De specht is een tijdlang de bink van
20 Zaterdag 25 oktober 2008 PZC
klankkasten waren. Hij is een tijdlang de
bink van het bos geweest."
Als we het bruggetje over de vijver nade
ren, maant de gids tot stilte. Het is daar
het domein van de ijsvogel, die in het wa
ter op stekelbaarsjes vist. Helaas, het zit
niet mee vandaag, de vogel laat zich niet
zien. Vanaf de brug is er weinig leven in
het water te bespeuren. Dat is in de jaren
tachtig van de vorige eeuw wel eens an
ders geweest. Het was de tijd dat er een be
jaardentehuis in het kasteel was onderge
bracht. De oudjes klaagden over de nachte
lijke geluidsoverlast van de kikkers. Het
uitzetten van karpers, die kikkerdril eten,
werd een probaat middel gevonden. Maar
ook dat was geen succes. De karpers woel
den de bodem los, zodat het water troebel
werd. En ze vermenigvuldigden zich onge
kend snel. „Op een gegeven moment", ver
telt Jacobusse, „hebben we een beroepsvis
ser ingehuurd. Die haalde drieduizend ki
lo uit het water. En geloof het of niet, een
paar maanden later merkte je daar niks
meer van, was het net of de visser niet
langs was geweest."
Verderop komen we een groepje van zes
suikeresdoorns tegen. Een mooi voor
beeld van hoe de planters van na de oor
log voor bijzondere soorten kozen. Aan
de rand van het pad groeit* ook boszegge,
een grasachtige plant die in Zeeland al
leen op Ter Hooge voorkomt. Waarschijn
lijk zijn er in 1947 een paar zaadjes met
het plantgoed meegekomen. Trompet
boom, gele kornoelje, olijfwilg, prunus, ze
passen prima in een traditionele sierbe
planting.
Zoals in vroeger tijden gebruikelijk
ligt het landhuis op, een kreekrug.
Die verhoogde strook land zie je in
het weiland richting de stad lopen. De in
1997 in gebruik genomen Ter Hoogekerk
is precies op diezelfde kreekrug gebouwd.
Aan de rand van het grasveld aan de
noordkant van het park staan oudere ei
ken. Gids Jacobusse wil eigenlijk graag gal
len laten zien. Dat zijn door larfjes van
wespen ontstane vergroeiingen op de bla
deren. Aanvankelijk lijkt ook deze speur
tocht niet het gewenste resultaat op te le^
veren. „Net als met de paddenstoelen, er
zijn er niet zo veel dit jaar." Maar hij laat
zich niet uit het veld slaan, en vindt een
serie lensgallen. En verderop een knikker-
gal, en een stuitergal. Zo wordt het toch
een schitterende herfst.
Landgoed Ter Hooge
Het landgoed Ter Hooge ligt net buiten de be
bouwde kom van Middelburg aan de weg naar
Koudekerke. Het kasteel werd begin 14e eeuw
gebouwd en kwam in bezit van de familie Van
Borsseie.
Nadat het oude kasteel grotendeels was afgebro
ken, werd tussen 1754 en 1759 het huidige kas
teel in Franse barokstijl gebouwd.
Tijdens de inundatie in 1944 kwam het land
goed onder water te staan. In 1947 werd een
nieuw parkbos in Engelse landschapsstijl inge
plant. Er staan veel eiken, beuken en esdoorns.
Stichting Het Zeeuwse Landschap heeft het
landgoed sinds 1979 in beheer. In 2004 werden
landerijen rond het landgoed in beheer geno
men. Daar wordt met heggen, meidoornhagen
en veedrinkputten historisch Walchers landschap
teruggebracht.
Landgoed Ter Hooge is een
toevluchtsoord. Voor dieren, en voor
mensen. Stedelingen wanen zich er even
in een aangelegd oerwoud, met mooie
zichtlijnen op het kasteel.
tekst Jan van Damme
foto's landgoed Ruben Oreel
foto specht Chiel Jacobusse
Deze kastanje is de enige boom die de inundatie in 1944 overleefde.
Het zou de paddenstoelentij d
moeten zijn. Een paar honderd
verschillende soorten zijn er in
de loop van de jaren in het park
van Ter Hooge gesignaleerd. Helaas, het
heeft veel te weinig geregend. Gids Chiel
Jacobusse van de Stichting Het Zeeuwse
Landschap had zich al de hele dag ver
heugd op het moment dat hij de heksen
kring met een doorsnee van zestig meter
zou kunnen laten zien. Na een klein half
uurtje rondscharrelen in het bos moet hij
zijn teleurstelling onderdrukken. Niets,
maar dan ook helemaal niets is er te zien.
We komen nog wel een houtknotszwam
tegen, en compleet verdroogde glimmer-
inktzwammen. Het zijn troostprijsjes
voor wat je in een vochtiger jaar tegen
kunt komen.
Een wandeling op Ter Hooge. Het land
goed ligt bijna in de armen van de stad.
Waar je vroeger kon wachten tot een pro
jectontwikkelaar met een paar welgemik
te nieuwbouwwijken het groen helemaal
zou verstikken, hebben we sinds een klei
ne twintig jaar met natuurorganisaties te
maken die hun vleugels uitslaan. Zo ook
in de hoek direct ten westen van Middel
burg richting Koudekerke.
Het Zeeuwse Landschap
heeft het park in erfpacht,
met sinds 2004 daarbij nog
eens zo'n zestig hectare land-
ouwgrond erom heen. Nu
>ogt het omliggende gebied
og vrij vlak, zegt Jacobusse,
laar over tien jaar als de mei-
oornheggen volgroeid zijn, her
en je het niet meer terug. Dan
ebben we opnieuw een stukje
in van Zeeland,
et pad vanaf de parkeerplaats
Grote bonte specht.
aan de Breeweg loopt tussen schrikdraad.
Er zijn veesluizen, met uit het lood ge
monteerde hekken die vanzelf dichtval
len. De koeien groepen nieuwsgierig sa-
en, op een doordeweekse herfstdag
zien ze zelden wandelaars. Volgens
het informatiebord aan het begin
van het pad wordt hier ecologisch
geboerd.
Jacobusse heeft al heel wat voetstap
pen op Ter Hooge liggen. Hij herinnert
zich de eerste keer, dat zijn stichting een
excursie in het bos organiseerde. De land
schapsmensen hadden hun best gedaan,
met flyers en posters. Op de betreffende
zaterdagochtend kwamen de gidsen met
een kistje appels voor de deelnemers naar
Middelburg gereden. Ter hoogte van de
Schroebrug stropte het verkeer op, zo
druk was het. Pas toen ze bij het park arri
veerden, realiseerden de gidsen zich dat
die file richting Ter Hooge leidde. Meer
dan tienduizend bezoekers werden die
dag het bos ingestuurd. Het kistje appels
was verre van voldoende.
Als we tussen de bomen lopen, plukt Jaco
busse een nog niet verdord blad van een
esdoorn. Vroeger werd dat gebruikt om
boter in te verpakken, een half pond. Vet
vrij papier avant la lettre - 'beuterblaren' -
en één van de belangrijkste redenen dat er
op veel boerenerven esdoorns werden ge
plant. Op Ter Hooge strijden es en eik om
voorrang. Als het aan de natuurbescher
mers ligt, wint de eik. Die is duurzamer.
Het bos rond het landhuis werd in 1947 in
geplant. Door de inundatie was er van de
oude beplanting bijna niets meer over.
Zegge en schrijve één kastanjeboom aan
de noordkant overleefde het zoute water.
Bovengronds legde de boom weliswaar
het loodje, maar een jaar na de droogleg
ging sproten er verse takjes uit het wortel
gestel. De huidige kastanje heeft zeven
stammen.
Vijvers, bruggetjes, romantische
paadjes. Het plantplan werd opge
steld in Engelse landschapsstijl. Zo
contrasteert het geheel mooi met de stren
ge, strakke stijl van het i8e-eeuwse land
huis. Aan de zijkant zijn enkele ramen
dichtgemetseld. Dat deden huiseigenaren
in de tijd van Napoleon, twee eeuwen ge
leden, zodat ze minder raambelasting
hoefden te betalen. Ransuilen, kerkuilen,
65 paar blauwe reigers die in boomtoppen
aan de rand van de vijver broeden. De gro
te bonte specht is ook een vaste bewoner.
Jacobusse: „Eén van die spechten ontdek
te op een gegeven moment, dat de kope
ren torentjes van het landhuis uitstekende
