Zorgen over de
zorg
ONTWIKKELINGEN OP DE ARBEIDSMARKT
Er zit geen konijn in de hoge hoed.
Geen toverformule kan het
toekomstige personeelstekort in de
zorg oplossen. Het zal de omgekeerde
kaasschaafmethode moeten worden.
Hier wat winst, daar wat aanwas.
Oplossingen op maat, want iedere
regio kampt met zijn eigen problemen.
Dat is de conclusie van het
onderzoeksbureau Prismant in het
onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt
Zorg en Welzijn, jaargang 2008.
Cijfertjes
Alle beetjes helpen
Het aanbod aan
verplegenden en
verzorgenden schiet
over een paar jaar
tekort bij de vraag.'
Onderzoeker drs. Willem van der Windt: Het aanbod schiet over een paar jaar tekort bij de vraag.Foto Pris-
mant
Prismant rapporteert jaarlijks, in opdracht van
onder meer het ministerie van Volksgezond
heid, Welzijn en Sport, hoe het gesteld is met
de arbeidsmarkt. Het doel is om alle partijen in
de zorg en de welzijnssector te voorzien van
eenduidige en betrouwbare informatie over de
ontwikkelingen.
Eén van de senior-onderzoekers is drs. Willem
van der Windt. Het onderzoek hanteert verschil
lende scenario's, waarin het verloop van het per
soneel en de groei in de werkgelegenheid varië
ren. Maar welk scenario je ook op de zorg los
laat, één ding staat vast. Van der Windt: ,,Het
aanbod aan verplegenden en verzorgenden
schiet over een paar jaar tekort bij de vraag."
Aanzien
Een algemeen probleem in de sector is de dub
bele vergrijzing. Niet alleen de bevolking ver
grijst, maar ook de gemiddelde leeftijd van men
sen die in de zorg werken, neemt toe. De nood
op de arbeidsmarkt wordt het hoogst bij de ver
zorgenden in verpleeg- en verzorgingstehuizen.
Eén van de oorzaken daarvoor is dat de verple
ging als beroep een hoger aanzien kent dan de
verzorging. Op dit moment heeft de sector nog
weinig moeite om vacatures in te vullen.
Van der Windt: ,,De zorg zit midden in een ver
anderingsproces met daaraan gekoppeld de no
dige onzekerheid. We zitten bijvoorbeeld voor
de invoering van de zorgzwaartepakketten. Nu
krijgt iedereen de gemiddelde zorg. In de toe
komst krijgt iedere zorgvraag, ook in verpleeg-
en verzorgingstehuizen, een indicatie. Per per
soon moet meer zorg op maat geboden wor
den." Op dat moment zal de vraag naar zorg
drastisch toenemen. Waar de sector zorg en wel
zijn ook mee kampt, is het feit dat er meer secto
ren in dezelfde vijver vissen. ,,ln absolute getal
len zijn er gewoon te weinig mensen voor het
werkaanbod in Nederland." Voor een deel
moet dat aangepakt worden met algemene op
lossingen zoals langer doorwerken en een ho
ger arbeidspercentage van vrouwen. Natuurlijk
reageren instellingen in de zorg op signalen. Zo
blijkt uit onderzoek dat een deel van de mensen
die van baan verandert, als reden opgeeft dat
er onvoldoende ontplooiingsmogelijkheden zijn
ofte weinig uitdaging in het werk. De uitstroom
is inmiddels drastisch gedaald omdat werkge
vers naar creatieve oplossingen zoeken door
het aanbieden van scholing of taakverrijking.
Voor een groot deel moeten er echter oplossin
gen op maat worden gevonden per regio. De
problemen wijken per regio drastisch af. Re
gio's waar de meeste onderwijsinstellingen zijn,
hebben de minste problemen. Veel mensen blij
ven na het behalen van hun diploma in de regio
hangen. Soms ligt het aan de demografische op
bouw. Midden-Brabant vergrijst het snelst en te
gelijkertijd loopt het arbeidsaanbod terug. Daar
rinkelen alle alarmbellen. ,,Er zijn ook andere op
merkelijke verschillen waar niet zo snel een oor
zaak voor aan te wijzen is. In de regio
Noord-Limburg kiest 30 procent van de
MBO-studenten de richting zorg. In Weest-Bra-
bant maar 16 procent. Je mag aannemen dat de
affiniteit met de zorg in heel Nederland hetzelf
de is. Waar ligt het dan aan? Dat is de moeite
waard om verder te onderzoeken."
Ina Kuik
Even wat cijfermateriaal. Ruim 520.000 mensen zijn werk
zaam in de sector zorg en welzijn. Dat loopt van verpleeg
kundigen en verzorgenden tot maatschappelijk werkers
en leidsters in de kinderopvang. Met elkaar bezetten zij
meer dan 320.000 volledige arbeidsplaatsen, er wordt
dus veel in deeltijd gewerkt. 83% van deze mensen is
vrouw. Deze arbeidsmarkt is dus voor vrouwen van groot
belang. Eén op de zeven werkende vrouwen vindt em
plooi in deze sector. 92% is tevreden tot zeer tevreden
met hun baan.
Waar is winst te behalen om het tekort aan mensen
in de zorg (deels) op te lossen?
- De instroom vergroten in het MBO-onderwijs;
- Studierendement: door het beter volgen halen mee
studenten een diploma;
- Het vergroten van het aantal allochtonen die werken in
de zorg. Daarbij gaat het vooral* om Turkse en
Marokkaanse mensen. Het percentage Surinaamse en
Antilliaanse mensen in de zorg houdt gelijke tred met
Nederlanders;
- Het verkleinen van de uitstroom door onder meer
taakverrijking;
- ICT-middelen. Domotica bestaat in allerlei vormen.
Voorbeeld: armbandjes voor dementerende ouderen
zodat er een alarm afgaat als ze buiten een bepaalde
zone komen. Het is arbeidsbesparend en verhoogt
de bewegingsvrijheid van de patiënt.
