'Ik schaamde
Tanja van der Woud
W1
1 2 Donderdag 23 oktober 2008 PZC
Fout
geboren
Kinderen van foute ouders. Ze hebben het nog steeds
moeilijk. Blijkt uit hun verhalen, die nu gebundeld staan op
de website Open Archief. „De jeugd van deze kinderen
stond veelal in het teken van uitsluiting, eenzaamheid en
armoede."
door Tanja Kits foto's Rob Keeris en privébezit
Op straat wer
den ze gepest,
buitengeslo
ten, bespuwd.
Thuis werd er
met geen
woord over ge
rept. Bevrijdingsdag werd niet ge
vierd. Over de oorlog werd niet ge
praat. 'Het' was een groot taboe.
Veel kinderen van foute ouders
zijn zwaar beschadigd. Nog steeds.
Naar schatting zijn er in Neder
land 500.000 kinderen van foute
ouders. Dat is berekend op basis
van de dossiers van het ministerie
van Justitie van na de oorlog ver
oordeelde NSB'ers, SS'ers en ande
re collaborateurs. Veel van de kin
deren zijn al overleden, velen blij
ven met het geheim rondlopen.
Maar ook veel kinderen weten
niets over het verleden van hun
ouders. Die horen het pas als hun
ouders zijn overleden. Dan vallen
ineens puzzelstukjes op hun
plaats. Waarom ze vroeger werden
buitengesloten of uitgescholden.
Pas in de jaren tachtig, zo'n dertig
jaar na dato, kwam er ruimte voor
deze vergeten groep mensen.
Mochten ze eindelijk hun verhaal
vertellen, zonder meteen veroor
deeld te worden. Om elkaar te steu
nen werd de werkgroep Herken
ning opgericht. Er werden speciale
weekenden en workshops georga
niseerd waarbij de lotgenoten el
kaar troffen en steunden. Later
kwamen er zelfs nauwe contacten
met andere oorlogsslachtoffers,
joodse kinderen, kinderen van ver
zetshelden.
Maar wie denkt dat iedereen nu
wel zo'n beetje zijn verhaal heeft
verteld en zijn verleden heeft ver
werkt, komt bedrogen uit. Er
blijkt nog een hoop onverwerkt
verdriet te zijn.
Morgen wordt een website
(www.hetopenarchief.nl) officieel
gepresenteerd voor kinderen van
foute ouders, die daarop hun ei
gen verhaal kunnen publiceren.
„Voor hun eigen verwerking. Maar
ook om aan lotgenoten te laten
zien wat zij hebben meegemaakt,
zodat er iets van herkenning ont
staat. Dat blijkt nog steeds heel be
langrijk te zijn", zegt Ceciel Huite-
ma, projectsecretaris van het
Open Archief „In veel gevallen
stond de jeugd van de kinderen in
het teken van uitsluiting, eenzaam
heid en armoede. Door een eigen
verhaal op te schrijven kunnen ze
hun herinneringen ordenen."
De website is echter niet alleen
een plek voor verwerking, vertelt
Huitema. Als historica deed ze
veel onderzoek naar Neder
lands-Duitse betrekkingen. „Deze
periode vlak na de oorlog is een la
cune in de geschiedschrijving. Er
is weinig aandacht geweest voor
dit deel van de geschiedenis. Daar
om willen we vastleggen wat nog
vast te leggen is."
Het Open Archief wordt aange
stuurd door Cogis, het kennisinsti
tuut voor de psychische en sociale
gevolgen van oorlog, vervolging en
geweld. Ook het Nederlands Insti
tuut voor oorlogsdocumentatie
(NIOD), de werkgroep Herken
ning en de zelfhulporganisatie 'kin
deren van foute ouders' doen mee
in de begeleiding. De komende
vier jaar onderzoekt het NIOD de
positie van de voormalige NSB'ers
en SS'ers, hun vrouwen en kinde
ren in de naoorlogse samenleving.
Het onderzoek naar hun uitslui
ting en integratie moet nieuw in
zicht geven in de vraag hoe er in
Nederland met het oorlogsverle
den is omgegaan.
De website Open Archief is inmid
dels al een poosje in de lucht en
bevat 67 verhalen, deels anoniem,
deels onder eigen naam. „Het
blijft een lastig onderwerp. Velen
praten er niet graag over. En in ie
der geval niet gemakkelijk", zegt
Huitema. „Toch hopen we op heel
veel verhalen. En het kan volledig
anoniem. Het e-mailadres waar
mee wordt ingelogd komt niet bij
de gegevens op de website te
staan. Daar kan gekozen worden
voor een pseudoniem of iets derge
lijks."
Relevante websites:
www.hetopenarchief.nl
www.niod.nl
www.erfenissenvancollaboratie.nl
Relevante organisatie:
Werkgroep Herkenning, voor
een persoonlijk gesprek en
hulpvragen: 030 - 670 19 79
Reacties:
nieuwsredactie@wegener.nl
y y I
ij zijn niet
schuldig aan de
keuze van onze
'ouders. Ik hou
het me iedere
keer weer voor. Met mijn verstand
kan ik het volgen, maar mijn ge
voel gaat een andere kant op. Je
voelt je toch op een of andere ma
nier schuldig."
Tanja van der Woud kan er goed
over praten, het feit dat haar vader
NSB'er was. Zijzelf werd in kamp
Vught geboren, in januari 1944,
vlak na de bevrijding van het zui
den van Nederland. Haar moeder
werd al snel vrijgelaten- uit het in
terneringskamp, haar vader werd
in 1948 veroordeeld tot 13 jaar ge
vangenisstraf De andere kinderen
uit het gezin zaten in verschillen
de pleeggezinnen. Ook Tanja groei
de deels op in een pleeggezin. In
de jaren vijftig werd het gezin here^
nigd, maar hecht is het nooit ge
worden.
„Mijn broers en zus kunnen en
willen er absoluut niet over pra
ten. Ze willen het niet weten voor
hun omgeving. Ze vonden het ook
helemaal niets dat ik in de jaren
tachtig zo actief was in de werk
groep Herkenning, waar kinderen
van foute ouders voor het eerst
hun verhaal deden. Ze vonden dat
ik de familienaam te grabbel gooi
de. Maar wat ik wilde was het on
derwerp uit de taboesfeer halen.
Zodat er begrip kon ontstaan en
we niet meer nagewezen zouden
worden. Vorige maand is mijn
moeder overleden. Ik heb besloten
om niet meer te liegen. Maar dat is
toch lastig. De kinderen van mijn
broers en zus weten van niets. Te
gen hen zou ik moeten liegen. Dat
wil ik niet, dus draai ik er wat om
heen. Later hoor je dan: wat deed
tante Tanja toch raar."
Het is nog steeds een groot taboe.
Tanja van der Woud kan haar ver
haal nog zo vaak vertellen. „Het
blijft gewoon een grote impact
houden op je leven. Ik heb weinig
warmte en liefde ontvangen in
mijn jeugd. Een hecht gezinsleven
ken ik niet. Als ik nare dingen in
mijn leven meemaak zoals een
overlijden, een ziekte of iets derge
lijks dan vermindert dat mijn emo
tionele weerstand en dan is het
moeilijk om het beladen verleden
te onderdrukken. Dat steekt de
kop dan weer op. Kleine nare ge
beurtenissen hebben zodoende zo
veel impact."
Toch heeft het haar goed gedaan
dat ze haar verhaal verteld heeft.
„Ik ben bevriend geraakt met een
vrouw die als verzetsdeelneemster
in kamp Vught heeft gezeten.
Maar ook van andere mensen uit
deze groep krijg ik veel steun. Zij
redeneren: wij hebben in de oor
log gevochten tegen discriminatie,
het mag nu niet gebeuren dat jul
lie gediscrimineerd worden vanwe
ge de keuze van jullie ouders."
