illegale medicijnen
1 O Dinsdag 23 december 2008 PZC
Met honderdduizenden
tegelijk komen ze
jaarlijks Nederland
binnen: illegale
medicijnen. Het gebruik
ervan is spelen met je
leven zeggen
deskundigen. Want wat
zit er in zo'n pil?
Minister Klink vindt
het tijd voor een
waarschuwing.
door Miriam van den Brand
illustratie Mark Reijntjens
Genezen of
Een envelopje met
wat losse witte pille
tjes valt op de mat.
Geen gebruiksaan
wijzing, geen uitleg
over wat er in het
zakje zit. Zijn dit nu
de pillen tegen erectiestoornis die
je via internet hebt besteld of tóch
dat afslankmiddel? Moet je twee
pillen per dag slikken of eentje?
Medicijnen bestellen via internet,
via advertenties in de krant of ko
pen in bijvoorbeeld de sport
school, is op zijn best een vage aan
gelegenheid, op zijn slechtst een le
vensgevaarlijke. Want wat zit er in
de pillen? Soms slechts suikerpoe
der, soms een dubbele dosis van
de gewenste stof En heel, héél
soms werkelijk het werkzame mid
del dat je denkt te bestellen in de
juiste hoeveelheid.
De illegale pillen en hun verko
pers zien er wel steeds betrouw
baarder uit. Even zoeken op inter
net levert gelikte, betrouwbaar uit
ziende websites van medicijnbe-
drijven en online-apotheken op.
Een recept is niet nodig, een vra
genlijst invullen voldoende. Vaak
wordt gemeld dat die lijst door
een echte arts wordt gecontro
leerd, maar dat is maar helemaal
de vraag.
In Nederland is 1 procent van de
medicijnen die worden gebruikt
namaak, zegt Jan Willem de Heer,
woordvoerder van het farmaceu
tische bedrijf Pfizer, producent
van Viagra. „Dat lijkt weinig, maar
het is gevaarlijk. In het gunstigste
geval zit er alleen suiker in. Als
dan je erectiestoornis niet ver
dwijnt is er geen nood aan de
man. Maar bij een cholesterolverla
ger of een antipsychoticum luis
tert de dosis heel nauw en kunnen
de verschrikkelijkste dingen gebeu
ren."
Volgens de Inspectie voor de Ge
zondheidszorg (IGZ) komen weke
lijks honderden zendingen met
nepmedicijnen het land binnen.
Om hoeveel het precies gaat, kan
woordvoerder Wouter van der
Horst niet zeggen. „Het is zóveel,
we tellen niet eens meer." Duide
lijk is dat er jaarlijks honderddui
zenden pillen worden onder
schept.
In de internationale illegale medi-
cijnhandel ging in 2007 40 miljard
euro om. Volgens de Wereld Ge
zondheidsorganisatie (WHO)
stijgt dit nog tot zeker 55,5 miljard
euro in 2010. Het probleem is voor
al groot in landen waar de gezond
heidszorg niet zo goed geregeld is
als in Nederland. De Heer: „In
Afrika en Zuid-Amerika kun je me
dicijnen gewoon op de markt ko
pen." De WHO becijferde in 2005
dat het percentage illegale medicij
nen in Afrikaanse, Zuid-Ameri
kaanse en Aziatische landen kan
oplopen tot 30 procent.
Voor de Nederlandse markt gaat
het vooral om 'schaammedicij-
nen', zoals de bekende erectiepil
len die via een eindeloze stroom
e-mails worden aangeprezen of
haargroeimiddelen. Via de huis
arts zijn ze legaal en gecontroleerd
te verkrijgen, maar niet iedereen
wil zijn problemen in bed bespre
ken met een arts.
Een andere doelgroep zijn mensen
die verslaafd zijn aan medicijnen,
maar deze niet (meer) via de huis
arts voorgeschreven krijgen. In Ne
derland worden vanaf januari ben-
zodiazepinen slaap- en kalmerings
middelen niet meer vergoed. Vol
gens de Koninklijke Nederlandse
Maatschappij voor Pharmacie
(KNMP) is er een kans dat deze pa
tiënten hun heil zoeken in het ille
gale circuit.
Een risico vormen ook de 'Chine
se kruidendokters'. Gebruikers krij
gen te horen dat er alleen natuurlij
ke middelen in de pillen van deze
'geneesheren' zit, maar dit is niet
'Daders komen
er vanaf met te
lage straffen'
in alle gevallen waar. Zo alarmeer
de een vrouw in 2007 de Inspectie
voor de Gezondheidszorg toen ze
met hartklachten bij de dokter
was beland na het slikken van krui-
denpillen. Na onderzoek bleek er
in haar 'kruidenmiddeltje' synthe
tische sibutramine (een afslank
middel) in te zitten, dat ze in veel
te hoge doses moest slikken.
De Inspectie voor de Gezondheids
zorg heeft geen beeld van hoe
vaak het mis gaat met de illegale
medicijnen. Van der Horst: „Men
sen die geen recept halen bij de
huisarts hebben we natuurlijk niet
in beeld. En als patiënten met"
klachten bij de huisarts aanklop
pen, komt niet altijd boven water
dat ze een middeltje tegen het een
of ander slikken. Komen de klach
ten bij een oude man door zijn
leeftijd of omdat hij een nepmedi-
cijn slikt? Maar het kan niet an
ders dat het vaak mis gaat."
In Nederland overlijden jaarlijks
mensen als gevolg van het gebruik
van illegale medicijnen, volgens de
IGZ. Wereldwijd zou het aantal do
den jaarlijks inmiddels zijn opgelo
pen tot een half miljoen.
De inspectie zoekt, met
de douane en andere in
stanties, gericht naar illega
le medicijnen. Pfizer heeft
een eigen afdeling die onder
zoek doet naar nepmedicijnen
en de handel probeert dwars te
zitten. In de eerste helft van
het jaar werd wereldwijd voor
3,7 miljoen euro aan nage
maakte en illegale Pfizer-me-
dicijnen onderschept. Nama
ken mag sowieso niet, om
dat er vaak patent op het
middel zit.
De strijd tegen de illegale
medicijnen is lastig. De in
spectie heeft niet de illusie
dat de stroom is in te dam
men. Volgens Van der Horst
gaat het niet om een paar
mensen die op een zolderka
mer pillen in elkaar draaien. „Het
zijn serieuze criminele organisa
ties. Het is een veelkoppig mon
ster. Als je in Albanië een compu
ter weghaalt, draait èr drie uur la
ter in Moskou een andere. Het is
big business, vooral vanuit India
en China."
In neppillen zijn al stoffen aange
troffen die ook in xtc-pillen zitten,
wat suggereert dat dezelfde bendes
er achter zitten.
De Heer van Pfizer ziet de toe
komst niet positief in. „Daders ko
men er vanaf met te lage straffen.
Als je een halve kilo heroïne smok
kelt krijg je een hoge straf Als het
gaat om 5.000 of 10.000 nep-Via-
grapillen komt de crimineel er van
af met een geldboete."
De Consumentenbond meldde on
langs in gesprek te willen gaan
met creditcardmaatschappijen. Zij
zouden betalingen voor de aan
koop van illegale medicijnen niet
zomaar moeten accepteren.
Het enige dat daadwerkelijk helpt,
is het voorlichten van patiënten,
menen zowel de farmaceutische in
dustrie, de inspectie als de apothe
kers. De KNMP is daarom blij met
het plan van minister Klink van
Volksgezondheid om volgend jaar
een waarschuwingscampagne te
starten. „We moeten het gedrag
van mensen zien te beïnvloeden,"
zegt Frans van de Vaart, directeur
van Wetenschappelijk Instituut
Nederlandse Apothekers.
Ook hij ontraadt met klem medi
cijnen te gebruiken die niet uit het
reguliere circuit komen. „Natuur
lijk kun je best via internet bestel
len. Maar doe dat alleen als je ze
ker weet dat aan de andere kant
een echte apotheek zit. Dus maak
gebruik van de website van de apo
theek bij je om de hoek, dan is er
niets aan de hand."
