Wissenkerke
kwam twee keer
worstelend boven
Verschillende zogenaamde vlieten
-insteekhaventjes - werden ge
dempt waaronder de Sint Jans-
vliet. Dat was de vliet waar de
Zeeuwse platbodems na een tocht
over de Schelde hun mosselen aan
land zetten.
Deze voormalige Sint Jansvliet, te
genwoordig het Sint lansplein, is
nog goed terug te vinden omdat
daar de voetgangerstunnel onder
de Schelde boven de grond komt.
In de wandelgids zijn enkele trans
paranten opgenomen die over el
kaar gelegd kunnen worden zodat
op die manier de veranderingen
aan de Scheldekaai door de eeu
wen heen zichtbaar worden.
Zo is Napoleon tegen het eind van
de achttiende eeuw verantwoorde
lijk voor de eerste zogenaamde
rechttrekking van de Schelde-
kaaien. Hij wil van Antwerpen
een marinebasis maken en legt
een fortengordel rond de stad aan.
Hij wil ook een nieuwe stad op de
linkeroever bouwen, maar dat
komt niet van de grond. Met de
eerste rechttrekking bezorgt Napo
leon de Antwerpenaren, vooral de
bourgeoisie, een heuse Promenade
des Anversois, waarmee ze de
Scheldekaaien een zeker soort
spektakelwaarde geven.
In 1870 worden de kaaien weder
om onder handen genomen. Dat
is mede het gevolg van het feit dat
de stad uit zijn voegen barst. Door
deze rechttrekking verdwijnt bijna
de volledige middeleeuwe burcht
waar Antwerpen ontstond, de
Sint-Walburgiskerk en 600 huizen.
Ook de fabelachtig luxe bordelen
en danspaleizen die in heel Euro
pa over de tong gaan, verdwijnen
van de aardbodem. Alleen het
Steen (het huidige Maritiem Mu
seum), nu een wezensvreemd ele
ment op de Scheldekaaien, mag
de Scheldekaaien worden ontdekt
als plaats voor cultuur, feesten en
festivals.
In die ontwikkeling wordt ook de
vernieuwing van de Scheldekaaien
meegenomen. Met de aanleg van
een waterkering die hoog genoeg
moet worden, maar die je eigenlijk
niet mag zien. De Schelde moet de
voordeur worden van Antwerpen,
is de opzet van het stadsbestuur.
De stroom moet dichter bij de
stad worden gebracht. Het Portuge
se Landschapsbureau Proap mag
een Masterplan voor de inrichting
van het gebied maken. Daarin zal
volop ruimte zijn voor het recrea
tieve aspect. Maar het is nadrukke
lijk ook de bedoeling dat bewo
ners en gebruikers van het gebied
hun stem laten horen.
Het Flandria Plein nabij het Scheepvaartmuseum in het Steen.
blijven staan. Het had overigens
niet veel gescheeld, slechts één
stem in de gemeenteraad van Ant
werpen of deze burcht was ook ge
sloopt. Bij deze werken sneuvelt
ook de Sint Jansvliet en de aanlan
ding van Zeeuwse mosselen op
die plaats.
De komst van de spoorlijn naar
Antwerpen en de aanleg van een
aantal stations, waaronder het
Centraal Station, leidt er toe dat er
andere routes in de stad ontstaan.
De Schelde is niet langer alleen be
palend. De as Centraal Sta-
tion-Keyserlei-Meir-Groenplaats,
die wordt doorsneden door de as
van de leien, neemt in belang toe.
Het kruispunt van die assen wordt
het centrale punt van het nieuwe
Antwerpen.
Ook aan de Schelde verandert van
alles. De Antwerpse havens ko
men steeds noordelijker te liggen
en gaan nu ook de stroom over in
westelijke richting. Dat alles bete
kent voor de Scheldekaaien dat ze
steeds meer verpauperen. Er ge
beurt niets mee. De ruimte wordt
alleen nog voor opslag gebruikt.
Opslag van auto's en containers.
Sinds 1980 komt daar weer een
kentering in. De trek uit de stad
stopt en vooral jongeren zoeken
de stadskern en het waterfront op.
In navolging van andere Europese
havensteden worden bedrijfslood-
sen opgekocht en bewoonbaar ge
maakt. De pakhuizen rond het
Bonapartedok en het Willemdok
zijn nu gevuld met aantrekkelijke
appartementen en penthouses. En
Ondertussen worden op en om
het havengebied ook initiatieven
genomen die het verleden levend
moeten houden. Zoals de inrich
ting van de oude magazijnen van
de Red Star Line op de Rijnkaai
tot herinneringsplaats en museum
voor de landverhuizers die vanuit
Antwerpen vertrokken of er juist
een nieuwe toekomst hoopten te
vinden. Ook aan Zeeland blijft in
Antwerpen een herinnering be
houden, al worden de mosselen
uit Yerseke tegenwoordig met
vrachtwagens aangevoerd. Het
bordje Zeeuwse Graanmarkt blijft
daar aan de gevel hangen, waar die
markt in het verleden altijd werd
gehouden en de Zeeuwse en Hol
landse schepen met hun graan af
meerden.
PZC Dinsdag 21 oktober 2008 35
illustratie Adri Karman
De toevoeging kerke komt veelvuldig voor in het Zeeuwse bij
dorpen die ontstaan zijn in de 12e en 13e eeuw. Zo ook bij
het Noord- Bevelandse Wissekerke. De naam verwijst naar
een vermoedelijke kerk - stichting van een zekere Heer Wis
se of Wisso. Wissekerke wordt al in
1242 als parochie genoemd.
De locatie van dit oude Wissekerke is echter niet bekend.
Tijdens een stormvloed omstreeks
1342 ging het dorp ten onder. Ongeveer ter hoogte van het te
genwoordige Geersdijk werd het dorp weer opgebouwd. In
1530 tijdens de St. Felix-vloed verdronk echter ook, met ge
heel Noord-Beveland, dit tweede Wissekerke.
In 1652 werd op Noord-Beveland een naar het verloren dorp
genoemde polder herdijkt en groeide het, al op de inpolde-
ringskaarten ingetekende, nieuwe Wissekerke voorspoedig.
In 1968 was men genoodzaakt de 17e eeuwse kerk af te bre
ken en door een nieuw gebouw te vervangen. Vandaar de ei
gentijdse naaldvormige torenspits die de skyline van hét der
de Wissekerke siert. In 1958 werd Wissekerke Wissenkerke.
