Ze hebben
de
hele
planeet
interview
12
niets blijft meer geheim. Als je iets wilt weten,
googel je even en je vindt het. Andere bedrij
ven nemen de taak van banken over en verpak
ken de bankkredieten. Adviseren ook. Een voor
beeld: Er zijn bedrijven die zeggen wanneer je
welke aandelen moet kopen en verkopen. Ieder
een kan dat lezen. Iedereen kan ook die raad op
volgen. Denk eens na wat er gebeurt als ieder
een dat ook doet."
Nooit meer een Hitier dus?
"We hebben nu ook wel demagogen, mensen
die veel stemmen trekken door alleen maar kre
tologie. Dat kan wel heel vervelend worden om
dat er tóch wereldwijd zoveel mogelijk eensge
zind een oplossing moet worden gezocht voor
de problemen. Demagogen kunnen daarbij een
zeer vertragend effect hebben. Maar een tweede
Hitier, nee dat zie ik niet zo zitten, dat gebeurt
niet meer, althans in Europa."
door Ron Gregoor
Heeft iemand zien aankomen dat de kwakkelen
de crisis uit Amerika zou leiden tot zo'tt giganti
sche ramp voor banken en beleggers?
"Weinigen. Misschien wel leuk om te vertellen.
Iets meer dan een jaar geleden, in november.
2007, zat ik in een televisieprogramma met
Louis Toback, de voormalige socialistische voor
man, nu burgemeester van Leuven en een goe
de vriend van me. We hadden een discussie
over politieke zaken, het ging dan vooral over
de bestuurlijke problemen van ons land, de
kwestie van de gewesten, zeer heet hangijzer
toen. Ik zei toen iets van: die kwestie zou wel
eens ondergesneeuwd kunnen worden door een
zeer dreigende financieel- economische crisis.
Toen al dreigden er banken in de VS en Enge
land om te vallen. Weinigen namen dat serieus.
Toback werd boos en verweet me dat ik zo 011-
Maar alleen met vertrouwen lukt liet toch niet?
"Nee. Om te beginnen moet er een heel goed
controlesysteem komen. De overheid zou daar
een belangrijke rol in moeten spelen. En dan be
doel ik niet de overheden van België en Neder-
Minister van Staat, gewezen Eerste Minister en Profes-land, zelfs niet die van Europa. Het is een we-
sor em. staat er op het kaartje van Mark Eyskens. Dereldwijd probleem, dat wereldwijd aangepakt
staatsman, 75 intussen, is nog steeds een instituut. Niet alleenmoet worden. Dat begint met het maken van af
in België, maar in gans Europa, zelfs de hele wereld wordt despraken, die nagekomen moeten worden. Dat
mening van Eyskens gevraagd en zeer gewaardeerd. Eys-houdt in dat er een heel goed controlesysteem
kens: wetenschapper en bestuurder. Hij was hoogleraar eeo-moet worden gecreëerd. Instanties als het IMF,
nomie, minister van Economische Zaken, Ontwikkelingssa-de Wereldbank, de Wereld Handels Organisatie
menwerking, Financiën en in 1981 een tijd Eerste Minister.moeten meer invloed en macht hebben. En ook
Daarnaast is hij een begenadigd spreker. In zijn woning inde Centrale Nationale Banken moeten veel
Heverlee, even buiten Leuven, sprak ik met hem over de kre-meer invloed krijgen. Aan hen de taak om lo-
dietcrisis, die dreigt uit te groeien tot een grote economischekaal controles uit te oefenen. De crisis is geen
crisis. probleem van Amerika, ook niet van het wes
ten. Wil je de crisis aanpakken, dan moeten ook
landen als China, India, Japan, de olie-exporte
rende landen, Brazilië meedoen. En zich hou
den aan de afspraken. De wereld moet het daar
over eerst eens worden. Dan moeten stevige af
spraken gemaakt worden. Het is wel zéker dat
de wereld er straks heel anders zal uit zien."
der de moeilijke discussie uit wilde komen door
van onderwerp te veranderen. Ik heb uiteinde
lijk gelijk gehad, toevallig werd een deel van
het programma onlangs herhaald op tv.
Was dat een afleidingsmanoeuvre?
"Nee, zeker niet. Ik had er toen al niet zoveel
vertrouwen in dat het probleem binnen de VS
zou blijven. De grootste financiële crisis die wij
kennen, die van de jaren dertig, begon met het
faillissement van een kleine Weense bank.
"De effecten bleken wereldwijd achteraf gigan
tisch. Ik moest daar meteen aan denken."
Hoe ernstig is de crisis eigenlijk?
"Het is de ernstigste crisis sinds die van de jaren
dertig. We kunnen heel goed van een wereld-
dip spreken. Er is zo gigantisch veel fout ge
gaan, door de jaren heen. Dat is begonnen toen
de toenmalige Amerikaanse president Clinton
toeliet dat banken ook andere activiteiten moch
ten doen dan alleen bankieren. Banken werden
beleggers, verzekeraars, hypotheekverstrekkers.
Banken, werden multinationals, ze kochten ande
re bedrijven op.
De concurrentie werd groter. Om die aan te
kunnen, kwamen er steeds meer nieuwe produc
ten. Vaak jonge, net afgestudeerde bollebozen
bedachten haast op een wiskundige manier nieu
we financiële producten.
Vergelijk het met een doos waaruitje kunt kie
zen watje wilt om je bezit te vergroten. Ze had
den het zo berekend datje theoretisch nooit ver
lies kon leiden. Op de korte
termijn hier een aandeeltje ko
pen, snel weerverkopen. Ande
re wat langer vasthouden in
het raam van een termijnopera
tie. Een pakket met allerlei mo-
gelijkheden. Met een kans van
een op tien miljoen datje ver
liest.
Maar op den duur waren er zo
veel van dat soort producten,
dat de kans op verlies een stuk
groter was geworden. Althans
in absolute cijfers. Die ballon is
geklapt en de gevolgen zijn be
kend: men heeft de planeet fi
nancieel onder water gezet."
Kunnen we al spreken
van een economische crisis?
"Die komt er wel snel aan. Je
ziet nu al dat bedrijven voor
zichtig worden met investeren.
Banken zijn terughoudend met
het lenen van geld. De eerste
ontslagen vallen. En dat terwijl
er heel veel bedrijven gezond
zijn, ook banken. Maar het ver
trouwen ontbreekt. Mensen
praten elkaar de put in. En dat
is niet goed."
Komt dat vertrouwen op korte termijn terug?
"Dat hoop ik van harte. Het zou best kunnen.
Ik denk dan aan de ontwikkelingen in de VS.
Toen Obama gekozen werd, had ik het gevoel
dat hij als wereldleider werd gekozen. Iedereen
heeft vertrouwen in hem. Hij staat voor vernieu
wing.
Als iemand de macht en de kans heeft om we
zenlijke veranderingen aan te brengen en de pro
blemen op te lossen, dan is hij het wel. Hij heeft
het vertrouwen van bijna de hele wereld. Zelfs
de vijanden van de VS geven hem het voordeel
van de twijfel."
De rol van Europa hierin?
.Natuurlijk hebben wij een belangrijke rol in het
geheel. Maar we moeten niet vergeten dat wij
ook worden meegesleurd in een wereldcatastro
fe, als we niet uitkijken. Europa is slechts een
schiereiland van de wereld. Over twintig jaar
telt de aarde '10 miljard mensen. Slechts vijf pro-:
cent daarvan woont dan in Europa. Dat wil zeg
gen dat 95 procent van de wereldbevolking niet
Europees zal zijn.
Hoe komt het toch dat het zó jout kon gaan?
"Het is niet eens in alle gevallen slecht manage
ment geweest. Ik heb net al uitgelegd waar het
met de banken is fout gegaan. Heel lang, vanaf
president Roosevelt tot aan Clinton, mochten
banken in de VS alleen maar bankieren, geld
van klanten innemen tegen rente en dat behe
ren. Clinton heeft de liberalisatie zo ver doorge
voerd dat zij vrij werden in hun handelen. Ban
ken gingen dus ook beleggingen regelen, verze
keringen afsluiten, hypotheken afsluiten. Dat ge
beurde trouwens niet alleen in Amerika, in de
hele wereld, ook bij ons. Al die grote jongens,
die steeds meer bedrijven opkochten, gingen
meer producten leveren. Afgeleide producten.
Die afgeleide producten vertegenwoordigden
een waarde van 680 duizend miljard dollar, dat
is twaalf keer de waarde van het wereld pro
duct. Men zette de planeet financieel onder wa
ter. Er hoefde maar een vluchtje wind te waaien
of de hele boel viel omver. Dat is begonnen in
het vastgoedspel en denderde als een sneeuwbal
over de hele wereld."
Is de crisis te vergelijken met
die van de dertiger jaren?
"Het is inderdaad de ernstigste crisis sinds die
van de jaren dertig. De wereld raakte in paniek,
iedereen verloor het vertrouwen in de banken
en het was gebeurd. De crisis van de vorige
eeuw heeft desastreuze politieke gevolgen ge
had. De opkomst van Hitler was daar recht
streeks het gevolg van. Hij kon alleen maar op
bloeien dankzij een gigantische werkloosheid.
Dat is nu heel andei's. Dat komt voor een niet
gering deel door de iet- revolutie. De invloed
die de computer op ons leven heeft, is gigan
tisch, vijftien jaar geleden zouden we dat nooit
gedacht hebben. Historici spreken van de ge
schiedenis van voor en na Christus BC en AC),
straks hebben wij het over het tijdperk van voor
en na de computer. De iet- revolutie heeft er
voor gezorgd dat alle informatie ogenblikkelijk
op straat ligt, dat iedereen daarover kan beschik
ken. Het maakt van de maatschappij een mondi
aal dorp, iedereen kan met iedereen zaken
doen. Het maakt ook de concurrentie tot een
wereldconcurrentie. De wereld is transparant.
