mogelijkheden genoeg gehad om er op een fatsoenlij
ke manier met Moskou uit te komen, maar heeft steeds
nieuwe voorstellen afgewezen. Daarbij speelt een rol dat er
binnen de politiek in Oekraïne ook meningsverschillen zijn
over wat wel en niet acceptabel is."
Gazprom heeft bovendien de gasprijs verhoogd voor de zui
delijke voormalige sovjetstaat. „Dat was al eerder afgespro
ken en is ook logisch", vindt Van de Linde. „Anders zou
Oekraïne het deels goedkoop kunnen doorverkopen. Dan
concurreert Rusland met zijn eigen gas. Moskou heeft zich
coulant opgesteld, maar zat op het laatst klem. Oekraïne
speelt ook hoog spel."
Maar dat betekent niet dat Rusland geen politiek slaatje uit
het conflict wil slaan. Energiedeskundige Cyril Widdersho
ven: „Energieconflicten kun je niet los zien van de interna
tionale politiek. Beide landen hebben hun redenen om dit
conflict op de spits te drijven. Tussen hen zit oud zeer."
De pro-Westerse koers van Oekraïne, onder leiding van pre
sident Joesjtsjenko, heeft kwaad bloed gezet bij de grote
broer. Door de gastoevoer. aan het buurland te stoppen wor
den ook Europese landen getroffen. De druk op de Oekraï
ne zal daardoor toenemen. „Maar het is ook een Russisch
signaal aan Europa: als het moet dan weten we jullie te ra
ken", zegt Widdershoven. Oekraïense machthebbers heb
ben er belang bij om de burgers te laten zien dat zij het dur
ven op te nemen tegen Moskou. Oekraïne bevindt zich in
een politieke crisis door een machtsstrijd tussen Joesjtsjen
ko en premier Timosjenko. Binnenkort zijn er verkiezingen.
Eerder deze week maakte Gasterra, de grootste gasleveran
cier in ons land, bekend dat de crisis ons land niet zal ra
ken. Enerzijds omdat het Russisch gas dat we importeren,
nog geen zeven procent van ons totale verbruik, via Polen
loopt; anderzijds omdat we eenvoudig onze reserves kun
nen aanspreken.
Daarin is Nederland uniek. De gasruzie raakt steeds meer
naties in Europa. Landen als Duitsland, Tsjechië, Grieken
land en Oostenrijk, die deels afhankelijk zijn van Russisch
gas, merken sinds maandag dat er minder gas uit het oos
ten hun kant op komt. Voor de komende dagen hebben ze
nog genoeg aan eigen reserves. Widdershoven: „De kraan
zal snel weer opengaan voor Europa. Die negatieve publici
teit kan Rusland zich niet veroorloven. Maar Europa heeft
nog steeds geen goed antwoord op deze problemen. Tot
2012 kan Rusland elke winter dit spel spelen."
In dat jaar is naar verwachting de Nord Stream klaar, een
zweden
wit-rusland
slowakije
OEKRAÏNE
oostenrijk •hongarije
slovenie a
molda1
frankrijk
roemenië
bosnië
estland
- V 'm -
letland
litouwen
Mosk(
duitsland
Middellandse Zee
45,3%
polen
72,2%
p
tsjechie
t BUL
servie
montenegro
italië
macedonië
30,6%
albanië
griekenland
turkije
Pokeren met gas
Gaswinning op de Noordzee, Nederland.
Gasopslag in Tsjechië.
bestaand
projecten
percentage van Noorwegen
het totale gasgebruik
dat afkomstig-is
uit Rusland
100%
finland
