Arme kinderen in Nederland
ij spectrum
PZC
Zaterdag 15 november 2008
Celina Branwell is een alleenstaande moeder van twee kinderen en moet van 900 euro per maand rondkomen. „Doe ik boodschappen bij Albert Heijn, zeggen familieleden of kennissen: 'Jij
bent toch arm? Wat doe je dan bij Albert Heijn?' Maar ik speur naar 35-procent-kortingsspullen of eten dat over de datum is, zodat ik het gratis krijg." foto David van Dam/GPD
ti'ng Leergeld, een landelijke organisatie
die probeert te voorkomen dat kinderen
maatschappelijk worden uitgesloten door
hun armoede.
De stichting helpt minderbedeelde ouders
gebruik te maken van regelingen voor het
betalen van sport- of culturele activiteiten.
Mensen kennen die regelingen niet óf wil
len er geen gebruik van maken omdat ze
niet willen toegeven dat ze arm zijn. Zo
bleef alleen al 37 procent van het beschik
bare budget voor schoolkosten voor het
voortgezet onderwijs op de plank liggen.
Miranda Bloemheuvel, moeder van twee
kinderen van 13 en 15 en met een inkomen
van 1000 euro per maand, is vrijwilliger bij
de stichting. Volgens haar is de schaamte
voor armoede zo groot omdat veel men
sen vinden dat armoede eigen schuld is.
„'Wees blij dat je nog te eten hebt', zeggen
ze dan. Alsof dat het enige criterium is. Of
ze associëren armoede met domheid: 'Jij
bent toch slim, hoe kom je dan in de bij
stand?"'
Bloemheuvel ziet dat mensen er soms echt
niks aan kunnen doen. Stukgelopen huwe
lijken, vrouwen met kinderen die er in
eens alleen voor staan, het huis met verlies
hebben moeten verkopen, mannen die
geen alimentatie betalen. Of mensen die
ineens arbeidsongeschikt raken en ver
plichtingen hebben, een auto of televisie
op afbetaling die ze niet meteen kunnen
stopzetten.
Bloemheuvel is heel actief op allerlei inter
netfora. Vaak wordt ze voor 'bijstandstrek
ker' of'uitvreter' uitgescholden. 'Ga jij nou
maar naar je tv die ik voor jou heb be
taald', wordt er dan geschreven.
Het bezoek is nog niet binnen of
de Amsterdamse Celina Barn
well (twee kinderen, 900 euro
per maand) begint zich al te
verontschuldigen voor haar nieuwe ijskast.
In de woonkamer van haar verder kale flat
staat haar 'oude ijskast': drie afsluitbare
plastic tonnen voor op het balkon. Voor
de nieuwe (288 euro) heeft ze maanden ge
spaard en een rekening nog niet betaald.
Na haar scheiding kon ze de kinderopvang
niet meer betalen en zegde ze haar baan
als jeugdhulpverlener op om dichter bij
huis een soortgelijke baan te zoeken. On
derwijl bleek haar zoontje aan PDD/NOS
te lijden, een aan autisme verwante stoor
nis. Barnwell verloor het overzicht, raakte
overspannen, depressief en betaalde de re
keningen niet meer. Inmiddels is ze uit het
dal opgeklommen. Ze is alweer naar werk
aan het zoeken, maar haar leeftijd - ze is 39
- werkt niet echt mee.
Ze maakt thee in haar keuken. Bij gebrek
aan keukenkastjes staan de pakken en blik
ken in kratten op de grond. Het theezakje
bewaart ze. Daar kan later best nog een
kopje van worden gezet.
Ze moet zich altijd verdedigen als ze iets
koopt. „Doe ik boodschappen bij Albert
Heijn, zeggen familieleden of kennissen:
'Jij bent toch arm? Wat doe je dan bij Al-
bert Heijn?' Maar ik speur naar 35-pro
cent-kortingsspullen of eten dat over de da
tum is zodat ik het gratis krijg."
Wie wil overleven, moet creatief zijn, stelt
de Arnhemse Cath Geurtsen. „Je kunt in
ellende met z'n allen een appel delen of je
kunt er een leuk moment van maken door
van ieder partje een bootje te maken met
een vlaggetje erop."
Voor tweedehands kleren loopt ze langs
de huizen, maar niet in haar eigen buurt.
„Dan roept een kind uit de buurt straks te
gen mijn kinderen: 'Hé, jij hebt mijn broek
aan'."
Koffie drinkt ze in de gratis koffiehoek in
de supermarkt. „Het is eenzaam. Vrienden
zie je niet meer. Die komen namelijk niet
meer op de koffie als er toch geen koffie in
huis is."
De schaamte bij sommige ouders is zo
enorm, dat zij soms onverantwoorde uitga
ven doen om hun armoede te verbloe
men, zegt Pool. Ze heeft ouders gezien die
hun kinderen veel soorten evergreens
(koek, red.) en pakjes drinken meegaven
naar school, hoewel ze dat eigenlijk niet
konden betalen. Kinderen gaan verhaaltjes
verzinnen om op die manier hun gemis te
compenseren. Zo wilde een Marokkaans
meisje zo graag ook een merkspijkerbroek,
dat ze er een verzon^Ze had hem alleen
nooit aan op school omdat die 'toevallig in
de was zat'. „Deze kinderen hebben vaak
weinig om eigenwaarde aan te ontlenen.
Ze zoeken materiële dingen om dat toch
te krijgen."
Kinderen kunnen echt snoeihard zijn voor
elkaar, is ook de ervaring van Cath Geurt
sen. Zo kreeg haar oudste dochter een
nieuw paar degelijke schoenen van haar
oma. „Ze was er zo trots op. En wat hoort
ze op school: 'Wat heb jij een mongolen-
schoenen aan!' Weg was haar blijdschap."
D.e 10-jarige dochter van Celina Barnwell
haalt inmiddels haar schouders op wan
neer ze weer eens opmerkingen krijgt over
haar 'schoenen die van de markt komen'.
Kinderen begrijpen het maar al te goed,
legt haar moeder uit. Onlangs was er een
tienerdisco. De entree was 1,50 euro, maar
de kinderen willen natuurlijk ook iets drin
ken of snoepen. „Zegt dochter Cene heel
lief: 'Mam, maak je niet druk, ik hoef niet
te gaan, hoor'."
Je probeert er alles aan te doen, vertelt
Geurtsen, om te zorgen dat kinderen hun
eigenwaarde behouden, maar dat is heel
moeilijk. Zoals toen ze een goed bankstel
bij het grof vuil zag staan. Haar eigen bank
stel was tot op de draad versleten. Dit was
hun kans. Maar hoe krijg je een bankstel
mee naar huis zonder auto? Een karretje
werd gehaald en alle kinderen moesten
meehelpen. Terwijl het eerste deel naar
huis werd geduwd, moest de o.udste doch
ter, toen tiener, het tweede deel bewaken
zodat het niet door de vuilnismannen
werd meegenomen. „De schaamte op haar
gezicht was zo groot. Ze was zo boos, maar
ze luisterde. Ze bleef zitten. Toen we terug
liepen met het tweede deel, sjokte ze in
stilte huilend achter ons aan. Ik klemde
mijn kaken op elkaar en huilde voor haar."
Reageren? spectrum@wegener.ni
Jaar Langer dan drie jaar arm
V
2000 106.000
2001 107.000
2002 109.000
2003 112.000
2004 117.000
2005 114.000
Totaal arme kinderen
303.000
Een gezin werd in 2005 (laatst beschikbare cijfers) als arm beschouwd als
het per maand minder te besteden had dan: Echtpaar
Eenoudergezin met 1 kind 1 -450 euro
met 1 kind 1.160 euro met 2 kinderen 1.640 euro
met2kinderen 1.310euro met3 kinderen 1.790euro
GPD/R.S.Bron: Sociaalpjltureel Planbureau
