oorlogswapen
9 spectrum
PZC
Zaterdag 6 december 2008
Foto boven: Vrouwen in Oost-Congo zijn de weerloze slachtoffers van gewapende mannen.
Foto links: In dorpen en steden waarschuwen plakkaten tegen de verkrachtingen.
tu's. Hun voorouders kwamen ruim vijftig
jaar geleden vanuit Rwanda naar Congo.
De CNDP-rebellen zijn voornamelijk Con
golese Tutsi's van wie de voorouders zich
in de afgelopen honderd jaar in Congo
hebben gevestigd. De stammen leefden
lange tijd vreedzaam met elkaar in Congo,
maar de volkenmoord in 1994 in Rwanda
bracht daar verandering in. Toen werden
een half miljoen Tutsi's en gematigde Hu
tu's in Rwanda omgebracht.
Een deel van de gevluchte Hutu-moorde-
naars leeft in Congo en Congolese en
Rwandese Tutsi's maken jacht op hen.
Met de verkrachting van Anne-Marie en
Beatrice vernederden de Tutsi-rebellen
hun Hutu-vijand. Strijders van alle gewa
pende groepen, soms in opdracht van hun
commandanten, bedienen zich vooral in
tijden van een staakt-het-vuren van deze
manier van oorlogvoeren.
Anne-Marie en Beatrice schamen zich, voe
len zich eerder schuldig dan slachtoffer.
Verkrachting wordt in Congo, net als in
veel andere Afrikaanse landen, beschouwd
als een schande voor de hele familie. „Wij
willen later trouwen, maar onze kansen
verdwijnen als mensen weten dat we ver
kracht zijn. Mannen willen pure vrouwen,
dus moet het een familiegeheim blijven",
zegt Beatrice verlegen.
Getrouwde vrouwen worden in veel geval
len door hun echtgenoten de deur uitgezet
als ze verkracht zijn. Naar de politie of de
rechter stappen heeft geen zin, omdat da
ders de rechter of politiecommissaris om
kopen of bedreigen. „Verkrachting als oor
logswapen, is een manier om de menselij
ke waardigheid van je tegenstanders te ver
nietigen. Het geeft de daders het gevoel
sterk en onverslaanbaar te zijn. Er zijn ook
gevallen dat de verkrachters even de reali
teit willen ontvluchten door seks. Het is
voor hen hetzelfde als alcohol of drugs",
verklaart Carmen Martinez, een psycholo
ge van Artsen zonder Grenzen die in het
ziekenhuis van Kirotshe werkt.
Het ontbreekt gewapende groepen niet
aan vrouwen, want meestal zijn ze met
hun hele familie ergens gestationeerd.
Naast kampen van strijders liggen dorpen
met hun ouders, echtgenotes en kinderen.
Eerder dit jaar begon een informatiecam
pagne van hulporganisaties en lokale vrou-
tyengroeperingen onder de bevolking in
Congo. Verkrachte vrouwen wordt aange
raden direct medische hulp te zoeken,
want als ze snel aidsremmers krijgen,
neemt de kans op de ontwikkeling van
aids door hiv-besmetting aanzienlijk af
In ziekenhuizen in dorpen en steden
wordt, evenals in ontheemdenkampen,
therapeutische hulp geboden. Daarvoor
zijn honderden Congolezen in alle haast
opgeleid. Ook zijn protestbijeenkomsten
georganiseerd en via advertentieborden
wordt tegen verkrachting gewaarschuwd.
„Het beste zou zijn als mannen, en dan
vooral mannen in uniform, zich uitspre
ken tegen verkrachtingen. Dat zou een
sneller en groter effect hebben in deze oor
logssituatie", meent Carmen Martinez.
De moeder van Anne-Marie en Beatrice
nam hen mee naar het ziekenhuis waar de
Spaanse psychologe werkt. De meisjes wa
ren te laat voor de behandeling met aids
remmers. De zussen die een kamertje de
len in de bescheiden boerderij van de
ouders, praten vaak over de ingrijpende er
varing. „Als ik bezig ben op het land of in
het huishouden, denk ik er minder aan",
vertelt Beatrice. „Maar als ik niets te doen
heb, moet ik er steeds aan denken en kan
ik niet ophouden met huilen."
Reageren?
spectrum@wegener.ni
