k
Schip SS Rotterdam
molensteen om nek
woningcorporatie
'Het Rijk is onbetrouwbaar, dat legt de corporaties telkens weer andere taken op.'
De affaire rond de SS Rotterdam werpt de vraag op of wooncorporaties niet
te ver zijn doorgeschoten in hun commerciële activiteiten die ze sinds de
jaren negentig (mogen) ontplooien. Wat was er eigenlijk mis met het 'slechts'
aanbieden van goedkope woningen aan mensen die niet meer kunnen betalen?
iM
woonbron
I
professor huisvestingssystemen Peter Boelhouwer
PZC Vrijdag 7 november 2008 I 1 3
sociaal en commercieel
door Joost Bosman fpto's ANP
Woningbezit woningcorporaties
Het totaal aantal woningen
in Nederland bedraagt 6,8 miljoen.
Aantal koopwoningen:
3,7 miljoen
'ISs® Aantal huurwoningen
in prive-bezit:
0,7 miljoen
Aantal huurwoningen
U in bezit van woning
corporaties: 2,4 miljoen
Het aantal woningcorporaties is als
gevolg van fusies sterk afgenomen,
7J. terwijl het totale woningbezit
redelijk constant blijft
|670 R'4 miljoen).
620
'579
1552
SLffggjj
577
508
492
474
.mi
'98 '99 '00 '01 '02 '03 '04 'OS *06
zelfstandige bedrijven, maar ze hoe
ven geen winst te maken. Ze heb
ben zoveel reserves opgebouwd,
dat ze die altijd kunnen aanwen
den als het fout gaat. Dus hebben
ze ook onvoldoende prikkels om
commerciële projecten goed uit te
voeren."
Overigens is het volgens Boelhou
wer een misverstand te denken dat
de wooncorporaties ooit alleen
maar zijn opgericht om goedkope
huizen aan arme mensen te verhu
ren. De gedachte erachter was veel-
omvattender: de woningbouwver
enigingen moest de burgers helpen
zich 'te verheffen'. En met het bre
dere maatschappelijke takenpakket
dat ze de laatste jaren opgelegd heb
ben gekregen, keren ze eigenlijk
weer naar die oorspronkelijke doel
stelling terug, stelt Boelhouwer.
De hoogleraar vindt dat de verzelf
standiging overwegend goed heeft
uitgepakt. „Het was gewoon niet
langer mogelijk al die lokale corpo-
infographic: JD bron: CFV
raties centraal vanuit de Rijksover
heid aan te sturen. Ze waren uitein
delijk niet meer dan een soort uit
voeringskantoren van de subsidies.
Nu zijn ze financieel onafhankelijk
en hartstikke rijk geworden."
Bovendien zijn ze nu veel minder
afhankelijk van de politieke grillen,
stelt Boelhouwer. En die zijn er
nogal eens geweest, ten aanzien
van de corporaties. „Het Rijk is on
betrouwbaar, dat legt de corpora
ties telkens weer andere taken op.
Moet je nagaan: de toenmalige
staatssecretaris Remkes van Volks
huisvesting wilde de corporaties
zelfs helemaal afschaffen!"
Natuurlijk brengt het vrije onder
nemerschap van de corporaties risi
co's met zich mee. „Daarnaast is
het het neo-liberale gedachtengoed
een beetje voorbij en je ziet dat
steeds meer Kamerfracties begin
nen te roepen dat de verzelfstandi
ging moet worden teruggedraaid."
Boelhouwer acht dat niet nodig.
Wel stelt hij dat het toezicht op het
(commerciële) beleid van de corpo
raties beter geregeld moet worden.
Volgens hem is het daar in Rotter
dam ook misgegaan. „Maar dat is
niet iets wat je de minister kunt
aanrekenen. De raad van bestuur
had beter moeten opletten. De mi
nister kan onmogelijk alle wooncor
poraties in Nederland in de gaten
houden."
Boelhouwer denkt dat de corpora
ties inmiddels voldoende expertise
in huis hebben om marktgerichte
activiteiten aan te kunnen. Maar
hij geeft toe dat het spanningsveld
tussen sociaal en commercieel
blijft bestaan. „Het kan niet zo zijn
dat corporaties sportcomplexen
neerzetten en begraafplaatsen aan
leggen. Ze zijn er uiteindelijk niet
om de financiële problemen van
de gemeenten op te lossen."
De woordvoerder van de
brancheorganisatie van wooncorpo
raties Aedes stipt nog een andere
kwestie aan waarmee de corpora
ties kampen: de regering wil het
geld dat ze verdienen met hun com
merciële activeiten gaan belasten.
„Dat geld wordt dus niet gebruikt
voor sociale woningbouw, want
het verdwijnt rechtstreeks in de
schatkist. Politiek Den Haag behan
delt de corporaties maar zoals het
ze in de kraam te pas komt: komt
het uit dan zijn we commercieel,
komt het niet uit dan zijn we in
eens weer een staatsinstelling."
Volgens Aedes zou meer helder
heid in de wetgeving over de (fisca
le) positie van maatschappelijke on
dernemers (zoals wooncorporaties
en scholen) al veel oplossen.
„Wooncorporaties kampen nu een-
maal met hardnekkige beeldvor
ming: ze zijn rijk, ze zitten op hun
geld en hebben directeuren die te
veel verdienen. De waarheid is ech
ter dat alles wat ze verdienen,
wordt teruggestoken in sociale wo
ningbouw en leefbaarheid."
De Rotterdamse woningcorporatie Woonbron is in
financiële problemen geraakt door de aankoop en
verbouw van het cruiseschip SS Rotterdam. De
kosten zijn opgelopen tot bijna 200 miljoen euro.
Voor het eind van het jaar moet de corporatie
minstens 80 procent van het schip verkocht hebben.
Ook minister Ella Vogelaar (Wonen, PvdA) is onder
vuur komen liggen. Vrijwel de hele Kamer was de
afgelopen tijd zeer kritisch over de activiteiten van
de corporatie en het toezicht daarop door Vogelaar.
Woonbron kwam helemaal alleen te staan voor de
verbouw van het schip nadat een andere
investeerder was afgehaakt. De voormalige
oceaanstomer moet een congres- en hotelschip
worden en ligt sinds kort weer aan de kade in
Rotterdam.
Door de oplopende kosten kwam Woonbron zo krap
bij kas te zitten dat ze geld moest gaan lenen.
Bovendien bleken de investeringen in geen
verhouding meer te staan tot de kerntaken van de
corporatie. Daarom mag Woonbron na verkoop nog
hoogstens 20 procent van de SS Rotterdam in bezit
hebben.
Vogelaar stelt vast dat de corporatie verzuimd heeft
formeel instemming met het project te vragen bij
het ministerie van VROM. Ook is nooit aangegeven
of de omvang van de investering wel strookte met
de eigenlijke taken van de corporatie. Daarom gaat
Vogelaar deze procedures aanscherpen.
Het management van Woonbron bij dit project was
niet in orde, vindt de minister, waardoor ook het
toezicht door de raad van commissarissen erbij in
schoot. Vanaf het moment dat het echt mis dreigde
te gaan bij Woonbron, hebben alle betrokken
instanties wel goed ingegrepen, oordeelt Vogelaar,
inclusief haar eigen ministerie.
Vanaf 1 juli 2005
Na faillissement RDM
eigendom van Rederij
De Rotterdam BV,
dochter van Rotter
damse Woningcorpo
ratie Woonbron.
27febr.-24aug.2006
Verblijf in Gdansk voor
opknapbeurt. Poolse
autoriteiten geven geen
toestemming voor lossen
asbesthoudend afval.
Vanaf 2 september 2006
In Wilhelmshaven, Duitsland,
voor renovatie, o.a. verwijde
ren asbesthoudend afval.
Aanvankelijke begroting van
30 miljoen euro loopt op tot
bijna 200 miljoen euro.
4 augustus 2008
Schip komt aan in Rotterdam.
Ligplaats: kade Derde Katen-
drechtse Hoofd. Schip wordt
verder verbouwd tot hotel,
restaurant, theater, congres
ruimte en opleidingsinstituut.
1
denkt durft doet
30 oktober 2008
Rotterdamse Woning
corporatie Woonbron in
financiële problemen
door SS Rotterdam.
'03
'04
'05
'06
'07
'08
'09
