De lange arm van ex-KGB ers
Rechtszaak over
Spaanse crash
PZC Vrijdag 17 oktober 2008 9
Slachtoffers van (vermoedelijk) oud-KGB'ers (met de klok mee): Karina Moskalenko, Anna Politkovskaja (overleden), Viktor Joesjtsjenko (voor en na de
vergiftiging) en Aleksandr Litvinenko (overleden). foto's GPD
De Russische advocate
Karina Moskalenko werd
vorige week onwel door
kwik dat in haar auto was
verstopt. Ex-KCB'ers hebben
haar mogelijk uit de weg
willen ruimen. Het Kremlin
kijkt slechts toe.
door Carel Goseling en Joost Bosman
Roman Tsepov stond
bekend als 'de grijze
generaal', ook wel de
'veiligheidsoligarch' ge
noemd. In Sint Peters
burg gebeurde niets zonder dat hij
erbij betrokken was. Op 24 septem
ber 2004 overleed Tsepov. Autop
sie op het lijk van de voormalige
functionaris van inlichtingen
dienst KGB wees uit dat hij was
overleden aan te veel radioactieve
straling in zijn lichaam.
Het geval-Tsepov kreeg in het Wes
ten weinig aandacht. Net als een
soortgelijk sterfgeval op 3 juli 2003.
Toen overleed de onderzoeksjour
nalist Joeri Sjtsjekotsjichin. Hij had
zich onder meer verdiept in de ge
organiseerde misdaad in Rusland.
Ook hij overleed aan een overdo
sis radioactieve straling in zijn
lichaam.
De oligarch en de journalist wis
ten kennelijk te veel. De moorden
zijn nooit opgelost.
Veel internationale aandacht trok
wel de zaak-Aleksandr Litvinenko.
De Rus met Brits paspoort over
leed op 23 november 2006 in Lon
den nadat hij was vergiftigd met ra
dioactief polonium. Litvinenko
was een ex-KGB-agent, die in 2000
uit Rusland vluchtte. De Britse au
toriteiten stelden Andrej Loegovoj
en Dmitri Kovtoen verantwoorde
lijk voor de dood van Litvinenko.
De Russische overheid weigerde
hen aan Groot-Brittannië uit te le
veren, maar bood wel aan de twee
in Moskou te berechten. Daar is
het nooit van gekomen.
Afgelopen woensdag begon in
Moskou wel het proces inzake de
moord op de kritische journaliste
MADRID - Drie technici van de
Spaanse luchtvaartmaatschappij
Spanair zijn door een rechter opge
roepen voor een verhoor over de
ramp van 20 augustus op de lucht
haven Barajas in Madrid. Het gaat
om twee monteurs en het hoofd
van de onderhoudsafdeling.
De rechter onderzoekt of er straf
bare feiten zijn gepleegd zei een
woordvoerder gisteren.
Een vliegtuig van Spanair veronge
lukte tijdens het opstijgen voor
een vlucht naar de Canarische Ei
landen. Bij de ramp kwamen 154
van de 172 inzittenden om het le
ven.
Onderzoek wees uit dat de vleugel
kleppen, die de draagkracht bij la
ge snelheid moeten vergroten, niet
uitgeschoven waren.Een alarmsig
naal dat hiervoor had moeten
waarschuwen werkte niet. Eerder
brak de piloot een startpoging af
omdat een temperatuurvoeler in
de luchtinlaat buiten de cockpit
het niet deed.
Anna Politovskaja. Zij werd op 7
oktober 2006 in de hal van haar
flatgebouw doodgeschoten. De
moordenaar - aangeduid als Roes-
tam Machmoedov - staat niet te
recht. Hij is gevlucht naar het bui
tenland en onvindbaar. Zijn twee
broers en een ex-KGB-kolonel
moeten zich wel verantwoorden.
De KGB'er zou de Machmoedovs
het adres van Politovskaja gegeven
hebben, alsmede gegevens over
haar dagelijkse doen en laten.
De rechtszaak tegen het trio vindt
achter gesloten deuren plaats. Kriti-
ci spreken van een showproces om
de internationale gemeenschap te
vreden te stellen. De echte dader,
diens opdrachtgevers en het mo
tief voor de daad blijven immers
onbekend.
Karina Moskalenko wilde als advo
cate voor de familie-Politovskaja
ook gaan betogen voor de rechter.
Zij wilde daarvoor vanuit het Fran
se Straatsburg - waar ze bij het Eu
ropese Hof voor de Rechten van
de Mens zaken tegen Rusland
doet - naar Moskou reizen.
De Russische hoofdstad bereikte
Moskalenko nooit, ze belandde in
een ziekenhuisbed in Frankrijk. In
haar auto ontdekte ze grote hoe
veelheden zwaar giftige kwikbolle
tjes, nadat ze zich kort daarvoor al
slecht was gaan voelen: hoofdpijn,
duizeligheid, misselijkheid. Het
vermoeden bestaat van een kwik
vergiftiging. De Franse politie on
derzoekt de zaak.
Martin Sixsmith, een Britse schrij
ver die vorig jaar het boek 'De Lit
vinenko akte' uitbracht, beschrijft
een bezoek aan Moskou waar hij
met een ex-KGB'er 'Kamer twaalf
bezocht in een buitenwijk van de
stad. De faciliteit, een van buiten
af onherkenbaar laboratorium,
hield zich bezig met de ontwikke
ling van niet te detecteren gif. Hier
werden niet alleen de zaak-Litvi-
nenko voorbereid, maar ook het
geval-Tsepov.
Het laboratorium was ook betrok
ken bij de vergiftiging van de
pro-westerse Viktor Joesjtsjenko
in september 2004, die het in de
strijd om het presidentschap van
Oekraïne opnam tegen de pro-Rus
sische Viktor Janoekovitsj, zo
kreeg Sixsmith te horen. Joesjtsjen
ko overleefde de gifaanslag.
De KGB bestaat sinds het uiteen
vallen van de Sovjet-Unie in 1991
niet meer. Tienduizenden ex-agen
ten vónden emplooi bij de FSB, de
Federale Veiligheidsdienst, die in
1995 de KGB opvolgde, of besloten
al dan niet gezamenlijk, hun ken
nis en vaardigheden te gelde te ma
ken. Ook met duistere zaakjes, zo
als de diverse gifacties.
Opvallend is dat vrijwel alle
(gif)aanslagen werden gepleegd
op tegenstanders van het Kremlin,
en met name die van ex-president
Poetin. Toeval? Betrokkenheid van
de Russische regering is moeilijk
te bewijzen, zeker doordat de
structuren van de voormalige
KGB, de FSB en het landsbestuur
nogal eens gecompliceerd met el
kaar zijn verweven. Het wegvallen
van de lastpakken zal het Kremlin
in ieder geval niet berouwen. Presi
dent Medvedev maakte zich tij
dens zijn verkiezingscampagne
nog sterk voor democratie en men
senrechten in Rusland. Maar nu
hij een halfjaar het hoogste ambt
bekleedt, blijkt dat er in Rusland
nog niets is veranderd.
