Voorzichtigheid regeert bed rijf spanden markt
'Veel leegstand in de logistiek en kantorensector'
Bedrijfs onroerend goed»
KANTOORRUIMTE
<|2300 m2 Q
www.fqqsse-termont.nl
«Fflosse Fermonf
agfrnmKsriNG
31
Terwijl de kredietcrisis nu echt tot
de particuliere woningmarkt is
doorgedrongen en huizenprijzen in
Nederland voor het eerst in lange tijd
dalen, beginnen de gevolgen van de
mondiale crisis ook door te sijpelen
naar de bedrijfsonroerendgoed-
markt. Bedrijven houden de hand
meer op de knip en stellen verhuizin
gen uit. Bovendien zijn banken voor
zichtiger met het vertrekken van hy
potheken en leningen. Bedrijfspan
den blijven daardoor langer leeg
staan, ook in Zeeland.
door Dennis Rijsbergen
MIDDELBURG - "Ja. je merkt het nu
toch wel", zegt Anco de Putter van Putter
Vastgoed in Terneuzen. "De animo voor
bedrijfspanden is de laatste tijd minder.
Ondernemers en bedrijven maken pas op
de plaats. Panden staan langer leeg en po
tentiële kopers kijken goed rond. denken
langer na en schuimen de markt goed af of
het niet goedkoper kan."
Collega-makelaar Arthur Aerssens van
Aerssens A Pateer uit Vlissingen beaamt
het verhaal van De Putter. "Vooral de af
zetmarkt van panden groter dan vierhon
derd vierkante meter is minder. Dan is het
echt op zoek naar kopers."
Aerssens ziet vooral het aantal te koop
staande beleggingspanden toenemen.
"Dan heb ik het over een zeer behoorlijk
aanbod op dit deel van de markt. Ik denk
mede veroorzaakt door de financiële pro
blemen waarin sommige partijen zich be
vinden." Voor beleggers die het wel kun
nen betalen en niet te veel afhankelijk zijn
van de banken is het volgens Aerssens een
mooie tijd. "Door het grote aanbod kun
nen ze gaan voor de echt mooie panden. Je
ziet ook dat er lager wordt geboden dan
een jaar terug."
Op Schouwen-Duiveland staan ook veel
bedrijfspanden te koop. Maar Tonny Mer
le van Bijdevaate Makelaardij in Zierikzce
wil dat feit niet koppelen aan de krediet
crisis. "Veel van die panden staan al meer
dan een jaar leeg. Hierop Schouwen-Dui
veland was een grote behoefte aan bedrijfs
panden. Er is toen van alles uit de grond
gestampt, ook toen de behoefte al vervuld
was. Er is dus gewoon een overaanbod."
Maar de kredietcrisis maakt de situatie op
het eiland er natuurlijk niet beter op, stelt
Merle. "We hebben regelmatig contact
met collega's uit de Randstad en dan hoor
je dat die toch wel merken dat het er alle
maal voorzichtiger aan toe gaat op de vast
goedmarkt. Zeeland, en zeker Schouwen-
Duiveland, loopt qua prijsstijgingen en -
dalingen altijd achter. Dus het is wat dat
betreft afwachten."
Voorzichtig
Ook Marco Spaans, van Makelaardij
Spaans in Goes, is wat voorzichtiger met
het trekken van conclusies. Qua leegstand
en prijzen is op Zuid-Beveland nog wei
nig te merken van de crisis zegt hij. Maai
de Goese makelaar maakt zich wel zorgen.
"We zien een trend op het gebied van de
financiering. Banken zijn voorzichtiger
geworden met het uitlenen van geld. Dat
vind ik zorgwekkend. Als banken zeggen:
'U mag minder geld lenen', dan hoefje
geen expert te zijn om te zeggen wat de
gevolgen daarvan zijn. In tijden dat bomen
tot in de hemel groeien, kan alles. Nu
trappen banken op de rem. Maar dat lost
niets op. De crisis wordt toch instandge
houden door een stukje psychologie. Het
zou beter zijn als we allemaal tot de orde
van de dag zouden overgaan."
Dat de prijzen van bedrijfsonroerend goed
in Zeeland compleet instorten, dat zien de
makelaars niet gebeuren. De Putter: "Hiel
en daar wordt de prijs wel wat bijgesteld,
maar ik ben niet bang dat de prijzen dras
tisch dalen. Met bedrijfsonroerend goed
werkt het toch anders dan met particuliere
woningen. Bedrijfspanden hoeven niet zo
nodig morgen verkocht te worden. Be
drijven hebben een langere adem."
Overigens is het niet op de hele bedrijfs-
onroerendgoedmarkt dat het wat minder
gaat, constateert Aerssens. Er is een deel
markt dat - op Walcheren in elk geval -
nog steeds floreert. "De vraag naar kleine
bedrijfsloodsen, en dan heb ik het over
panden met een oppervlakte van zo'n ze
ventig tot tweehonderd vierkante meter,
blijft onverminderd groot. Of het nu om
koop of huur gaat." Het zijn volgens de
Vlissingse makelaar de kleine ondernemers
en de zzp'ers die nog niet al te veel last
hebben van de kredietcrisis. "Sterker nog,
volgens mij komen ze in deze crisis juist
bovendrijven. Ze hebben weinig bedrijfs
kosten en kunnen dus in een nieuw pand
investeren." Over één ding zijn de vier
makelaars het eens: hoewel nog niet over
al in Zeeland de kredietcrisis is terug te
zien in dalende prijzen en leegstand van
bedrijfspanden, de Zeeuwse markt wordt
als gevolg van die crisis wel beheerst door
AMSTERDAM - Vooral in de kantoren
en logistieke sector krijgt Nederland de
komende jaren met een leegstand te ma
ken, dat stelt Syntrus Achillea. Vastgoed in
Amsterdam.
Deze vastgoedbelegger is één van de
grootste in Nederland en beheert namens
diverse pensioenfondsen een portefeuille
van ruim veertien miljard euro.
Syntrus Achmea Vastgoed verwacht dat er
in 2010 zo'n zeven miljoen vierkante me
ter kantoorruimte leeg zal staan. Dat lag
begin dit jaar nog rond de zes miljoen
vierkante meter. En ook logistieke objec
ten worden volgens Syntrus Achmea Vast
goed steeds minder courant.
Winkels daarentegen zijn altijd nodig, dus
die sector zal iets minder onder de krediet-
crisis te lijden hebben, denken ze bij de
vastgoedbelegger. Wel is er straks mogelijk
een duidelijk verschil te zien tussen A-lo
caties en locaties van minder goede kwali
teit. De vraag naar A-locaties blijft naar
verwachting onverminderd groot omdat
de zekere huuropbrengsten een constante
waarde zijn in deze onzekere tijden.
voorzichtigheid. "Plannen worden nog
wel doorontwikkeld", stelt De Putter.
"Maar het is niet zo dat ze nu gaan bou-
wen wanneer tien tot twintig procent van
een project verkocht is. Nu moet toch wel
vijftig tot zestig procent verkocht zijn."
"Klopt", zegt Spaans. "Het is de riscofac-
tor voor de ontwikkelaars die meespeelt.
Projectontwikkelaars gaan er niet langer
meer bij voorbaat vanuit dat het project
binnen een paar maanden verkocht is."
Hoe de nabije toekomst voor de bedrijfs-
onroerendgoedmarkt eruit ziet? Geen van
de makelaars durft in de glazen bol te kij
ken. De kredietcrisis is van zo'n grilligheid
dat het een kwestie is van wachten en zien
wat er de komende tijd gebeurt. De Put
ter: "Waait het over of wordt het nog er
ger? Geen idee."
Vooral grotere kantoorpanden lijken door de kredietcrisis langer te koop of te huur te staan.
