éi i k tite $jI%f IJ
v
Champignons in het fort
Geen kerstverlichting in de schapenstal
Nieuwe raadkaart
Weekboek van
een herder
4
i
PZC Zaterdag 6 december 2008 1 9 r*
Vroeger - dat waren nog eens winters. Veel sneeuw en ijs. Opmerkelijk
genoeg geen aanleiding voor de uitgevers van ansichtkaarten er mooie
kaarten van uit te geven. Er zijn er wel enkele aanwezig in de collectie
van Hans -Lindenbergh, zoals deze en komende weken blijkt. De vraag
is: om welke plaats gaat het? Nadere bijzonderheden zijn welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 11 december wor
den gestuurd aan: Redactie PZC Buitengebied, postbus 91,4330 AB Mid
delburg, fax 0118-434019, e-mail redactie@pzc.nl. Onder de inzenders
van een goede oplossing worden drie waardebonnen verdeeld.
wel in oorlog als in vrede strate
gisch en economisch belangrijk ge
legen fort'. Hij zorgde voor een fat
soenlijk toegangspad, water, elek
triciteit en telefoon. Op de blikken
champignons zat een etiket met
een afbeelding, vergelijkbaar met
die op de raadkaart. De champig-
jionactiviteiten eindigden in 1972.
Ko Poelman uit Vlissingen: „Ik
ben geboren in Ritthem en heb
dus veel gespeeld op en in dit fort.
Ik kan me de kazematten met de
champignonkwekerij van Varkevis-
ser nog herinneren."
D. E. Tollenaar uit Terneuzen en
Kees Stevense uit Middelburg gaan
in op de geschiedenis van het fort,
dat ook wel kustfort Zeeburg werd
genoemd en in de volksmond als1
Rammetjes bekend staat. Het ves
tingwerk is gebouwd in opdracht
van Maria van Hongarije en in
1547 ontworpen door de Italiaanse
ingenieur Donato de Boni di Pelle-
zuoli. Gedurende de tien jaren dat
de bouw duurde waren de bouw
meesters Pieter en Jacob van Ant
werpen, Antheunis van Moerbelce
en Antheunis Erasmi erbij betrok
ken. Kosten ruim 46.000 gulden.
Het fort beschermde de scheep
vaartroute naar Vlissingen en Ant
werpen. Het was deels over de zee
dijk gebouwd. Voor de in renais
sancestijl opgetrokken poort lag
een zware ophaalbrug. Op de bin
nenplaats stonden een kerk, solda-
tenverblijven, schuren en een com- ^j
mandeurswoning. Tijdens de Tach
tigjarige Oorlog was het fort in En
gelse handen en in 1787 diende het
als hospitaal voor zeelieden en als
gevangenis. In de Franse tijd werd
het fort verbouwd en in 1814 inge
richt als kruitmagazijn. In de Twee
de Wereldoorlog was het bezet
door de Duitsers. Nu is het in be
heer bij Staatsbosbeheer. „Het
oudste zeefort van West-Europa
wordt thans bedreigd met sluiting
als er niet spoedig restauratie
plaatsvindt", waarschuwt Ste
vense. Hij voegt eraan toe dat het
nu vooral bewoond wordt door
vleermuizen.
De waardebonnen gaan naarL. Boi-
din-de Maree, Oostburg, R. Zacha-
riasse, Biggekerke en G. de Roos,
Vlissingen.
door Rinus Antonisse
De laatste raadkaart in het
serietje over verdedigings
werken was kennelijk
niet zo makkelijk. Het
ging om een oude tekening en de
huidige situatie oogt anders. Toch
wisten veel inzenders de juiste op
lossing. „In een verborgen stukje
Walcheren, bijna opgeslokt door
industriegebied, ligt het oudste
zeefort van West-Europa, met in
de directe omgeving een schor,
kreek en bosgebied: het fort Ram-
mekens bij Ritthem", schrijft Hil-
de Onderdijk-Varkevisser uit Mid
delburg. Ze heeft een bijzondere
band met het verdedigingswerk:
dochter van J. Varkevisser, die in
het fort champignons kweekte.
Het fort had lange tijd leeg gestaan
en verkommerde zienderogen, al
dus Onderdijk. Tot haar vader er
in 1952 een champignonkwekerij -
en later champignon-inblikkerij -
in vestigde. Vader Varkevisser voel
de als verzetsstrijder uit de Twee
de Wereldoorlog een verbonden
heid met Rammekens, 'het ooit zo
door René Hoonhorst
De Schaapskudde Zeeuws-Vlaanderen
staat tijdens de kerstdagen op stal.
Herder (an Klomp hoeft dus niet 'bij
nachte' in het veld bij zijn schapen te liggen.
Als hij al bij zijn dieren is, is het omdat een
aantal ooien er vroeg bij is met lammeren.
Het prikkelt ongetwijfeld de romantische ge
voelens van velen: het doorbrengen van de
donkere kerstdagen in een stal. Van de week
leek het of Klomp en zijn neef Serge, die hij
twee maanden geleden in dienst nam, door
die romantiek waren bevangen. Beide her
ders waren druk bezig met het aanleggen van
nieuwe verlichting in de stal.
Maar de suggestie dat Klomp zijn schapen
wil laten genieten van kleurige kerstverlich
ting leidt eerst tot verwondering, direct ge
volgd door een schaterlach. „Sfeerverlichting
heb ik niet nodig in de stal. Vorige jaren mis
ten we nogal eens licht om echt goed zicht te
hebben in een aantal kraamkamers. Met los
se lampen was dat vaak op te lossen, maar
het is natuurlijk makkelijker als je alleen een
schakelaartje hoeft om te draaien en niet met
lichtbakken hoeft te sjouwen." Kerstverlich
ting is het dan misschien niet, maar een war
mere sfeer brengen de nieuwe lampen wel
De kale, witte tl-balken die nu in de schuur
hangen, brengen niet genoeg verlichting als
(an, zijn vriendin Natasja en Serge straks
ooien als verloshulp moeten bijstaan. „We
hebben nu een aantal keramische gaslampen
opgehangen. Die zorgen voor meer, gerichter
licht en geven inderdaad ook wat warmer
licht dan tl-buizen."
Naast een tekort aan lichtpunten miste
Klomp wat op de waterleiding aangesloten
drinkbakken, reservoirtjes waar een schaap
met zijn kop op drukt om water te kunnen
drinken. „Telkens als er schapen apart gingen,
moesten we emmers of bakken water aanvoe
ren. Ik heb daarom een aantal automatische
drinkbakken besteld om de-schapen op meer
plekken in de stal op elk gewenst moment
van water te kunnen voorzien."
De drinkbakken hadden er al moeten zijn,
maar zijn - natuurlijk - niet op tijd geleverd.
Klomp heeft de leverancier op het hart ge
drukt ze deze week alsnog tq brengen. „Dan
weet je wel dat het nog een week later wordt,
maar als ik niks laat horen heb ik met Nieuw
jaar nog geen bakken." De late levering
brengt hem niet in paniek. De kudde staat
rustig een perceeltje graszaad kaal te vreten
op een steenworp afstand van de stal. „Daar
na kunnen de schapen nog twee stukjes dijk
begrazen. Maar ook als ze morgen naar de
stal moeten, kunnen ze er zo in. Een kwestie
van stro uitspreiden en het bedje is gespreid."
De stal van de Schaapskudde Zeeuws-Vlaan-
deren is geen ideaal onderkomen, maar
Klomp klaagt niet. „De ventilatie kan beter.
Maar het installeren van nokventilatie en
roosters in de muren is gewoon te kostbaar.
Tienduizenden euro's investering verdien ik
niet zo snel terug."
De hoogte van de stal zorgt er bovendien
voor dat het meeste vocht van de ademende,
dampende dieren tijdens het opstijgen al ver
dampt. Alleen als het dagen achter elkaar
windstil en mistig is, komt de damp als regen
druppels van het dak naar beneden. „Dan is
het hopen op droog weer en een beetje
wind, zodat de deuren wijd open kunnen."
