Economie
JX 25-70% KORTING
Energiebedrijf Delta kijkt in het
voorjaar naar lagere tarieven
Arkema legt deel productie stil
Project Bio Base Europe
in Kanaalzone krijgt
zes miljoen van Europa
ar-
Klanten banken sneller uitbetaald
12 I Dinsdag 16 december 2008 pzc
MERKENUITVERKOOP - MODEMALL WILP ZONDAG OPEN
*L>> WWW.PIETZOOMERS.COM
Aandeelhouders willen
meer inzicht in
investeringsprogramma.
door Ben Jansen
middelburg - Delta bekijkt in het
voorjaar of de energietarieven om
laag kunnen. Zo wü het energiebe
drijf zijn klanten zo snel mogelijk
laten profiteren van de lage olie
prijzen.
Algemeen directeur Peter Boerma
verzekerde gisteren tijdens de aan
deelhoudersvergadering van Delta
dat het bedrijf zelf ook niet geluk
kig met de huidige situatie. De
energietarieven gaan in januari
omhoog, terwijl de aardolieprij-
zen, waarop die tarieven zijn geba
seerd, de afgelopen maanden flink
omlaag gingen. Delta probeert zijn
klanten uit te leggen dat gas en
stroom voor begin 2009 al eerder
dit jaar zijn ingekocht en toen wa
ren de olieprijzen nog hoog. Het
blijft: evenwel lastig te accepteren.
Daarom kijkt Delta in het eerste
kwartaal van volgend jaar al of de
tarieven kunnen worden aange
past.
De aandeelhouders maakten dui
delijk dat ze meer inzicht willen in
de investeringen die Delta op sta
pel heeft staan. Het ondernemings
plan 2009-2011 verschaft daarin te
weinig inzicht, was het oordeel.
Provincievertegenwoordiger Toine
Poppelaars somde op: uitbreiding
van de productie bij zonnecellenfa
brikant Solland, de bouw van een
biodieselfabriek, uitbreiding in de
milieusfeer bij het internationaal
opererende Indaver, het streven de
aandelen van Essent in
(kern)stroomproducent EPZ over
te nemen, de bouw van een nieuw
hoofdkantoor in Middelburg en
de voorgenomen bouw van een
tweede kerncentrale. Poppelaars:
„Er zijn nogal wat projecten bij in
buitenlanden als Duitsland, Ier
land, Vlaanderen, Groningen en
Limburg. Er moet wel geld overblij
ven voor investeringen in Zee
land." De aandeelhouders krijgen
het gevraagde investeringsplan.
Dalende vraag naar
fijnchemicaliën door
economische teruggang.
door Ben Jansen
vlissingen-oost - Producent van*
fijnchemicaliën Arkema in Vlissin-
gen-Oost heeft deze maand een
deel van de productie stilgelegd.
Het bedrijf (110 werknemers; om
zet vorig jaar 100 miljoen euro)
maakt onder meer glascoatings en
toevoegingen aan kunststoffen. Ar
kema heeft als gevolg van de eco
nomische teruggang de vraag zien
dalen en wil daarom niet te veel
voorraden aanleggen.
Directeur Carel Braakman: „We
testen nieuwe producten in de af
deling waar we tot 2007 gewas
beschermingsmiddelen maakten.
Bovendien voeren we onderhoud
uit. En we hebben medewerkers
gevraagd juist deze maand overge
bleven vrije dagen op te nemen."
straatsburg - Klanten van faillie
te banken krijgen voortaan binnen
35 dagen hun geld terug via het ga
rantiestelsel. Onderhandelaars van
het Europees Parlement en de ge
zamenlijke EU-landen hebben
daarover gisteren een akkoord ge
sloten, aldus een woordvoerster
van huidig EU-voorzitter Frank
rijk.
In Nederland geldt nu een termijn
van drie maanden.
Volgens Braakman ligt de fabriek
niet geheel stil. „De productie van
glascoatings gaat gewoon door.
Maar we hebben deze maand bij
voorbeeld geen producten ge
maakt om de slagvastheid van
kunststof te verbeteren."
Het is de bedoeling dat de produc
tie in de tijdelijk stilgelegde afdelin
gen omstreeks de jaarwisseling
weer op gang komt. Braakman
sluit niet uit dat dit voorlopig een
lagere productie zal zijn.
door Wout Bareman
TERNEUZENHet - Het grensover
schrijdende proefproject Bio Base
Europe in de Kanaalzone krijgt zes
miljoen euro Europese subsidie.
De financiële steun voor het pro
ject, dat in totaal bijna 22 miljoen
euro kost, is goedgekeurd door de
stuurgroep van de Grensregio Ne-
derland-Vlaanderen. Het is één
van de grootste projecten sinds
het begin van de grensoverschrij
dende samenwerking, in 1991.
Bio Base wil de Kanaalzone op de
kaart zetten als één van de belang
rijkste clusters van samenwerken
de biobedrijven in Europa. De in
ternationale belangstelling voor
het project is groot.
Tot nu kwam de kennis over de
productie van bio-energie voorna
melijk uit Amerika, straks is die
ook in de Vlaams-Zeeuws-Vlaam-
se grensstreek voorhanden. In het
project bundelen de universiteiten
van Gent en Wageningen, Ghent
Bio Energy Valley en Biopark Ter-
neuzen de krachten. Ook de ge
meente Terneuzen, havenschap
Zeeland Seaports, Delta en de mi
nisteries van Economische Zaken
en VROM partciperen in het pro
ject. In de Gentse Kanaalzone ter
hoogte van de Moervaart wordt in
een voormalige brandweerkazerne
een proeffabriek ingericht. ROC
Westerschelde in Terneuzen s
draagt zorg voor de opleiding van
operators en onderhoudstechnici.
Bio Base richt zich in de eerste
plaats op bioproductie van de
tweede en derde generatie. Het be
tekent dat voortaan organische
restproducten worden gebruikt in
plaats van voedsel.
Onderzoekers hebben uitgerekend
dat de nieuwe sector goed is voor
duizenden banen.
AANDELEN
AECON
Ahold. Kon.
Akzo Nobel
ArcelorMittal
ASML Holding
BAM Groep. Kon.
Corio
DSM. Kon.
Fortis
Fuero
Philips, Kon.
Randstad
Reed Elsevier
Royal Dutch Shell A
SBM Offshore
TNT
TomTom
Unibail-Rodamco
Unilever cert.
USG People
Wereldhave
Wolters Kluwer
AANDELEN
Aalberts Industries
AMG
Arcadis
ASM International
BinckBank
Boskalis Westm.,Kon.
Crucell
CSM
Drab Holding
Eurocommercial Prop.
Heijmans
Imtech
LOGICA
Nutreco Holding
Oce
ÓPG Groep
Ordina
Pharming Group
Smit International
SNS Reaal
Ten Cate, Kon.
VastNed Retail
Vopak, Kon.
Wavin
Wessanen, Kon.
STIJGERS
Brill, Kon.
Tie Holding
DSM, Kon.
Kendrion
TKH Group
DALERS
Begemann G,Kon.crt A
Vivenda Media Group
Kardan
De Vries Robbé Groep
Hunter Douglas
DIVERSEN
Goud en Zilver
Goud onbewerkt
Goud bewerkt
Zilver onbewerkt
Zilver bewerkt
Olie
New York WTI spot
Wisselkoersen
slot abs. versch.
4.73 -0.14
8.80 -0.12
27.92 -0.18
17.50 -0.30
12.27 +0.31
5.40 -0.04
32.55 +0.30
18.31 +1.57
22.00 +0.44'
21.94 -0.36
7.18 -0.02
10.49 -0.11
13.65 -0.04
14.40 +0.28
7.72 -0.05
19.42 -0.05
10.59 +0.24
13.14 -0.21
5.19 +0.01
104.43 +1.99
17.44 +0.09
9.22 +0.18
64.88 -0.81
13.39 -0.03
8.65
5.92
5.45
17.75
-0.32
11.00 -0.08
10.52 +0.06
6.47 -0.05
25.75 +0.85
3.79 -0.11
11.63 +0.38
0.67 -0.04
23.09 -0.12
3.63 +0.07
9.09 -0.49
25.31 +0.04
2.83 -0.02
4.30 -0.03
10.00 13.00 30.00
0.09 0.10 11.11
16.74 1831 9.35
6.50 7.05 8.46
7.39 8.00 8.25
0.96 0.72 -25.00
0.05 0.04 -16.00
2.22 1.90 -14.41
0.12 0.11 -8.33
23.52 21.82 -7 23
19426.00 19880.00
20606.00
228.00 260.00
278.00
AANDELEN
ABN Amro Hold. pref.
Accell Group 17.24
AmsterdamCommodities 3.25
5.30
9.40
9.10
3.65
0.19
1.18
10.69
Aiax
Air France-KLM
Alanheri
AMT Holding
Antonov
Baan Company
Ballast Nedam
BAM, Kon. Conv.pr.F
BAM, Kon. niet cnv.p
Batenburg Beheer
BE Semiconductor Ind
Begemann G.Kon.crtA
Beter Bed
Bever Holding
Blue Fox Enterprises
Brill, Kon.
Brunei International
Crown Van Gelder
Ctac
De Nederlandse CMP
De Vries Robbé Groep
DICO International
DOCdata
DPA Flex Group
Eriks Group
Exact Holding
Exendis
Fornix Biosciences
Galapagos
Gamma Holding
Gamma 5% P. Wd.
Gouda Vuurvast
Grontmij
G roothandelsgebouwen
HAL Trust Unit
Heineken Holding
HES Beheer
HITT
Holland Colours
Hunter Douglas Prf
Hunter Douglas
ICT Automatisering
ING Europe Bonus
ING LIRIC BRIC 11
ING Line USA 2
ING Postb.China 2009 34.46
ING Top25 Garantie
InnoConcepts
Jetix Europe
Kardan
Kas Bank
Kendrion
KPN Inkoop. Kon.
Van Lanschot
Macintosh Retail Gr.
+0.52
+0.05
0.00
H
-28.72
0.50
13.00
9.00
6.10
2.56
5.08
2.49
27.68
13.34
0.43
639
3.20
9.14
50.50
20.86
15.00
21.39
21.82
4.89
56.86
4.16
10.76
1.90
10.65
7.05
Mooien Holdinj
NWE NED
Euro/US dollar
Euro/Brits pond
Euro/lapanse yen
1.3510+0.0170 -68854
0.8994 +0.0071 +25.6672
122.4200+22100 -25.3491
jlding
AMHYPBK
Nedap
Newavs Electronics
Nyloplast
Nvse Euronext
OctoPlus
Oranjewoud
44.50
7.00
127
-20.73
-37.13
-74.66
- +10.64
0.00 -32.42
- -48.14
-0.24 -11.11
+0.31 -48.69
- -13.46
0.00 -80.00
+3.00 -43.48
+0.29 -46.87
+0.20 -60.16
+0.07 -21.47
- +13.43
-0.01 -82.81
- -91.49
0.00 -1806
0.00 -68.08
+0,34 -43.09
-0.40 47.89
+0.02 -89.56
+0.07 -63.21
+0.05 -54.74
+0.26 -83.30
- -1.23
- -40,00
-0.08 -23.06
- +5.26
+0.50 -38.41
-0.38 47.10
0.00 -30.20
PEHAC
PB RENTE GAR112
PB RENTE GAR2 12
PB RENTE GAR3 14
PB RENTE GAR4 14
PHILIPS BUY BACK
Porceleyne Fles
Punch Graphix N.V.
Ourius
RovalReesink
Rood Testhouse
Royal Dutch Shell B
RSDB
Samas
Schuitema
Simac Techniek
Sligro Food Group
SNS AEX Garantplan
SNS Azie GarantPlan
SNS EuropaGarantPlan
Sopheon Pic
Spvker Cars
Stem Groep
Super de Boer
Telegraaf Media Grp
Tie Holding
Tiscali
TKH Group
TMC
Nedfield
Unil. 4% Afl.C.Pr
Unil. 6% C.Pr.
Unil Crt.7%C.Pr.
Unil. 7% C.Pr.
Unilever
Unit 4 Agresso
Vivenda Media Group
Wegener
96.00
0.09
5'2 15 dec 3,88 -0,02
4,8
20.50 -0.10
19.08 -0.14
1.75
0.25
0.14 0.00
19.00 +0.05
-1.00
0.00
2.64 +0.05
14.15 0.00
2.61 0.00
10.35 -0.45
0.10 +0.01
8.00 +0.61
8.40 0.00
17.28 +0.01
8.51 -0.34
0.04 -0.01
-0,01
-10.73
-6.44
-12.80
-3.83
-34.80
-69.35
-62.12
-36.52
-68.89
-31.83
42.95
-87.53
+19.32
-33.61
42.86
-12.81
-29.90
-22.27
-57.14
-28.65
-59.28
-2178
-58.60
-50.00
-60.97
-50.56
-37.31
-91,19
-0.07
-15.56
-10.00
-11.34
-27.79
-56.67
-88.95
-0.06 -53.69
- 48.07
- -25.60
-0.02 -7.54
-0.18 -31.04
- 41.60
-0.21 -69.19
0.00 41.84
-0.32 -85.21
-0.27 -57.40
+0.55 -61.29
+0.03 -23.31
- +4.69
-0.15 -51.30
0.00 -6614
- -13.65
STAATSLENINGEN
slot
abs. versch.
XI)
2 3/4 nl 03-09
100.04
+0.09
+1.48
175 nl 05-09
100.30
+0.18
+2.08
3 3/4 nl 04-14
101.46
+0.10
+4.31
3 3/4 nl 99-09
100.83
0.00
+1.34
3 nl 04-10
100.67
+0.07
+2.80
3.25 nl 05-15
98.11
-0.25
+5.27
3.75 nl 06-23
97.60
-0.40
+7,08
4 nl 05-37
100.50
-0.25
+12.53
4 nl 06-16
101.80
-040
+4.52
4 nl 08-11
102.63
+0,09
4 nl 08-18
100.90
•0.10
41/4 nl 03-13
103.61
+0.23
+3.37
41/2nl 07-17
104.66
-1.02
+3.91
5 nl 01-11
105.44
+0.09
+2.53
5 nl 02-12
106.15
+0.01
+2.74
51/2 nl 98-28
117.10
+0.10
+5.97
51/2 nl 00-10
104.39
+0.08
+0.98
71/2nl 93-23
137.39
-0.16
+4.38
71/2 nl 95-10
106.20
-0.02
-1.92
slot
abs. versch
XI)
AEGON
4.73
-0.14
-61.21
Air Liquide
62.63
-0.06
-31.02
Allianz SE
71.48
-1.06
-50.46
'ALSTOM
44.04
-0.59
-41.89
ArcelorMittal
17.50
-0.30
-64.75
AXA
15.09
-0.22
-45.03
Banco Bilb.Viz.-Arg.
8.42
+0.10
-51.05
Banco Santander SA
6.54
0.00
-51.87
BASF
25.30
+0.23
48.49
Bayer
39.40
-0.20
-33.77
BNP Paribas
39.40
-4.40
47.21
Carrefour
28.27
-0.24
45.44
Credit Agricole
8.46
-0.42
-61.40
Daimler AG
23.90
-0.16
-63.78
Danone
41.86
-1.03
-28.65
Deutsche Bank
27.06
+0.55
-69.65
Deutsche Boerse
55.06
+1.86
-56.75
Deutsche Telekom
10.94
+0.02
-27.53
E.On
26.26
-0.18
46.06
Enel SpA
4.26
+0.01
48.24
ENI
17.89
+0.10
-27.28
Fortis
-94.99
France Telecom
19.36
-0.03
-21.49
GDF Suez
30.79
+1.31
-21.59
BANKPAPIER
Advieskoersen GWKTravelex van 15 Dec
(17.00 uur) tot 16 Dec (tot 17.00)
euro/amerik.dollar 1,4653 1,2579
euro/austr.dollar
euro/canadese dollar
euro/deense kroon
euro/engelse pond
euro/hong.forint
euro/hongkong dc
euro/israel shekel
euro/iapanse yen
euro/noorse kroon
euro/poolse zlotty
euro/tiech.koruna
euro/turkse lira
euro/zweedse kroon
euro/zwitserse frank
2,2158
1,8154
8,1232
0,9771
292,0000
dollar 11,5100
5,7300
133.2800
10,1291
4,4160
28,7300
2,3136
11,6869
1.7170
(Advieskoersen - Bron; GWK Travelex)
INDEXEN
slot
abs.verseh Xt)
All Share Index
38129
-1.06
-50.86
Amst. AEX-index
247.11
-0.64
-51.67
Amst. AMX-index
307.19
-0.95
-53.89
Brussel Bel-20
1873.11
+18.27
-54.42
Dow Jones
8564.53
-65.15
-35.80
Éuronext-100
538.38
-229
45.83
Eurostoxx-50
2407.47
-11.44
45.09
Eurotop-100
1789.10
4.90
43.89
Frankfort Dax-30
4654.82
-8.55
41.44
Hang Seng
Londen FTSE-100
15046.95+288.56
45.41
4277.56
-2.79
-33.13
Madrid lbex-35
9023.90
+48.40
-42.06
Milaan Mibtel-30
19822,00
-98.00
-49,38
Nasdaq Composite
1508.34
-32.38
42.77
Next-150
899.76
+3.24
49.83
Nikkei-225
8664.66+428.79
-4415
Parijs Cac-40
3185.66
-27.94
43.17
S&P500
868.59
-11.14
40.83
Zurich SM
5526.54 -109.63
-36.30
Generali Assicur
19.57
+0.16
-38.23
Iberdrola
5.75
*0.06
45.91
ING Groep
7.18
-0.02
-73.47
Intesa Sanpaolo
2.18
-0.06
-59.95
LVMH
46.86
+0.20
43.47
Munchner Ruckvers.
118.19
-0.79
-8.90
Nokia Oyj
11.25
-0.13
-57.39
Oreal (L)
60.58
-0.57
-36.85
13.65
-0.04
-54.79
17.30
-0.44
-82.34
Repsol YPF
RWE
14.91
+0.22
40.72
62.44
+0.55
-34.52
Saint-Gobain
34,76
-0.35
48.49
Sanofi-Aventis
43.36
-0.89
-32.09
SAP
24.65
-0.45
-31.16
Schneider Electric
52.35
-0.98
42.97
Siemens AG
47.15
-0.23
-55.27
Societe Generale
35.38
-0.87
-62.35
Telecom Italia SpA
1.05
+0.00
-52.13
Telefonica
16.04
+0.07
-29.03
Total
40.22
+0.43
-27.49
Unicredit SpA
1.52
-0.07
-73.37
Unilever cert
17.44
+0.09
-26.88
Vinci
29.67
+0.27
45.89
Vivendi
22.04
+0.06
-30.14
Volkswagen
306.45
+0.87
+97.71
DOW
3M Co
ALCOA Inc
Amer.Express
AT&T Inc
Bank of America Corp
Boeing Co
Caterpillar Inc
Chevron Corp
Citigroup inc
Coca-Cola
DuPont de Nemours
ExxonMobil Corp
General Electric
General Motors
Hewlett-Packard
Home Depot
IBM
Intel Corp
iohnson &]ohnson
jPMorgan Chase Co
Kraft Foods Inc.-A
McDonald's Corp
Merck Co
Microsoft Corp
Pfizer Inc
Procter Gamble
United Technologies
Verizon Commun.
Wal-Mart Stores
Walt Disney Co
1.7818
1,4615
6,5515
0,8279
227,7500
9,0400
4,4200
107,7300
8.1692
3,3930
22,5400
1,8045
9,4256
1,4750
55.63
9.91
19.34
27.13
14.11
38.74
42 21
78.21
7.40
44.97
26.17
79.95
16.95
4.08
34.82
23.41
82.77
14.59
57.81
28.63
26.74
60.69
26.60
19.04
16.63
59.36
49.63
32.30
54.71
22.77
-0.41
-0.17
-1.00
+0.14
-1.15
-0.06
-35.26
-71.84
-63.01
-84.62
-33.22
-12.09
EURO
amsterdam - De Europese beur
zen zijn gisteren in de min gesloten. De
AEX-index sloot met een verlies van
0,64 punt (0,3 procent) op 247,11 pun
ten. De MidKap-index ging ook 0,3 om
laag tot 307,19 punten. De aandelen
markten van Parijs en Frankfurt verlo
ren 0,2 en 0,9 procent. De beurs in Lon
den beperkte het verlies tot 0,1 pro
cent.
Chemieconcern DSM was de grote win
naar in de AEX. Het bedrijf wil de kos
ten flink verlagen en daartoe ongeveer
duizend banen schrappen. Het leverde
een 9,4 procent hogere koers op.
Verzekeraar Aegon was de grootste da
ler met een min van 2,9 procent. Het
concern had voorbeurs laten weten af
te zien van staatssteun in de Verenigde
Staten. In Parijs ging de koers van de
Franse bank BNP Paribas ruim 10 pro
cent onderuit. Deze daling werd mede
veroorzaakt door het nieuws dat de
bank een van de slachtoffers is van de
megafraude door de Amerikaanse han
delaar Bernard Madoff.
De olieprijs steeg met 2,5 procent tot
47,45 dollar.
WALLSTREET
NEW YORK - Zorgen over de finan
ciële crisis en een sterke terugval van
de Amerikaanse consumentenbestedin
gen zetten de beurzen in New York on
der druk. Vooral de banken en de tech
nologiesector hadden het zwaar. De
Dow-Jonesindex sloot 0,8 procent la
ger op 8564,53 punten. De S&P 500
verloor 1,3 procent tot 868,57 punten.
Technologiebeurs Nasdaq sloot 2,1
procent in de min op 1508,34 punten.
Beleggers verwachten dat de bestuur
ders van de Fed de rente vandaag met
het half procentpunt tot 0,5 procent
zullen verlagen. Grootste verliezer van
de Dow was de bank JPMorgan Chase
na een lager advies. Ook de andere
grote banken stonden op verlies. In de
Nasdaq waren bijna alleen maar dalers
te vinden. Apple leverde 3,6 procent
in. Garmin, de producent van digitale
navigatieapparatuur en concurrent van
het Nederlandse TomTom, sloot 3 pro
cent lager. Winnaars waren de autoreu
zen. GM ging 3,6 procent omhoog.
Ford 4,6 procent. De olieprijs ging tij
dens de Amerikaanse handel hard on
deruit na winst in Europa.
