Boeken'
Knarsend woestijnzand
Ross is Havanker dan Havank Een strijd tegen het vergeten
mm
BOEKEN KORT
HAVANK ROSS
PZC Donderdag 6 november 2008 21
NOOfcl PRIJS Zijn naam circuleer
de niet bepaald bij de grootste
kanshebbers, maar mooi dat de
Franse schrijver J.M.G. Le Clézio
er met de Nobelprijs voor litera
tuur vandoor ging. Zijn Neder- v
landse uitgever, De Geus, kon
de champagne ontkurkén én 's
mans werk heruitgeven. TWee ti
tels liggen nu opnieuw in de
winkel. Omwentelingen is daar
van de dikste. Het gaat over een
jongen van zestien wiens voor
ouders banden hadden met de
Franse kolonie Mauritius. De
blinde Catherine vertelt hem zo
levendig over het eiland, dat de
jongen zich helemaal in de sfeer
weet in te leven. In volle zee gaat
over een tienermeisje dat als ver
stekeling op een schip Frankrijk
wil verlaten. De schipper wil
haar terugbrengen, maar dan
herkent hij zijn eigen onrust in
haar.
J.M. le Clézio: Omwentelingen, 24,90.
(geb.). In volle zee. 18,90. (geb.) De
Geus.
JAPAN Dromen van China, de
nieuwe roman van Ian Buruma,
heeft een verraderlijke titel. Het
boek speelt zich namelijk afin
Japan. Buruma baseerde zijn ro
man op de waargebeurde ge
schiedenis van de Japanse film
ster Yamaguchi Yoshiko. Hij ver
telt haar verhaal uit drie perspec
tieven. Voor een Amerikaan is
ze een combinatie van Hol-
lywoodglamour en oriëfttalis-
me. Voor Japanse dealer is zij 'v
het symbool voor het keizerlijke
Japan. Voor een Japanse soldaat
is ze een onbereikbare, brutale
tv-ster.
Ian Buruma: Dromen van China. 24,95. At-.*,
las.
ILLUSTRATIES Stel je voor dat
het een debuut was. Zou het
land op z'n kop staan? Van Max
Havelaar van Multatuli, ooit ge
kozen tot de beste roman uit de
Nederlandse letteren, is een
schitterende nieuwe editie ver
schenen. Gebonden in mooi for
maat, maar vooral met prachti
ge kleuren- en zwartwit illustra-
ties en foto's uit de Gordel van
Smaragd.
Multatuli: Max Havelaar. 27,50 (geb.) L.J.
Veen
Tessa de Loo: „Op een gegeven moment had ik genoeg van realistisch schrijven."
Het eerste decennium van het nieuwe
millennium stond in het teken van
aanslagen. New York, Pim Fortuyn,
Madrid, Theo van Gogh, Londen.
Zegt schrijfster Tessa de Loo, die hoog inzet als
ze verklaart dat 'de absurditeit' van de aanslag
op de T\vin Towers het uitgangspunt was voor
het schrijven van haar nieuwe roman Harleki-
no. „Een poging van Al Qaida om het kapitalis
tische, perverse Westen in het hart te treffen.
Het was geen oorlog, hun haat was puur een
product van de verbeelding. Zo kwam ik op
het idee voor een roman."
De verbeelding en de aanslag spelen een grote
rol in Harlekino, de zesde roman van Tessa de
Loo, en de eerste 'grote' na haar succesboek De
tweeling uit 1993. Het is tegelijkertijd ook een
actuele roman. Saïd de Fries is de zoon van een
Nederlandse moeder en een Marokkaanse va
der. Die vader is er voor zijn geboorte vandoor
gegaan en Saïd gaat hem in Marokko zoeken,
waar hij tot een groot religieus inzicht komt.
Harlekino snijdt veel hedendaagse thema's aan:
de botsing tussen religies, ontheemding, migra
tie, vriendschap. Samen met een oerthema als
de zoektocht naar identiteit, maakt dat van Har
lekino een grote roman. De zoektocht naar de
vader wordt zo uitvoerig beschreven, dat het
woestijnzand bijna tussen de pagina's knarst.
De Loo reisde ruim drie weken door Marokko
om zich te documenteren. „Ik woon al jaren in
het zuiden van Portugal. Aan de overkant van
de zee ligt Marokko, het geheimzinnige
Noord-Afrikaanse land dat ik niet kende. Ik
was al lang van plan er heen te gaan, maar nu
had ik ook echt een reden. Ik zocht tegenwicht
voor de grote stukken verbeelding in de ro
man, die gaan over een door Saïd en zijn
vriend Hassan verzonnen, utopisch land, Saï-
di-Hassanië. Een aardse basis."
„Ik kocht een oude Landcruiser en ontmoette
een man die zin had om te rijden, zodat ik
mijn energie voor andere dingen kon gebrui
ken. Zo kon ik diep doordringen in het land,
op zoek naar het authentieke Marokko." De
Loo kwam erachter dat Marokko natuurlijk
niet dat, vanuit Westerse ogen gezien, achterge
stelde land is. „Maar er zijn nog ontoegankelij
ke gebieden, zonder elektriciteit, dus ook zon
der televisie, waar het leven in duizend jaar
niet veel veranderd lijkt. Maar er is ook een isla-
mitisch-feministische beweging, die zich er
voor inzet om vrouwonvriendelijke passages in
de koran te veranderen."
De ondertitel van Harlekino luidt Het boek van
de twijfel. Iedereen in de roman krijgt te maken
met de twijfel, twijfel over geloof, toekomst,
seksualiteit. De Loo laat Hassan zeggen dat de
foto Johannes Abeling/GPD
twijfel het 'waarachtigste levensgevoel' is dat
bestaat, want met twijfel 'zou er vast minder
geweld op de wereld zijn'. Een beetje filosofie
van de koude grond, een beetje moraliserend,
maar daar blijft het gelukkig bij in Harlekino.
De roman is er één waarin de lezer zijn eigen
weg moet zoeken, zegt De Loo. Wie vertelt het
verhaal, bijvoorbeeld. En welke rol speelt Harle
kino? Hij is de hofnar uit het verzonnen land
Saïdi-Hassanië, die, als een imaginaire stalker,
steeds opduikt in de gedachten van Saïd. „Mis
schien is Harlekino wel ontsproten uit de ver
beelding van een psychotische Saïd, die twijfelt
wie of wat hij is. Die misschien wel slachtoffer
wordt van die verbeelding."
Nog even over de twijfel. Over haar schrijver
schap heeft De Loo nooit getwijfeld, maar wel
over de invulling daarvan. „Op een gegeven
moment had ik genoeg van realistisch schrij
ven. Ik wilde toe naar een manier van schrij
ven waarin ook de irreële kanten van het be
staan ruimte krijgen: dromen, verwachtingen,
hoop, potenties, absurditeit. Die manier van
schrijven is een grote uitdaging. Een nieuwe
bron waar ik eindeloos uit kan putten." Waar
mee Harlekino een geslaagde breuk is in het
schrijverschap van Tessa de Loo.
J) Tessa de Loo - Harlekino. Uitgeverij De Arbeiders
pers, 560 pag., 24,95 euro.
Tessa de Loo schreef
vijftien jaar na De tweeling
opnieuw een grote roman.
Harlekino is ook een breuk
in haar schrijverschap.
door Maarten Moll
Havank Ross - Caribisch
complot.
Uitgeverij A.W. Bruna.
17,95 euro
CARI8ISCH
COMPLOT
door Mieske van Eek
Havank is een legen
de. Niet zozeer
door de wurgende
spanning van zijn
misdaadboeken als wel door
breedsprakigheid. Zijn held
Charles C.M. Carlier, alias De
Schaduw, is eerder een bab
belzieke levensgenieter dan
een harde speurder.
Schrijver Hans van der Kallen
(1904-1964) debuteerde in
1935 met Het mysterie van St.
Eustache. Als 'Havank' schreef
hij dertig romans over De
Schaduw en zijn uitdijende
vriendenclub. Leuk, maar ge
dateerd en zonder enige diep
gang. Er zijn er enkele miljoe
nen van verkocht. Na Ha-
vanks dood zette de Friese
schrijver Pieter Terpstra de
reeks nog even voort. Maar
nu heeft niemand minder
dan Tomas Ross de oude Ha
vank opgepoetst. Ross ver
staat zijn vak en is soms zelfs
Havanker dan Havank. Het
duizelt je als lezer van de vele
namen en ontwikkelingen en
verhalen. Ross haalde de
oude speurder helemaal naar
onze tijd, compleet met zijn
voorliefde voor goed eten, di
to wijn en vrouwelijk schoon.
Ross rustte de speurder uit
met een mobiele telefoon,
maar ook zijn vertrouwde
speeltjes om misdadig tuig
mee te verschalken. Dit keer
neemt De Schaduw het op te
gen de Nederlandse onderwe
reld. De ontvoering van een
biermagnaat, moorden in het
criminele circuit, geld, chanta
ge en drugs op de Antillen en
zelfs een afgesneden vinger
kootje komen voorbij. Verma
kelijk dat hiervoor de Scha
duw uit zijn kist wordt getrok
ken, maar Ross is toch beter
te genieten zonder de babbel
zucht van Charles C.M. Car
lier.
Jean-Laurent Caillaud -
In het voorbijgaan. (Se
croiser sans se voir)
Vertaling Parma van
Loon.
Uitgeverij Mistral, 111
pag. 12,95 euro.
door Aly Knol
n Frankrijk ontstond vo
rig jaar ophef, toen presi
dent Nicolas Sarkozy ver
ordonneerde dat
voortaan op 22 oktober op
middelbare scholen de laatste
brief van de jonge Franse ver
zetsheld Guy Möquet moest
worden voorgelezen. Möquet
werd op 22 oktober 1941 op
zeventienjarige leeftijd door
de Duitsers gefusilleerd in
een kamp bij Chateaubriant.
Het personage Frédéric de
Bois-Léger in het boek In het
voorbijgaan van Jean-Laurent
Caillaud lijkt gemodelleerd
naar Guy Möquet. De Bois-Lé-
ger stierfin de vertelling van
Caillaud op 21 augustus 1943
op negentienjarige leeftijd
voor huisnummer 149, Boule
vard Saint-Michel, in het hart
je van het Quartier Latin in
Parijs. Hij werd door de Gesta
po gedood, terwijl hij koe-
rierswerk voor het verzet
deed.
Op 14 augustus in het nu van
de roman wordt een ano-
niem briefje geplakt op de
marmeren gedenkplaat die
aan de heldendood van De
Bois-Léger herinnert. Een
briefje waarin diens beste
vriend, die zich later in het
verhaal slechts zal voorstellen
als Louis, aan voorbijgangers
vraagt om even aan De
Bois-Léger te denken. Er ont-
staat een ware kettingreactie
met briefjes, bloemen en va
zen. De herdenkers voeren ge
zamenlijk een waardige strijd
tegen het vergeten, terwijl ze
voor elkaar vreemden blijven.
Caillaud vertelt een zeer ont
roerend maar nergens senti
menteel verhaal. Beetje bij
beetje wordt het leven van de
jonge De Bois-Léger blootge
legd en ook Louis krijgt uit
eindelijk een - verrassend - ge
zicht.
