'Twintig jaar geleden zag je op televisie nauwelijks een interview met een
burgemeester, nu zie je burgemeester Cohen van Amsterdam regelmatig.'
In 2008 is een onzichtbare
maar belangrijke mijlpaal
bereikt. Voor het eerst in
de geschiedenis leven nu
meer mensen in steden
dan op het platteland. Die
trend van verstedelijking
zet door en dat heeft
ingrijpende gevolgen.
Het geld wordt niet op
het platteland verdiend'
Verstedelijking
Twintig grootste steden ter wereld
'nw-15-584-627 I
Jan Fransen, adjunct-directeur van Institute for Housing and Urban Development Studies
PZC Zaterdag 3 januari 2009 1 1
Ruim baan
voor de stad
door Joost Sijtsma
najaar een debatserie over verstedelijking
hield. „Twintig jaar geleden zag je op televi
sie nauwelijks een interview met een burge
meester, nu zie je burgemeester Cohen van
Amsterdam regelmatig", zegt Fransen.
„Door de decentralisatie verschuift de
macht van de regering ook meer naar de
stad. Als de Randstad-stad er ooit komt kun
je de burgemeester van die stad net zo goed
premier van Nederland maken."
Wat ook verschuift is de verdeling tussen
arm en rijk. „De internationale ongelijkheid
neemt af', zegt Fransen, „maar de ongelijk
heid binnen steden neemt toe. Dat is wel
een beetje generaliserend, want in Neder
land is het minder dan in de VS. Hef hangt
af van het gevoerde beleid."
Een ontwikkeling die daarmee samenhangt
is dat de grote wereldsteden steeds meer op
elkaar gaan lijken. Ze hebben een hoogopge
leide bovenklasse die mondiaal denkt en eik
aars cultuur overneemt. Een stad als Shang
hai wordt steeds meer vergelijkbaar met
New York. Binnen dergelijke steden bestaat
een groeiende onderklasse die de aanslui
ting met de wereldeconomie heeft gemist.
Eenderde van de stedelijke bevolking leeft
nu al in sloppenwijken en elke dag trekken
zo'n 180.000 mensen naar de stad om een
beter leven te vinden. In India gaan de men
sen uit de lage kasten naar de grote steden
om het harde kastenstelsel te ontvluchten.
Ze weten dat ze nooit verder zullen komen
als ze op het platteland blijven. Hun hoop
vestigen ze op de stad, waar het kastenstel
sel vervaagt door internationale invloeden.
De meerderheid van de armen in de steden
zal rond het jaar 2030 jonger zijn dan 25
jaar, ze zullen werkloos zijn en vatbaar voor
fundamentalisme, zowel christelijk als isla
mitisch, stelt een VN-rapport van vorig jaar.
„Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië
met zo'n drie miljoen inwoners, heeft het
moeilijk", geeft Fransen als voorbeeld. „Ethi
opië heeft een gigantische achterstand in on
derwijs. Laaggeschoolden trekken naar de
stad. De overheid heeft weinig geld voor
huisvesting en infrastructuur en daardoor is
de stad niet zo interessant voor investeer
ders. Daardoor komt er ook geen geld bin
nen. Het is een vicieuze cirkel. Eigenlijk is
Addis Abeba zo goed als failliet. Een land
als China heeft het beleid mensen in de ste
den bij elkaar te brengen omdat steden be
langrijk zijn voor de economische groei.
Door de verslechterende economie trekken
Chinezen nu weer naar het platteland. Dat
zijn voornamelijk mensen die in de bouw
werken en nu geen werk meer hebben. Die
gaan terug naar hun dorp zonder inkom
sten, dus daar ontstaat nu een probleem. De
Chinese regering probeert dit tegen te gaan
door te investeren in bouwprojecten."
Steden zijn niet alleen een probleem, maar
ook een oplossing. Als alle stadsbewoners
worden verspreid over het platteland, blijft
er weinig natuur meer over. En de economi
sche mogelijkheden van steden kunnen ook
positief uitpakken. „Steden zijn productief,
zelfs in ontwikkelingslanden", stelt Fransen,
„per persoon wordt in de stad gemiddeld de
meeste extra waarde, zoals economen dat
noemen, gecreëerd. Het geld wordt niet zo
zeer op het platteland, in de landbouw, ver
diend maar juist in de verwerking van de
producten. Zoals met de Nespresso, het geld
gaat naar de koffiepads en de technologi
sche ontwikkeling. Als het lukt die kennis
naar de stad te trekken, dan heeft de stad le
venskans. Met de komst van internet zijn er
geen steden meer nodig, dacht men vroe
ger. Je kunt immers via internet contact
houden en overal gaan wonen. Het blijkt
echter dat hoog opgeleide mensen bij elkaar
in de steden willen wonen, daar komen ze
elkaar tegen en daar ontstaan de briljante
ideeën. Kijk maar naar Silicon Valley."
Het verschil tussen platteland en stad heeft
ook politieke gevolgen. De perikelen in Thai
land in het afgelopen jaar zijn daar een voor
beeld van. De regering werd gesteund door
de arme plattelandsbevolking, maar de ste
delijke elite kwam daartegen in opstand.
Fransen ziet een soortgelijke situatie in Ethi
opië: „Daar heeft de oppositie gewonnen in
de steden, die over het algemeen linkser
zijn. Dat brengt spanningen met zich mee.
Addis Abeba is bezig de infrastructuur te
verbeteren. Daar wordt veel geld in gestopt.
Het gevolg is wel dat er momenteel een
enorme inflatie is ontstaan van meer dan 50
procent. Door de voedselcrisis wordt voed
sel ook steeds duurder. De armoede wordt
versterkt, je ziet de spanningen zich daar op
bouwen."
Een rapport van de Wereldbank stelt dat
een land moet verstedelijken als het zich
economisch wil ontwikkelen. Steden zijn
steeds meer de 'trekkers' van de economie.
Als al het geld naar de stad gaat, heeft de
rest van het land echter minder inkomsten.
Dat leidt tot regionale ongelijkheid. Om het
voorbeeld op Nederland te betrekken: „Als
Amsterdam steeds machtiger wordt, zal het
ook steeds meer nationaal geld naar zich
toetrekken, dan heb je minder geld voor
een spoorlijn naar bijvoorbeeld Groningen.
Als je één grote superstad hebt, is het niet
goed voor een land, je hebt een netwerk
van steden nodig want je moet de rest van
het land meetrekken. Met een netwerk van
grote en kleine steden krijg je goede verbin
dingen waardoor de mogelijkheden van het
land beter worden benut."
Reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Meer informatie:
www.ihs.nl
Steeds groter deel van de wereldbevol
king vestigt zich in of rondom de grote
steden.
Percentage van het totaal
70% t
In de Chinese stad Shanghai wonen
bijna net zoveel mensen als in heel
Nederland. Shanghai is daarmee de
grootste stad ter wereld.
9 Moskou
inw. 10.244.099
20 Londen
inw. 7.622.399
14 Mexico-stad
inw. 8.609.347
GROTE
OCEAAN
16 New York
inw. 8.210.195
10 Seoul
1.763.341
TLANTISCHE
OCEAAN
17 Cairo
inw. 7.947.121
6 Istanbul
inw. 11.262.323
3 Karachi
inw. 12.461.423
19 Beijing
inw. 7.712.104
5 Delhi
inw. 11.954.217
12 Mumbai
inw. 13.662.885
10 Seoul
inw. 9.76.
11 Lagos
inw. 9.494.045 I
13 Tokio
inw. 8.648.655
H 1 Shanghai
GROTE
7 Manilla
inw. 10.993.374
'60 '70 '80 '90 '00 '10
18 Lima B
inw. 7.804.611
inw. Aantal inwoners in 2008
in de betreffende gemeente,
volgens geografisch onderzoeks
bureau World Gazetteer.
12 Kinshasa
inw. 9.166.685
INDISCHE
OCEAAN
15 Jakarta j
inw. 8.576.788
8 Sao Paulo
inw. 10.287.833
^4 Buenos Aires
inw. 12.127.841
infographic: JD/bron: World Gazetteer, IHS
