Geen depressie door recessie Mensen kunnen w tegen een stootje, stelt de 'geluksprc 1 2 Zaterdag 18 oktober 2008 PZC De aanhoudende financiële crisis treft ons hoogstwaarschijnlijk in de portemonnee, maar niet in ons hart. Economische voorspoed is mooi, maar er is meer. „Als de groei zou stoppen, bevinden wij ons nog steeds in een paradijs." door Joep Trommelen illustratie Ronald Visser oet ik mijn spaar geld van de bank halen? Kan ik nog wel op vakantie en hoe zit dat met mijn baan? De financiële cri sis houdt veel mensen bezig. Hoe verder de koersen dalen, hoe minder gelukkig we ons lijken te voe len. Lijken, want geluk hangt veel minder af van welvaart dan van de manier waarop de maatschappij georganiseerd is. Dat zegt Ruut Veenhoven, socioloog en 'geluksprofes- sor' aan de Erasmus Universiteit. „Goed be stuur, een rechtsorde, gelijkheid, democra tie. Zulke dingen tellen veel meer. En die verdwijnen niet als het economisch slechter gaat." Mensen kunnen bovendien wel tegen een stootje, stelt hij. Dat bleek bijvoorbeeld uit onderzoek naar de gevolgen van de diepe economische crisis begin jaren tachtig van de vorige eeuw. In zijn boek Did the crisis really hurt? ('Deed de crisis werkelijk pijn?') toonde hij aan dat mensen toen niet onge lukkiger waren. „Er was wel veel werkloos heid. Maar de 'algehele levensvoldoening' was nauwelijks aangetast." In 2005 stelde hij nog eens vast dat zelfs '9-11' ons amper ongelukkiger heeft ge maakt. Nota bene in Amerika, dat het hardst geraakt werd door de Al Qaida-terro- risten, bleef men even gelukkig. Als Nederland in de nasleep van de krediet crisis wordt getroffen door een diepe econo mische recessie, dan is dat geen zegen maar ook geen ramp voor de mensheid, stelt Bart Daalder. Hij is voorzitter van de Stichting Ergensland, die welbevinden boven welvaart stelt. Uitgangspunt daarbij is dat in onze steeds rijker wordende maatschappij voort durende welvaartsgroei steeds minder toege voegde waarde heeft. „Tweehonderd jaar lang is terecht gehamerd op welvaartsgroei", legt Daalder uit. „Ze heeft ons welvaart gebracht en zonder wel vaart geen welbevinden. Maar we zijn nu op een punt beland waar doel en middel door elkaar gaan lopen. Als de groei zou stoppen, bevinden wij ons nog steeds in een paradijs." Daalder is geen aanhanger van het zogehe ten consuminderen, dat zuiniger leven als hoger doel centraal stelt. „Consuminderaars vinden dat er te veel wordt geconsumeerd, met allerlei schadelijke neveneffecten. Zelf geloof ik niet in die doemscenario's." Wel wil Daalder 'nadenken over wat het belang rijkste doel is in dit leven: een prettige tijd op deze aarde hebben met elkaar'. „Dat kan door welvaart aangevuld met een aantal an dere zaken. Dan gaat het om een sociale en ontspannen samenleving, vrijheid en solida riteit. Maar dat hangt natuurlijk ook af van je persoonlijke behoeften en eigenschap pen." Mensen denken vaak dat ze zelf heel geluk kig zijn en dat ongeluk slechts de ander treft, stelt Veenhoven. „Media brengen meestal slecht nieuws. Mensen denken dat het slecht gaat met de wereld en dat ze zelf de uitzondering zijn, dat zij zelf boffers zijn." Daalder verklaart de obsessie voor aanhou dende groei vanuit een 'haasje-over-effect'. „In de maatschappij gaat het over het verde len van de welvaart. Als die maar groeit, kun je de ene groep wat geven zonder dat de andere er op achteruit gaat. Zo los je pro blemen op zonder allerlei fundamentele dis cussies te hoeven voeren." Peter Derkx is hoogleraar aan de Universi teit voor Humanistiek in Utrecht. Een ge voel van 'samen de schouders eronder zet ten' is volgens hem de beste reactie op een diepe crisis. „Het alternatiefis 'ieder voor zich, zonder God voor ons allen', en dat zou funest zijn." 'Geluksprof Veenhoven beschikt over enigs zins geruststellende wetenschappelijke gege vens. „In het rijke Nederland verklaren za ken als inkomen en aanzien 5 procent van de verschillen in geluk. Het doet er bij ons niet zo veel toe of je een boterham met pin dakaas of kaviaar eet. Maar als je dit in Zim babwe bekijkt, krijg je heel andere resulta ten." Geluk zit voor een groot deel in de genen, weet hij ook. Hij schat zelfs zo'n 30 procent, althans in het rijke Nederland. „Als je in de hemel leeft, zoals wij bijna doen, kun je ver schillen nog slechts verklaren uit genetische aanleg." Derkx durft niet te voorspellen wat er de komende tijd in Nederland gaat gebeuren. „Maar ik denk wel dat de mensen met de minste mogelijkhe den de hardste klappen gaan krijgen. Men sen moeten hun kind misschien van een vereniging halen of niet meer of minder vaak op vakantie gaan." Het belang van zulke zaken hangt volgens Derkx af van wat mensen gewend zijn én - en dat is misschien nog wel belangrijker - wat mensen in hun directe omgeving over komt en doen. „Als werknemers allemaal moeten inleveren om anderen aan het werk te houden, zullen de meesten dat wel wil len. Totdat blijkt dat dé baas er met eeti bo nus van 100.000 euro vandoor gaat. Dan wordt het ineens een stuk minder accepta beler." De crisis kan volgens Derkx wellicht heil zaam zijn voor mensen die als het genot van wéér een nieuw mobieltje wegvalt gaan nadenken over wat nu eigenlijk écht belang rijk is. „Omgaan met vrienden, familie, ken nissen of toch nog steeds de nieuwste gad gets?" Hij trekt een vergelijking met religie. Die ver schaft het leven een doel, net als het con- sumptisme. En religie verschaft een gemeen schapsgevoel. „De individualisering heeft dat gevoel ondergraven en dat komt niet te rug door consumeren. Dat is puur een ui ting van individualisme. In plaats van op re ligie koersen mensen tegenwoordig vaker op andere dingen. Bezit, maar ook bijvoor beeld sport en kunst."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2008 | | pagina 12