WELVAART IS LABIEL
i3 spectrum
PZC
Zaterdag 20 december 2008
ben, kwam die voor u als een verrassing?
„Dit heeft niemand kunnen voorzien. Nie
mand kon voorspellen dat de crisis zo alge
meen om zich heen zou slaan. En vooral
de snelheid waarmee het is gegaan, heeft
iedereen met stomheid geslagen. Het is al
lemaal nog zo vers, dat je niet weet hoe
het precies zal lopen. Al is het niet zo moei
lijk te voorspellen dat de economische te
rugslag dramatischer zal zijn dan aanvanke
lijk voorzien. Iedere dag zijn er weer nieu
we, onprettige verrassingen. Deze week
weer Madoff, met zijn zwendel van 50 mil
jard dollar.
„Veel mensen zijn nu heel bezorgd en te
recht Weliswaar zijn wij welvarend, maar
beslist niet rijk. De afgelopen jaren zijn de
verplichtingen ook een steeds groter deel
van het inkomen geworden. Het gevolg
daarvan is dat mensen niet zo gek veel spe
ling in hun uitgaven hebben. De belang
rijkste bezuiniging is voor veel mensen het
al of niet blijven doorrijden in de auto of
ervan af te zien de keuken of de badkamer
te vervangen. Misschien gaan ze ook min
der makkelijk uit eten. Maar op de sport
club van de kinderen of op kleren voor de
kinderen, zal niet gauw bezuinigd worden.
Zodat ze niet buiten de groep vallen.
„Over een serie als Geen cent te makken van
de Frogers wordt lacherig gedaan, maar
die geeft juist een heel goed beeld van hoe
gewone mensen moeite hebben van hun
beperkte budget rond te komen. Het was
bij hen zelfs minder dan het minimum,
maar zo leeft meer dan 5 procent van de
Nederlanders, soms jaren lang. Je ziet dan
wat een ramp het is als de wasmachine het
begeeft. Dat onderschatten we écht.
„We hebben het met z'n allen weliswaar
enorm veel beter gekregen, maar het is
een labiel soort welvaart. Omdat die van
maand tot maand moet worden gereali
seerd, ook door mensen die ver boven het
minimum zitten. Mensen hebben al lang
het gevoel dat ze minder te winnen dan te
verliezen hebben. In inkomen en in identi
teit. Dat verklaart voor een deel de popula
riteit van partijen op de flanken, zoals de
PW en de SP. Al zie je nu wel dat als het
er echt op aankomt, de meeste burgers
toch het liefst partijen hebben die hun be
stuurskunde en bestuurskracht hebben be
wezen. Wouter Bos is daar als politicus
van het jaar het toonbeeld van."
Verbaast het u ook dat wetenschappers de
PW van Geert Wilders als extreem rechts
kwalificeren?
„Eerlijk gezegd wel, ja. Deze partij ziet zich
als de bewaker van wat juist niet typisch is
voor extreem rechts: de emancipatie van
vrouwen en homoseksuelen. De PW ziet
deze verworvenheden in gevaar komen
door de komst van de islam. Dat mag je ex
treem rechts noemen, maar absoluut niet
in de oude betekenis. Als je de PW nu ex
treem rechts noemt, dan is de SP volgens
dezelfde maatstaven extreem links. Ik
noem de PW en de SP liever modern-con
servatief: de behoeders van wat we uit de
twintigste eeuw mee willen nemen.
„Dat zal maar gedeeltelijk lukken, maar ze
zetten wel de toon van de oppositie. Zelfs
de Partij voor de Dieren lukt dat. Ie kijkt er
met verbazing naar, maar het opkomen
voor het dierenwelzijn en ook het toedich
ten van menselijke waarden aan dieren, is
zo oud als de mensheid. De Egyptenaren
balsemden hun dieren, in India is de koe
heilig. Bij ons zijn huisdieren lid van het
gezin geworden. Ze staan op het naam
bordje bij de voordeur, terwijl echt nie
mand zal aanbellen met de vraag of de
poes komt buitenspelen. Op zeventien-
de-eeuwse schilderijen zie je al de waarde
ring voor honden en paarden. Deftige da
mes lieten zich portretteren met een
schoothondje, de mannen met paarden en
jachthonden."
Zijn we toch weer bij de kunst.
„Ik vind niet alles de moeite waard. Veel
dingen vind ik zelfs onzin. Ik stond eens
in een museum naast wat bij elkaar gehark
te hoopjes bladeren. Dat was dan het
kunstwerk, van de grote Josef Beuys. Daar
heb ik dus niets mee. Momenteel is Da-
mien Hirst het helemaal, maar ik vind het
een hype. Een schedel met honderden dia
manten beplakt... Alsjeblieft zeg, dat is
toch vulgair, bling bling. Daar ging ik dus
niet naar toe, ook al hingen er zeventien-
de-eeuwse schilderijen van schedels om
heen.
„Wat echt boeit aan schilderijen uit die
tijd, is dat ze een doorkijkje naar het verle
den bieden, naar een wereld die niet meer
bestaat. Een van mijn lievelingsschilders is
Caesar van Everdingen. Daar heeft nie
mand van gehoord, maar hij heeft schitte
rende dingen gemaakt. Bij sommige van
zijn schilderijen denk je eerder aan de Itali
aanse barok of het werk van Dali of Wil
link, maar het is wel driehonderd jaar eer
der gemaakt. Elk schilderij van hem is
voor mij een feestje."
Reageren?
spectrum@wegener.nl
Paul Schnabel
Geboren op 17 juli 1948 in
Bergen op Zoom, groeide op
in Breda.
Studeerde sociologie in
Utrecht en Bielefeld.
1973-1977: Onderzoekscoör
dinator Stimezo Nederland.
1977-1991: Hoofd onder
zoek Nederlands Centrum
Geestelijke Volksgezondheid
(nu Trimbos-instituut).
1986-heden: Hoogleraar Uni
versiteit Utrecht, eerst in de
klinische psychologie en
sinds 2002 als een van de ne
gen universiteitshoogleraren.
1998-heden: Directeur So
ciaal en Cultureel Planbu
reau.
Bestuursfuncties bij o.a.:
Oranjefonds, Rijksinstituut
voor Kunsthistorische Docu
mentatie, Van Gogh Mu
seum, Museum Bredius, Prae-
mium Erasmianum, Duitsland
Instituut, De Baak, commissa
ris Shell Nederland, colum
nist NRC Handelsblad en Het
Financieele Dagblad.
