reizen 8
51
Vrolijk kerstfeest
25,- p.p. éxtra
decemberkorting
I
■t
Indianen liggen te slapen
op de plek waar het coma-
zuipen hen gebracht heeft
Wie op het Indonesische eiland Bali is, vindt waarschijnlijk
een of meerdere crematies op zijn pad. Een trieste
aangelegenheid is zo'n crematie niet. Het is een plechtig
feest, want met de rook gaat ook de ziel omhoog en dat
moet gevierd worden. Willemijn Bos mocht er bij zijn.
PZC
Zaterdag 20 december 2008
reizen@wegener.nl
024-3650360
Al reizend is men wel eens genoodzaakt de kerst in
den vreemde door te brengen. Met een beetje geluk
een witte kerst, ergens ver op het noordelijk half
rond. Pech betekent kerst in de koude motregen. Daar tus
senin zit de viering van het lichtfeest in de tropen.
Manaus ligt midden in het Amazonegebied. In de smerige
haven is het dag en nacht en bedrijvigheid van jewelste. Gro
te ondernemingslust is er ook in de vele cafeetjes van de
stad. Dranklust dan wel te verstaan. Veel bezoekers vertonen
rond het middaguur reeds de verschijnselen van vallende
ziekte. Het is vochtig heet, de thermometer staat vastgeroest
op 40 graden. En het is bijna Kerstmis. Overal verschijnt de
kerstboom in het straatbeeld. Dat is toch wel bizar. 'Oh Den
nenboom' betekent voor mij koude, schaatsen, warme cho
co, amandelspijs en al het andere goede dat Nederland ook
te bieden heeft. Die associatie is hier in de tropen moeilijk
te leggen. Door de drukste winkelstraat van Manaus lopen
twee kerstmannen heen, en weer. Gutsend van het zweet
kreunen ze lusteloos 'Ho, ho, ho'. In de kerstboomwinkel is
het druk. Echte dennenproducten zijn niet te koop, maar de
plastic look-alikes mogen er zijn. Kunstsneeuw en dennen
geur kan men er in spuitbussen bij kopen. Ook hier, diep in
de jungle, wordt het feest van de geboorte van het kindeke
gekenmerkt door een heftige koopwoede. De bezittende
klasse rijdt af en aan met volgeladen pick-ups. De meerder
heid, die nog geen nagel heeft om zijn kont te krabben, kijkt
zwijgend toe. Als je al geen zakkenroller van geboorte bent,
dan word je het zo wel. Ook in het Italiaanse restaurant te
genover het beroemde Teatro del Liceu' staat sinds vandaag
een nepboom vol goudkleurige ballen. De tafeltjes
worden opgevrolijkt door boompjes van karton met
kleine gekleurde balletjes. Op elk miniballetje staat
de kerstwens van een legendarische wereldleider.
De bedenker heeft een eigenaardige visie op de ge
schiedenis. In onze boom hangen de zalige kerst
wensen van Churchill en Hitier broederlijk naast el
kaar. Vanaf de veranda zie ik hoe de plezierige meis
jes zich opmaken om kapitaalkrachtige toeristen
mee te lokken. Allen dragen een feestelijk rode kerst-
mannenmuts op het hoofd. Later op de avond begint het te
regenen. Eerst nog wat aarzelend. Op de terugweg naar ho
tel Rio Branco de gebruikelijke taferelen. Indianen en geluk
zoekers uit de omgeving liggen te slapen op de plek waar
het comazuipen hen gebracht heeft. Een slimmerd heeft een
zachte kerstboom bemachtigd waarmee hij nu in innige om
strengeling onder een afdakje ligt. Het is allemaal weinig ver
heffend. In de lobby van het hotel blijkt dat de stroom is uit
gevallen en de airco dus niet werkt. Zweet begint te parelen,
buiten stortregent het. Een vervelende bijkomstigheid van
zware neerslag is de verschijning van grote contingenten kak
kerlakken. Blijkbaar brengt de stijging van het rioolwater
een onstuitbare volksverhuizing op gang van deze gore krab
belaars. Ik ontdek de onsmakelijke ontwikkeling wanneer er
een stevig exemplaar over de tv kruipt. Ik ga op jacht. In de
badkamer wordt duidelijk dat ik de strijd niet ga winnen.
Achter elkaar kruipen ze het doucheputje uit. Drie grote
exemplaren mep ik aan gort en schuif ze in het verste hoek
je van de kamer. Lakens over het hoofd, bidden dat de airco
het snel weer doet en slapen maar. De volgende ochtend
schijnt de zon al vroeg mijn bloedhete kamer in. Waar giste
ren dode kakkerlakken lagen, heerst nu grote bedrijvigheid.
Levende soortgenoten verdringen zich rond de platgetrapte
lijken en smullen van hun kerstmaal. Gatverdamme. Bij de
receptie haal ik een spuitbus. Insecticide in plaats van den
nengeur. Vrolijk kerstfeest, zullen we maar zeggen.
Boek nu zomer 2009!
Exclusief bij uw ANVR Reisbureau. "rttïrnational
De ziel
vertrekt
KALIMANTAN
INDONESIË
O
Jakarta
BALI I
SUMBAWA
SUMBA
Het is vroeg in de och
tend op Bali, maar
toch zijn we te laat
voor de strandceremo-
nie, waarbij de as van
de gecremeerden wordt uitge
strooid in zee. Er liggen nog wat le
ge kokosnoten in het zand, waarin
de uitgestrooide as heeft gezeten.
De offers van bloemen en eten
staan nog op de offertafels. Uit een
paar mandjes komt erbarmelijk ge
piep van jonge kippetjes. Deze go
denoffers willen bevrijd worden.
Het wordt heet op het strand. Mijn
Vraag naar de
Wij begrijpen waar u heen wilt
handen jeuken.
Een paar gasten praten nog wat na,
maar de meesten staan al bij de
bushalte en gaan terug naar de dór
pen waar ze vandaan zijn geko
men. En daarmee-is een eind geko
men aan een periode die weken
heeft geduurd. Weken waarin fami
lie, vrienden en buren hebben sa
mengewerkt, want een Balinese
crematie is het belangrijkste over
gangsritueel in het leven van de ge
lovige Balinees.
Als eenmaal het goede moment
van crematie is bepaald - daarbij
speelt onder andere de maanstand
een belangrijke rol - kunnen de
botten van de overledene weer
worden opgegraven uit zijn graf,
waarin hij vaak al jaren lag. Had hij
daar dan niet kunnen blijven? Nee,
op het hindoeïstische eiland Bali
kan de ziel pas verder reizen als
het lichaam is verbrand. Pas dan
kan de vrijgemaakte ziel via reïn
carnatie weer terugkeren in het le
ven, in een nieuwe vorm. Tussen
het moment van sterven en creme
ren kunnen wel dertig jaar zitten,
maar in het licht van de eeuwig
heid is dat natuurlijk een gering
oponthoud.
De botten worden 's nachts opge
graven en schoongemaakt met wa
ter uit een heilige brgn. Dan wor
den ze in een sarong gewikkeld en
samen met andere giften (zoals si
garetten) voor het volgende leven
tot een pakketje gebonden. Dit is
het pakketje dat verbrand gaat wor
den, maar zo ver is het nog lang
niet.
De familie is al weken bijeen,
waakt gezamenlijk, maakt de
prachtigste offergiften. Er wordt sa
men gekookt, gegeten, beraad
slaagd en gewerkt. We zien het in
de dorpen waar we doorheen fiet
sen. In een dorp waar een crematie
wordt voorbereid, zijn overal men
sen in traditionele kleding, maar is
het moeilijk te zeggen wat ze nou
precies doen. Ze zitten in groepjes
bijeen, wachten. Kijken. De sfeer is
plechtig. Geconcentreerd.
Er wordt gewerkt aan de bouwsels
en figuren die meegedragen zullen
worden in de processie naar het
crematieveld even buiten het dorp.
Een paar jongens zitten te roken, la-
