Advies van Nijpels moet
snel worden uitgevoerd
Een prima alternatief
wordt met bedenkelijke
argumenten afgeserveerd'
ONTPOLDEREN
PZC Vrijdag 24 oktober 2008 j 1 5
De Hedwigepolder
foto Camile Schelstraete
VOOR ONTPOLDERINC
Commissie Nijpels bevestigt eerder
onderzoek: voor goed natuurherstel
valt niet te ontkomen aan het in be
slag nemen van grond.
Het advies van de Commissie Natuurherstel
Westerschelde is duidelijk. Er zijn alternatie
ven voor ontpoldering van het Nederlandse
deel van de Hertogin Hedwigepolder. Maar
die heffen het bezwaar tegen het onder wa
ter zetten van landbouwgrond niet op. De
vijf door de commissie Nijpels aangedragen
alternatieven gaan namelijk ook uit van ont-
polderen of van het invoeren van een zoge
heten 'gecontroleerd gereduceerd getij'.
Er is hoe dan ook grond voor nodig. Bij het
maken van doorlaten in de zeewering zelfs
meer dan bij ontpolderen. Bovendien blijft
overeind dat ongetwijfeld - net als bij de
Hedwigepolder - het instrument van ontei
gening nodig zal zijn om de benodigde op
pervlakte te halen.
Vandaar dat de commissie klip en klaar kan
stellen dat het ontpolderen van de Hedwige
'de best denkbare maatregel' is.
Daarmee bevestigt de commissie de bevin
dingen die al sinds 2003 in allerlei onderzoe
ken en rapporten naar voren zijn gekomen.
Om aan de verplichting tot natuurherstel in
de Westerschelde te kunnen voldoen, is
méér ruimte voor de rivier onontkoombaar.
En omdat het natuurherstel moet bestaan
Tenzij Kamer regeringscrisis wii, rest
er weinig anders dan het advies uit
te voeren
uit gelijkwaardige estuariene natuur - onder
invloed van het getij - is aan het in beslag
nemen van grond niet te ontkomen.
Fijntjes geeft de commissie aan dat het parle
ment daar in feite in 2001 mee instemde,
door de Lange Termijnvisie 2030 voor het
Scheldebekken te omarmen.
De Tweede Kamer herhaalde dat nog eens
in 2005 door akkoord te gaan met de uitwer
king op korte termijn in de vorm van de
Ontwikkelingsschets 2010. In het parlement
is wel steeds aangedrongen - mede onder
streept met moties - op alternatieven voor
ontpoldering en in elk geval op vrijwillige
grondverwerving.
Die moties zijn altijd blijven zweven. Een
duidelijke confrontatie daarover tussen rege
ring en Kamer bleef uit.
Het instellen van de Commissie Natuurher
stel Westerschelde was een uiterste poging
van de regering om de morrende parlemen
tariërs tegemoet te komen. Tenzij de Twee
de en/of Eerste Kamer een regeringscrisis
over de Hedwigepolder wil, rest er weinig
anders dan het advies van de commissie
Nijpels uit te voeren.
Kijkend naar natuurlijkheid, draagvlak, reali-
satietijd en kosten scoort de Hedwigepolder
omvormen tot natuur, beter dan de vijf al
ternatieven (en véél beter dan 'natuuraanleg
elders in de Delta of in het noorden des
lands).
De commissie wijst er bovendien op dat
niet lichtvoetig kan worden omgesprongen
met de in een verdrag met Vlaanderen vast
gelegde verplichting om de Hedwigepolder
onder water te zetten.
Weliswaar wil Vlaanderen een eventueel al
ternatief 'welwillend en serieus' bekijken,
maar het verdrag moet in elk geval gewij
zigd worden (tijdrovende zaak) en het is
zeer de vraag of de zuiderburen aan een al
ternatief meebetalen. Tegenover de commis
sie is aangeven dat Vlaanderen zich dan van
de verplichting ontslagen acht om voor om
vorming van de Hedwigepolder te betalen.
Opmerkelijk is de conclusie van de commis
sie Nijpels over de verwerving van de
Hedwigepolder. Hoewel de commissie in al
gemene zin vindt dat streven naar vrijwilli
ge grondverwerving een goede zaak is,
meent ze in dit geval dat onteigening de
voorkeur verdient. Dat zorgt voor snelle dui
delijkheid, biedt de pachters in de polder
een betere positie en jaagt de grondprijzen
niet op.
De commissie veegt de vloer aan met de op
vatting dat grondverwerving alleen op vrij
willige basis mag. Dat geldt niet alleen in
het geval Hedwigepolder, maar ook andere
projecten waarvan het algemeen belang
overheerst.
De commissie heeft sterk de indruk dat de
tegenstanders van ontpoldering in het ver
bieden van onteigening een middel zien om
ontpolderen te voorkomen. Dat is een onei
genlijke vermenging van opvattingen over
politiek-maatschappelijke doelen en over de
inzet van wettelijke middelen.
Volgens de commissie mogen politieke dis
cussies er niet toe leiden dat vrijwilligheid
van grondverwerving een principe wordt
en dat de daarvoor bestaande wettelijke be
voegdheden opzij geschoven worden. 'Het
wettelijk instrument van onteigening dient
daarom te allen tijde ter beschikking te
staan van de minister van LNV. Dit om
prijsopdrijving te voorkomen en om in het
uiterste geval het algemeen belang te kun
nen laten prevaleren boven het individuele
belang.'Nijpels onderstreept dat alle betrok
kenen erbij gebaat zijn dat er snel knopen
worden doorgehakt. Bewoners, grondeigena
ren, bezoekers en bestuurders moeten wen
nen aan elke ingreep in het gebied, consta
teert hij terecht. Dat mag geen reden zijn
om te blijven aarzelen, aldus Nijpels.
En Tweede Kamerleden uit de regio moeten
ophouden verwachtingen te wekken die
niet waar te maken zijn, voegt hij eraan toe.
Rinus Antonisse is algemeen verslaggever bij de
Provinciale Zeeuwse Courant.
TEGEN ONTPOLDERING
Het advies van de Commissie natuur
herstel Westerschelde, onder lei
ding van oud-WD-minister Ed
Nijpels, is een enorme domper voor tachtig
procent van de Zeeuwen. De commissie
zocht in opdracht van minister Verburg
(CDA) naar alternatieven voor ontpoldering
langs de Westerschelde. Wij menen dat het
kabinet probeert via de commissie Nijpels
zijn zin door te zetten.
De boodschap die Nijpels dinsdag bracht,
voldeed geheel aan de verwachtingen: de
omstreden ontpoldering van de Hertogin
Hedwigepolder moet doorgaan omdat dat
het beste zou zijn om de natuur in de rivier
te herstellen. Bovendien moet de eis van de
grote meerderheid van de Tweede Kamer
dat er geen grond onteigend mag worden
voor de ontpoldering van tafel, zo geeft de
commissie ongevraagd als extra advies.
Van alle, in totaal 78 alternatieven die wer
den ingediend, heeft de commissie er
slechts vijf het predikaat 'kansrijk' gegeven
en dus als serieus alternatief aangemerkt.
Maar die komen vreemd genoeg alle vijf
ook neer op ontpoldering. In drie gevallen
'Van de 78 alternatieven
hebben slechts vijf het
predikaat 'kansrijk' gekregen'
gaat het om een rechtstreekse ontpoldering
(maar dan van andere, nog grotere polders)
en in de andere twee om 'gecontroleerd on
der water zetten' van polders, waarbij er
een doorgang in de dijk wordt gegraven en
het zoute water via een sluis de polder in
loopt. Iets wat je het beste kunt omschrij
ven als 'ontpolderen light'.
Het is vreemd dat de commissie andere,
veel interessantere alternatieven, heeft afge
wezen. Zo kreeg zij op aandringen van de
Eerste Kamer carte blanche om ook buiten
het Westerscheldegebied te zoeken naar al
ternatieven. Die zoektocht heeft geleid tot
de vaststelling dat in het Haringvliet vele
honderden hectares estuariene natuur zul
len ontstaan als de Haringvlietsluizen op
een kier worden gezet. Dat is iets wat ook
gaat gebeuren dankzij het zogenaamde 'Kier-
besluit'. Daardoor komt er weer getijdenwer
king in het Haringvliet en verder landin
waarts, tot in de Biesbosch.
De Kier zou, zo concludeert het rapport
Nijpels, 'kunnen fungeren als opstap tot ver
dergaande alternatieven die aanzienlijke op
pervlakten schorren en slikken opleveren,
die weer nieuwe leefgebieden voor soorten
en gunstige omstandigheden voor de vesti
ging van habitattypen opleveren.' Daar
komt nog bij dat in de visie van de Delta
commissie van oud-minister Veerman, de
Haringvlietsluizen in de toekomst altijd
open zullen staan, waardoor het Haringvliet
in feite weer eenzelfde estuarium wordt als
de Westerschelde nu is.
Ondanks de positieve bevindingen, wijst de
commissie Nijpels dit alternatief af omdat
de maatregel 'niet op korte termijn realiseer
baar is'. Dat is een onbegrijpelijk argument,
temeer omdat er intussen overeenstem
ming is bereikt tussen belanghebbenden
om de Haringvlietsluizen met ingang van
2010 op een kier te zetten en het advies van
de nieuwe Deltacommissie is om die kier
groter en permanent te maken. Kortom:
hier wordt een prima alternatief, waardoor
estuariene natuur buitendijks ontstaat en er
dus geen goede poldergrond onder water
hoeft te worden gezet, met bedenkelijke ar
gumenten afgeserveerd.
Overigens blijven wij van mening, dat het
probleem van de Westerschelde grotendeels
kan worden opgelost door geen toestem
ming te geven aan Antwerpen om de vaar
geul nog verder te verruimen en verdiepen
(met alle ecologische nadelen voor de ri
vier), maar de grote containerschepen aan
de kust, in Zeebrugge op te vangen. Dat
doet Rotterdam ook op de Maasvlakte en
Hamburg in Cuxhaven. De Antwerpse ha
venlobby eist echter een onbeperkte door
gang over de rivier van steeds grotere en die
per stekende zeeschepen. Het kabinet Bal
kenende meent kennelijk dat hij als 'goede
nabuur' verplicht is om daar aan tegemoet
te komen en deze kwetsbare rivier voor op
te offeren.
TE GAST
SP-Kamerleden reageren op het advies van de
commissie Nijpels. Hugo Polderman zit in Tweede
Kamer, Kees Slager is Eerste-Kamerlid voor de
Socialistische Partij.
