spectrum
II
PZC
Zaterdag 13 december 2008
kiezer is permanent
De rode regenjacks zijn geen
overbodige luxe deze vrij
dagmiddag. Het miezert on
ophoudelijk in de Utrechtse
wijk Hoograven. „Misschien
krijgen we wel ergens thee", hoopt de kleu
mende Staf Depla, PvdA-Tweede Kamer
lid. Met Hans Spekman, ook Kamerlid
voor die partij, gaat hij huis aan huis de
wijk door. Een deur zwaait open. „Dag,
wij zijn van de PvdA en we willen weten
hoe het hier gaat. Bent u tevreden, heeft u
iets op uw lever?" Op de hoek woont Fah-
rid met zijn gezin. „Alles is oké." Hij
woont 'prima' tegenover het pas opgeknap
te trapveld. „Bent u niet van de gemeen
te?", vraagt hij aan Spekman. De voormali
ge wethouder van Utrecht wordt door ie
dereen herkend.
Een paar deuren verderop mag de huis
man van eind 40 hem wel, al is de PvdA
hem niet links genoeg. Wacht, eerst even
de rijst van het fornuis halen. Weet je wat
het is? Om mee te regeren, heeft de PvdA
haar idealen opzijgezet. „De aanschaf van
de JSF, het Irak-onderzoek dat er niet
komt", wrijft hij de PvdA'ers in.
Depla en Spekman geven toe dat ze daar
niet gelukkig mee zijn. „Maar als je wilt re
geren, moet je compromissen sluiten." De
huisman weet het goed gemaakt: als Ne
derland geen JSF koopt, krijgt de PvdA
straks zijn stem. En o ja, kan Spekman er
voor zorgen dat het licht op dat trapveld
straks niet tot middernacht blijft branden?
De oud-wethouder belooft even te bellen.
De PvdA is zeker niet de enige partij die
nu al actief campagne voert. Want de ver
kiezingen mogen misschien nog ver zijn -
die voor het Europarlement volgend jaar
juni tellen nog altijd niet echt mee - een
beetje partij zorgt dat ze voortdurend in
de belangstelling staat.
Het CDA probeert het, de WD ook. Even
als de SP, die het permanente campagne
voeren bijna tot kunst heeft verheven. De
socialisten werden daarvoor bij de Tweede
Kamerverkiezingen van 2006 vorstelijk be
loond: zestien zetels erbij. Een jaloersma-
kend aantal. Dus konden de traditionele
Grote Drie niet achterblijven.
Waar de PvdA haar oude activistische ver
leden van stal haalt en nu ogenschijnlijk
de SP kopieert - de buurten in - pakken
WD en CDA het anders aan. De liberalen
roepen de eigen achterban op de mensen
in hun netwerk te winnen voor de WD,
het CDA zet zijn kaarten op de thema-aan
pak. Michael Sijbom, campagnestrateeg
van'de christendemocraten: „Het gevaar
van discussies op lokaal niveau is, dat ze
over van alles en nog wat gaan."
Dus zorgt de landelijke CDA-organisatie
dat elke afdeling op hetzelfde moment het
zelfde thema oppakt. „Veiligheid, vertrou
wen, solidariteit. Je moet met een eendui
dig verhaal naar buiten komen. Mensen
moeten niet gokken waar het CDA voor
staat. En we moeten vooral intern niet ru
ziën."
CDA'ers komen niet zo snel bij vreemden
thuis over de vloer. Sijbom: „Wij moeten
in de Tweede Kamer en de gemeenten
goed werk afleveren. Het gaat om de in
houd."
Niettemin hebben buurtbezoeken wel de
gelijk een functie, stelt communicatiedes
kundige Hans Hoeken. „Buurtbezoek
dient om het cynisme over de politiek weg
te nemen. Mensen hebben vaak het gevoel
dat de politiek niet luistert. Dat politici er
zijn, is belangrijker dan wat er wordt ge
zegd. Het straalt uit: we luisteren."
Hoeken, hoogleraar aan de Radboud Uni
versiteit Nijmegen, stelt dat een politieke
partij een merk is, zoals een bedrijf „Dat
merk heeft steeds actieve aandacht nodig.
Je moet je profileren op issues waarvan de
mensen denken dat die bij jou in goede
handen zijn. Dat doe je niet alleen door
langs de deuren te lopen, dat doe je ook
via veel publiciteit."
De partij als merk, dat spreekt ook de
WD aan. Dan moet de partij wel van een
paar vooroordelen af, weet hoofd commu
nicatie Boudewijn Revis. „Nu wordt er
vaak gezegd: 'De WD, dat is de partij voor
de rijken'. Niet waar, want wij zijn er ook
voor de mensen die zich zorgen maken
over veiligheid en integratie in slechte wij
ken. En we zijn de partij van de auto."
Om dit WD-merk 'goed in de markt' te
zetten, steekt partijvoorzitter en vertrek
kend Rotterdams burgemeester Ivo Opstel
ten meer geld in de permanente campag
ne. Die is nu prioriteit nummer één. Leden
is gevraagd om een extra bijdrage, zodat
ook de WD 'eindelijk' aan goed kiezerson
derzoek kan doen. „Het moet professione
ler", stelt Revis. „In het verleden gebeurde
zo'n onderzoek vlak voor de verkiezin
gen." Dat was te laat om goed te weten in
welke electorale vijver de liberalen konden
vissen.
Het werd tijd dat ook de WD het licht
zou zien, verzucht politicoloog Philip van
Praag. „Die partij loopt echt achter. Al in
2003 oordeelde een eigen commissie dat
professionalisering van de campagne no
dig was, maar sindsdien is daar weinig van
terechtgekomen. Er waren te veel wisselin
gen in het partijbestuur. Voorlichters zag
je komen en gaan."
Campagne-uitgaven politieke
partijen in euro's 2006
O9
1460.000 I mi|i°en
Christenunie Groenlinks
miljoen
infographic: RW/bron: Bestuurskunde 3,2008
Van Praag, die onderzoek doet naar cam
pagnes, wijst op een andere handicap van
de liberalen: de nooit echt goed gevulde
campagnekas. Waar PvdA en CDA in de
aanloop naar de verkiezingen honderddui
zenden euro's extra in de wacht slepen
van hun leden, moet de VVD 'schrapen'.
Bij de laatste verkiezingen hadden de libe
ralen zelfs minder te besteden dan in 2002,
terwijl andere partijen hun campagnebud
get flink hadden vergroot.
Naast geld en kennis van de kie
zer, is voor een goede, conti
nue campagne ook mankracht
nodig. Geen groter bewijs daar
voor dan de SP. Als actiepartij weten de so
cialisten honderden mensen op de been te
krijgen. Nu weer met de zogeheten
ZO-krant, die in een oplage van ruim een
miljoen exemplaren wordt verspreid. Alle
140 afdelingen helpen mee die uit te ven
ten. Dat gaat in sommige wijken van deur
tot deur, volgens beproefd recept: aanbel
len en een praatje maken.
„Het is de formule waar de SP groot mee
geworden is", stelt partijsecretaris en cam
pagneleider Hans van Heijningen. Hij
vindt het niet vreemd dat de grote concur
rent op links, de PvdA, de kaarten nu ook
weer vol op de buurt zet. Zorgen maakt hij
zich niet. „De SP doet dit al zo lang. Voor
ons is het business as usual. De organisatie
staat. Dat geeft ons een voorsprong."
PvdA'er Depla wil met zijn wijkbezoeken
ook 'politiek scherp' blijven. „Je idealen
worden versterkt als je de ellende ziet die
mensen soms kan treffen. Als je als partij
alleen vergadert, krijg je te veel begrip
voor bestuurders die zeggen dat dingen
niet kunnen. Ik wil ongeduldig blijven."
Als het aan het landelijk partijbestuur ligt,
belt dadelijk aan iedere voordeur weer een
PvdA'er aan. Het bestuur wil van de PvdA
ook weer een volkspartij maken: hulp bie
den aan de man in de straat. „Je moet niet
alleen bij de mensen komen als hun stem
je uitkomt", vindt Depla. „Ze zien je aanko
men. En terecht. Tussendoor moet je de
kiezers ook opzoeken."
Volgens Philip van Praag is de campagne
op straat eigenlijk ouderwets. „Massapar
tijen als de KVP en de PvdA deden het
vroeger ook, maar die hebben zich hele
maal laten meezuigen in het parlementaire
spel. De straat op gaan, is een arbeidsinten
sieve manier van campagnevoeren, maar
werkt wel. Andere partijen proberen dat
nu over te nemen, maar dat lukt toch min
der goed."
De SP gebruikt in haar permanente cam
pagne ook televisie en internet, buiten de
gratis zendtijd voor politieke partijen die
elke partij krijgt. Ze koopt gerust reclame
tijd. Wie kent niet het spotje met de oude
dame die zich uitkleedt Het leverde woe
de en bijval op, maar de SP maakte feilloos
duidelijk waar ze ook buiten verkiezings
tijd voor staat: geen marktwerking in de
thuiszorg. En het werd gratis en voor niets
opgepikt door de media. Van Heijningen:
„We hebben dat spotje maar een paar keer
in het STER-blok vertoond. Dus zo duur
was het niet." Van Praag. „Zo'n spotje is
heel effectief om de niet zo in politiek geïn
teresseerde kiezer te bereiken. Typisch SP
om dat als eerste te doen."
Bij de WD verkennen ze langzaam maar
zeker ook nieuwe paden. De liberalen zijn
bezig met een 'netwerkcampagne', waarbij
leden hun persoonlijke netwerk moeten
winnen voor de WD. Voorzitter Opstel
ten struint voor dat doel de lokale afdelin
gen af „Om die vonk over te brengen, dat
je trots bent op de WD en daarom ande
ren erbij wilt halen", zegt communicatie-
hoofd Boudewijn Revis. Zaaltjes met kof
fie, cake en discussie zijn passé. WD-pet-
jes op de zaterdagse markt, zoals de PvdA
doet? Revis huivert ervan.
Een goed geplande permanente campagne
voorkomt volgens Van Praag nare verras
singen. Het CDA heeft zich daar een ware
meester in getoond. „Die partij stond in
het voorjaar van 2006 heel slecht in de pei
lingen, maar raakte niet in paniek. De
boodschap 'we moeten hervormen' werd
veranderd in 'en nu willen we rust'. Aan
vankelijk werd daar schamper op gerea
geerd, maar het werkte wel. Je moet dus
niet te vroeg pieken."
Nee, dan de WD. Die deed alles fout, zegt
Van Praag. „Mark Rutte werd lijsttrekker
ten koste van Rita Verdonk, maar de WD
had geen flauw benul hoe met die nieuwe
leider om te gaan. Rutte werd neergezet
als vrijgezel. Hij werkte zelf mee aan het
beeld door in weekblad Privé te zeggen
dat hij op sterke vrouwen valt, zoals Sacha
de Boer. Al improviserend werd zo hun
verkiezingscampagne ten grave gedragen."
Reageren?
spectrum@wegener.nl
