spectrum 4
Verzilting aarde wordt nijpend
Dagboek van de aarde
PZC
Zaterdag 3 januari 2009
Van al het water op
aarde is slechts t pro
cent zoet. Daar is al
le voedselproductie
op gebaseerd. Brak
water vertegenwoordigt ook t
procent, de rest is zeewater. „We
moeten leren ook deze water
bronnen nuttig in te zetten voor
de landbouw", zegt Jelte Rozema,
hoogleraar ecologie. Hij schreef
een artikel over verzilting en de
gevolgen daarvan.
De landbouwgrond wordt steeds
zouter. Vooral in droge gebieden
is dat een immens probleem. De
oorzaak is verdamping van het
grondwater, waardoor zout in de
bodem achterblijft en zich opsta
pelt. In sommige gebieden komt
daar nog bij dat het zeewaterni
veau stijgt, waardoor polders in
de kustgebieden verzouten. Een
derde reden is irrigatie zonder
drainage, zoals rond de Middel
landse Zee. Doordat zonder wa
terafvoer het grondwater verder
stijgt, komt door capillaire wer
king het bodemzout mee naar bo
ven. Uiteindelijk bereikt dat het
maaiveld, ontstaat een zoutkorst
en gaan alle planten dood.
Rozema: „Er is niet genoeg zoet
water om het zout in de bovenste
laag uit te spoelen. Dat zou ver
spilling zijn van kostbaar water
en dat zal niemand in zijn hoofd
halen. Daarom is verzouting prak
tisch onomkeerbaar."
De wereldvoedselorganisatie
FAO heeft berekend dat er inmid
dels 90 miljoen hectare zout land
is waarop weinig tot niets meer
groeit. Daar komt elk jaar 2 tot 4
miljoen hectare bij. Met name
ontwikkelingslanden hebben
daar last van. Verzilte gronden
zijn vooral te vinden in Noord-
Aardbevingen
De rampzaligste aardbeving van 2008 deed
zich op 12 mei voor in de Chinese provincie
Sichuan. Bij de beving, met een kracht van
7,9 op de schaal van Richter, vielen minstens
69.000 doden. Vijftien miljoen Chinezen
moesten worden geëvacueerd, ruim vijf mil
joen mensen raakten dakloos. De geschatte
schade bedroeg meer dan 60 miljard euro.
Rondvaart om de Noordpool
Het zeeijs in het Noordpoolgebied smolt
sneller dan ooit. Daardoor was het voor het
eerst sinds misschien wel 125.000 jaar tijd in
theorie mogelijk om een rondje rond de
Noordpool te varen.
Vulkaanuitbarsting
De stad Chaiten in het zuiden van Chili werd
in mei onbewoonbaar na een uitbarsting van
de gelijknamige vulkaan. In een groot deel
van Patagonië werden gewassen, weidegron
Brórf; Earth Éfivif&iiêrit Service
Zwitserland verruimde de rechten voor alle
dieren. Zo is het voortaan verboden om le
vende goudvissen door de wc te spoelen,
om vissen te vangen en terug in het water te
gooien en om levend aas te gebruiken. Pape
gaaien en hamsters mogen niet meer in een
zame opsluiting worden gehouden en scha
pen en geiten moeten op z'n minst 'oogcon
tact met hun soortgenoten' kunnen maken.
Eind van een tijdperk
De invloed van de mens op het aardopper
vlak is zo groot geworden dat daardoor een
nieuw tijdperk is aangebroken, het antropo-
ceen. Tot die vaststelling kwam een team
van de Geological Society of London na be
studering van veranderingen, in afzettingspa
tronen, de koolstofkringloop en de flora en
fauna op aarde. Door de industrialisering is
het landschap volgens de geologen zo ingrij
pend veranderd dat het holoceen als voorbij
moet worden beschouwd.
Het is hoog tijd dat wereldwijd op grote schaal wordt omgeschakeld naar brakke
en zoute landbouw, anders kunnen we in 2050 niet alle monden voeden. Dat is de
kern van een artikel van Jelte Rozema, hoogleraar ecologie aan de Vrije
Universiteit Amsterdam, in het tijdschrift Science.
door Peter de Jaeger foto Tim Flowers/GPD
den en watervoorraden vergiftigd door de
as. Het was voor het eerst in minstens 9.000
jaar dat de Chaiten actief was.
Tropische cyclonen
Birma werd begin mei getroffen door de cy
cloon Nargis. Het was de zwaarste natuur
ramp in de geschiedenis van het land. Meer
dan 146.000 mensen kwamen om het leven
door het geweld van de cycloon. Op de Filip
pijnen en in de Chinese provincie Guang
dong vielen in juni ruim 1.350 doden door
de tyfoon Fengshen. De orkaan Gustaf, die
eind augustus en begin september door het
Caribisch gebied en de Golf van Mexico raas
de, eiste 138 mensenlevens.
Rechten van plant en dier
In twee Europese landen kregen dieren meer
rechten. Spanje besloot dat apen ('onze
niet-menselijke broeders') niet meer mogen
worden gedood of gevangen gehouden. En
Stervende bomen door verzilting in West-Australië.
Afrika, het Midden-Oosten, de In-
dusvallei (Pakistan), Midden-Chi-
na en in de zuidoostelijke Russi
sche republieken Oezbekistan en
Kazachstan. Ook is volgens de
FAO de komende veertig jaar in
de tropische landen 200 miljoen
hectare nieuw ontgonnen land
vereist om de extra monden te
voeden. Maar slechts 93 miljoen
hectare is geschikt om voedsel op
te verbouwen, het merendeel is
nu nog bedekt met waardevolle
regenwouden. Daarom is zoute
landbouw een uitkomst. Naar
schatting is 15 procent van het on
ontgonnen kustgebied hiervoor
geschikt, vooral kustwoestijnen
en deltagebieden. Dat komt neer
op 130 miljoen hectare, die kan
worden veranderd in groene oa
ses van zoute landbouw.
Wat moet daar dan op worden
verbouwd? Rozema: „Zoütmin-
nende gewassen of halofyten zijn
er volop. Alleen zullen die verder
veredeld moeten worden, zo je
wilt gedomesticeerd. De land
bouw is eeuwenlang eenzijdig ge
richt geweest op zoetwaterland-
b'ouw. Vandaar die enorme ach
terstand."
Hij noemt zeekraal als voorbeeld.
„Heel lekker. Ik heb het vorige
week nog gegeten. Dit voedzame
gewas wordt het hele jaar door
geteeld aan de westkust van Mexi
co, met alleen de mineralen in
zeewater als voedingsstof De pro
ductie van dit olierijk gewas is ge
middeld hoger dan van zonne
bloemen."
Amerikaanse onderzoekers heb
ben honderden van dergelijke ha
lofyten in kaart gebracht en on
derzocht op hun voedingswaar
de. Samen met collegae uit Israël
kwamen ze tot een lijst van
twaalf beste kandidaten, waaron
der zeekraal, maar ook melde
(graan) en verschillende zoutgras-
sen. „Het is verstandiger uit te
gaan van wat er al is aan zoutmin-
nende planten, dan bestaande ge
wassen als rijst, tarwe of aardap
pelen zouttolerant te maken. Dat
jukt niet, zo blijkt na jarenlange
experimenten, zelfs niet met mo
derne technieken als moleculaire
genetica, omdat er meerdere ge
nen bij betrokken zijn."
Grootste probleem in droge stre
ken is het vinden van genoeg vee
voer voor koeien, schapen en gei
ten. Voederbieten zijn een moge
lijke oplossing. Die werden oor
spronkelijk dicht langs de kust ge
teeld en kunnen tegen hoge zout
gehaltes, evenals de hiervan afge
leide rode biet en snijbiet. „In Pa
kistan hebben we met succes een
project afgerond met voederbie
ten in een gebied waar geen rijst
meer wil groeien. De bladeren
worden gegeten door de mensen
en de bieten dienen als veevoer."
Rozema oppert de mogelijkheid
zoutminnende gewassen te telen
in combinatie met garnalen- of
visteelt, zoals langs de kust van
Zuidoost-Azië. Grootschalige gar-
nalenkwekerijen veroorzaken
nogal eens algenbloei in rivieren
en baaien waar hun voedselrijke
afvalwater heen stroomt. „Door
dit water om te leiden langs vel
den met halofyten, kunnen voe
dingsstoffen opnieuw worden ge
bruikt en kan het gebruikte water
weer schoon de zee in stromen."
Reageren?
spectrum@wegener.nl
