'Vondel kiest partij voor de schoft'
Olifanten zonder hun derde dimensie
Schutten maakt
kindergeschenk
Discussie over
roman Mulisch
Theater Nomade met
Gijsbreght van Aemstel
in Arsenaaltheater.
Ben Sleeuwenhoek en
virtuele kunst Axel
King in deWillenrj.
PZC Dinsdag 4 november 2008 29
Scène uit Cijsbreght van Aemstel door Theater Nomade, met Marcel Schouwstra, Dick Top en Ab Cietelink.
VLISSINGEN - De in Vlissingen gebo
ren schrijver Jan Paul Schutten
maakt het Kinderboekenweekge
schenk 2009. Dat wordt een
non-fictie boek over eten, zo heeft
de stichting Collectieve Propagan
da van het Nedrlandse Boek
(CPNB) gisteren bekendgemaakt.
Schutten won eind september de
Gouden Griffel met het geschiede
nisboek Kinderen van Amsterdam.
De 55e editie van de Kinderboe
kenweek staat volgend jaar (van 7
tot en met 17 oktober) in het teken
van eten en snoepen en heeft als
motto Aan tafel! - eten en snoepen
in kinderboeken. Afgezien van kook
boeken hebben eten, drinken en
snoepen volgens de CPNB altijd
een speciale plaats in fictie gehad.
Ook kinderboekenauteurs wagen
zich graag aan het onderwerp.
MIDDELBURG - Neerlandica Marlies
Groen houdt vanavond in Middel
burg een lezing over het schrijver
schap van Harry Mulisch. In het
bijzonder bespreekt zij Twee vrou
wen (1975), de roman die momen
teel centraal staat tijdens de cam
pagne Nederland Leest en gratis
onder bibliotheekleden wordt ver
spreid. Groen gaat onder meer in
op de vraag of het boek gaat over
meer dan alleen een lesbische rela
tie en op de wijze waarop het des
tijds in de pers werd ontvangen.
De bijeenkomst, met volop ruimte
voor gedachtewisseling en discus
sie, is georganiseerd door Stichting
Literaire Activiteiten Zeeland. De
ze wordt gehouden in de aula van
de Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg en begint om 20.00 uur.
door Sonja de Jong
VLISSINGEN - Enerzijds de schoon
heid van de taal van Vondel, maar
anderzijds ook de parallellen met
de huidige tijd. Dat is wat theater
maker Ab Gietelink van Theater
Nomade zo aantrekt in Gijsbreght
van Aemstel van Joost van den Von
del. De voorstelling die hij er in.
2003 van maakte, neemt hij nu in
reprise. „Maar wel in een totaal be
werkte versie."
Dat bewerken heeft niet zozeer be
trekking op de teksten van Vondel
als wel op de eigen toevoegingen
van Gietelink. Zoals in vrijwel al
zijn stukken legt hij ook hier weer
de link naar de huidige tijd, in dit
geval door de situatie in de 'be
nauwde veste' van de Heer van
Aemstel te spiegelen aan de situa
tie waarin 'onze jongens' in Uruz-
gan verkeren. Met videobeelden
en muziek probeert Gietelink zijn
publiek de parallellen te tonen en
hen aan het denken te zetten over
recht en onrecht, gelijk en onge
lijk.
„Er kloppen feitelijk twee harten
in mijn borst", zegt Gietelink.
„Enerzijds de liefde voor histori
sche stukken en dan die van Von
del voorop. Want die man maakte
het mooiste wat er in ons taalge
bied voorhanden is. Anderzijds
ben ik ook steeds op zoek naar de
achtergronden van de geschiede
nis en de lessen die wij er vandaag
nog uit kunnen leren. En ook in
dat opzicht is juist Vondels Gijs
breght heel interessant."
Vrijwel elke Nederlander kan de
eerste regels uit het stuk wel opzeg
gen: 'Het hemelsche gerecht, heeft
zich ten lange lesten/ erbarremt over
my en myn benaeuwde, vesten.'
Maar waar gaat het verder nu ei
genlijk over? „Je kunt stellen dat
het in feite de oermythe van de
stad Amsterdam is. Het gaat over
'Allerlei zaken die wij nu
de moslims aanwrijven,
zitten ook in de Cijsbreght'
oorlog, over verwoesting. En de
aanleiding daarvoor is juist het in
teressante: Gijsbreght, Heer van
Aemstel, zat in het complot dat
leidde tot de moord op Floris V,
Graaf van Holland. Wij leren op
school altijd dat die samenzweer
ders de schoften waren. Maar Von
del kiest nu juist partij voor die
'schoft'! Hij geeft hem zijn eigen le
gitimatie, kiest de kant van de Am
sterdammer en draait daarmee het
gelijk op zijn kop. En in mijn visie
ligt daar precies het probleem van
alle oorlogen: vanuit hun eigen op
tiek hebben alle partijen het gelijk
aan hun kant. Dat gegeven trek ik
door naar de huidige situatie in Af
ghanistan.
Maar Gietelink ziet nog meer over
eenkomsten tussen Gijsbreght van
Aemstel en het hedendaagse Neder
land. „Allerlei zaken die wij nu de
moslims aanwrijven, zoals eer
wraak, onderdrukking van vrou
wen, sterven om de eer, zitten ook
in de Gijsbreght. Mensen vergeten
hun eigen geschiedenis, het is
goed om je te realiseren op wat
voor waarden die oermythe van
Amsterdam gestoeld is."
In zijn versie van de Gijsbreght
handhaaft Gietelink de authen
tieke teksten. „Die taal is zo mooi,
die moet je niet vereenvoudigen.
Maar ik meng die met video-
fragementen over Uruzgan en met
muziek en met soefidansers. Door
die verbinding te leggen, dwing ik
het publiek om na te gaan denken
over de parallellen."
Cijsbreght van Aemstel door Theater No
made, morgen in het Arsenaaltheater
in Vlissingen. Aanvang: 20.15 uur.
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - Plat liggen ze op de
vloer van het Vlissingse kunstcen
trum deWillem3. De olifanten heb
ben hun derde dimensie verloren.
De slurf van de een grijpt in de
staart van de ander, als in een cir
cusact. Op de donkere olifant lig
gen vijf kleurrijke ballen, die ook
onmiskenbaar naar het circus ver
wijzen. Dezelfde ballen keren te
rug op het lichtgekleurde exem
plaar, maar dan volledig vlak en
bleek, alsof ze onder het gewicht
van de olifant zijn platgewalst.
Wie vertrouwd is met het werk
van Ben Sleeuwenhoek, herkent
het onmiddellijk: de ogenschijnlij
ke eenvoud, het werken met vaste
elementen, de sprekende kleuren,
het ontbreken van diepte, de in
vloeden van Aziatische filosofieën
en religies. Doorgaans schildert hij,
maar het 'vloerbeeld' dat te zien is
in Vlissingen, is in feite ook een
(liggend) schilderij.
Sleeuwenhoek, die recent Zeeland
heeft verlaten om zich definitief in
Berlijn te vestigen, maakte het
werk halverwege de jaren negen
tig. De gemeente Vlissingen heeft
het onlangs aangekocht. Dat was
reden voor deWillem3 om het
weer te tonen, aangevuld met
werk van Sleeuwenhoek uit diver
se collecties, waarop ook dieren fi
gureren en soms ook de ballen te
rugkeren.
In de andere zaal is nog de ten
toonstelling van/over de virtuele
kunstenaar Axel King te zien, een
creatie van LplusL, ofwel Leroy
Leroy. Axel King is - zo luidt het
verhaal - een webplatform waar al
lerlei anonieme, grafische ontwer
pers hun werk kunnen plaatsen en
laten beoordelen. De werken met
de beste beoordeling worden met
behulp van software gemengd tot
een nieuw beeld en, naar men zegt
in China, vertaald op canvas.
De voornaamste vraag is:
op welk moment in het
proces wordt het kunst?
Axel King heeft op die manier de
beschikking over een uitgebreide,
verborgen ploeg medewerkers. De
voornaamste vragen die LplusL
daarmee wil stellen is: wie is de nu
kunstenaar? En op welk moment
in het proces wordt het kunst? Het
concept is breed uitgewerkt, met
onder meer een eigen website
www.axelking.com
Een verdieping hoger herbergt een
van de gaststudio's van deWillem3
een bij uitstek Zeeuwse expositie.
Jan van den Berg maakte herkenba
re foto's van en rond de Vlissingse
binnenhaven, zowel de fraaie als
de minder fraaie kanten ervan.
Sandra Burgers schreef er poëti
sche teksten bij.
Beeld en tekst versterken elkaar.
Bijvoorbeeld over de Timmerfa
briek. Het gedicht van Burgers
sluit af met de regels: Een
monument/ waar niets anders dan/
het vervlogen straatbeeld// de oude
fabriek het licht betimmert.
Exposities: 'All about the elephant' van
Ben Sleeuwenhoek, 'Axel King' van
LplusL en 'What you see is what you
get' van Sandra Burgers Jan van den
Berg, t/m 16 november in deWillem3,
Oranjestraat 4, Vlissingen. Geopend:
wo. t/m zo. 12.00-17.00 uur.
Vloerbeeld van Ben Sleeuwenhoek.
foto deWillemï
foto deWillem3
