Bos' medicijn neemt de.kwaal niet weg
Hoe hoog was uw
saldo bij Icesave?
'Burger wil het grote verhaal'
Asten vreest een
miljoen kwijt te zijn
PZC Zaterdag 11 oktober 2008 7
Minister verdient lof,
maar bestrijdt
slechts symptomen.
door jasper van de Kerkhof
DEN HAAG - Miljarden euro's legt
minister Bos (Financiën) opzij om
een vangnet te spannen onder de
Nederlandse financiële sector. Na
de nationalisatie van een deel van
Fortis trekt de overheid daarmee
opnieuw de portemonnee om het
vertrouwen tussen banken en ver
zekeraars te herstellen. En passant
hoopt Bos de op drift geraakte
spaarder te kalmeren. Concreet re
serveert hij 20 miljard euro voor
steun aan financiële instellingen
die door de kredietcrisis in de pro
blemen zijn geraakt of nog zullen
raken. De duivel schuilt hier in het
detail: de minister benadrukt dat
de steun zich niet beperkt tot de
systeembanken - partijen die door
hun omvang en klantenbestand
een onmisbare schakel zijn in de
Nederlandse economie - maar
geldt voor alle 'in de kern gezon
de' banken en verzekeraars. Ondui
delijkheid in de markt over welke
financiële instellingen de overheid
in geval van nood helpt en welke
mogen barsten, is daarmee wegge
nomen.
De storm die nu door de finan
ciële wereld raast mag er niet toe
leiden, zo stelt Bos, dat winstge
vende Nederlandse banken en ver
zekeraars op de fles gaan. De staat
stelt zich feitelijk garant voor de
hele financiële sector, in de hoop
Minister Bos trekt 20 miljard uit
voor een vangnet voor de Neder
landse financiële sector. Van het
steunfonds mogen echter geen
wonderen worden verwacht.
dat banken elkaar weer zullen ver
trouwen en de kredietverlening
wordt vlotgetrokken.
Bos pompt dus niet blind miljar
den in het financiële stelsel, maar
creëert een fonds waarop banken
en verzekeraars in geval van nood
een beroep kunnen doen. Dat ge
beurt onder een aantal voorwaar
den, waarvan de belangrijkste is
dat het de belastingbetaler (vrij
wel) niets mag kosten.
Maar helpt het vangnet van de
staat onder de banken en verzeke
raars om de rust op de financiële
markten te herstellen? Positief is
dat Bos kiest voor een aanpak die
de gehele financiële sector onder
steunt én juist moet voorkomen
dat banken en verzekeraars in on
bedwingbare problemen komen.
Maar tegelijkertijd mogen van het
nationale steunfonds geen wonde
ren worden verwacht, gelet op de
mondiale dimensie van de krediet-
crisis en het geringe succes van ver
gelijkbare maatregelen in andere
landen.
Bovendien neemt het medicijn
weliswaar het symptoom weg - ka
pitaalgebrek bij banken en verzeke
raars - maar niet de kwaal.
Gegevens waren slechts
online oproepbaar en
website staat op zwart.
DEN HAAG - Dat de gedupeerde Ice-
save-spaarder 'linksom of rechts
om' zijn geld terugkrijgt, is mooi.
Maar hoe bewijst die spaarder, die
alleen online inzicht had over zijn
tegoeden, welk bedrag hij bij de IJs
landse bank had uitstaan? Neder
land heeft weinig ervaring met
bankfaillissementen. Het enige
min of meer vergelijkbare geval
was het bankroet in 2005 van rijke-
luisbank Van der Hoop Bankiers.
Net als nu bij Icesave stond ook
toen De Nederlandsche Bank
(DNB) garant voor (een deel van)
het spaargeld.
Een groot verschil met de gedu
peerden van toen is dat de klanten
van Icesave geen originele dagaf
schriften van hun bankrekening
als bewijs kunnen laten zien. De
internetspaarders bij Icesave ont
vingen maar eens per kwartaal
een papieren afschrift. De gege
vens waren alleen online oproep
baar en zelfs die website staat nu
op zwart. Hoe nu te bewijzen dat
je bijvoorbeeld vijftig mille bij de
bank had uitstaan? En omgekeerd:
hoe toon je aan dat je niet nog
even snel al je geld bij Icesave hèbt
weggehaald, maar vervolgens wél
een claim indient bij De Neder
landsche Bank? De tegenrekening
vormt hierbij de sleutel. Alle af -
en bijschrijvingen van en naar Ice
save verliepen namelijk via een re
kening bij een andere bank: het
was onmogelijk om op een andere
manier geld van de rekening te ha
len of bij te laten schrijven. De af
schriften van de tegenrekening ge
ven dus inzicht in het spaarsaldo
bij Icesave.
Volgens onbevestigde berichten be
schikt De Nederlandsche Bank
'Klanten van Icesave kunnen
geen afschrift van hun
bankrekening laten zien'
zelf overigens over de complete ad
ministratie van Icesave. DNB wil
dit niet bevestigen, omdat de hele
situatie volgens een woordvoerder
'juridisch nog ongelukkig' is: zo is
onduidelijk of Icesave al officieel
failliet is. De gegevens van alle re
keninghouders zijn al wel bekend
bij DNB. Het gaat om 109.000
spaarders, zegt de woordvoerder.
Onduidelijk is hoeveel rente die
spaarders uiteindelijk bijgeschre
ven krijgen. Toen Van der Hoop
Bankiers failliet ging, trad op 9 de
cember 2005 een noodregeling in
werking. Spaarders hadden recht
op alle opgebouwde rente tot die
datum. Maar omdat voor Icesave
nog geen noodregeling van kracht
is, is nog onduidelijk tot welke da
tum de rente doorberekend zal
worden. Om grote bedragen zal
dat overigens niet gaan.
Bijna alle spaarders blijven onder
de 100.000 euro die de Staat garan
deert. De kleine groep die meer
dan een ton bij Icesave had gepar
keerd, dient zich volgens DNB
straks als schuldeiser te melden bij
de curator van de IJslandse bank.
De garantieregeling geldt per per
soon. Wie meerdere rekeningen
bij Icesave heeft, krijgt maximaal
100.000 euro terug. Bij een
en/of-rekening maken beide reke
ninghouders afzonderlijk aan
spraak op dit bedrag. De Neder
landsche Bank zal binnen drie
maanden na ontvangst van de aan
vraag uitkeren.
Crisisbestrijder vindt
dat overheid perspectief
moet bieden.
door Jan Salden
DEN HAAG - Doorgaans onderzoekt
hij grote branden en explosies, ter
roristische aanslagen of natuurram
pen. Toch volgt Ira Helsloot, direc
teur van de sector crises en veilig
heid bij het COT, Instituut voor
Veiligheids- en Crisismanagement,
ook de financiële crisis op de voet.
In IJsland vallen banken om en
wordt het importeren van goede
ren onmogelijk. Stel dat dit in Ne
derland zou gebeuren. Is de over
heid daar op voorbereid?
„Vooropgesteld: de kans dat dit in
Nederland gebeurt is heel klein.
Ons financiële stelsel is een ander
dan het IJslandse. Het ministerie
van Financiën heeft draaiboeken
klaar liggen voor het geval een
bank of verzekeraar in de proble
men komt. Daar staat precies in be
schreven wie wanneer in actie
moet komen en wanneer er wel
en niet ingegrepen moet worden."
Maar is er ook nagedacht over sce
nario's die verdergaan? Stel dat
banken noodgedwongen dicht
moeten en de pinautomaten het
niet meer doen. Dat kan tot grote
maatschappelijke onrust leiden.
„De Rijksoverheid kent een pro
gramma 'Nationale Veiligheid'.
Een financiële crisis kan die veilig
heid ook bedreigen. Maar voor een
ineenstorting van het financiële
stelsel ligt er geen draaiboek. Het
zou wat flauw zijn dat de overheid
te verwijten.
Bovendien blijkt uit onderzoek
dat mensen op dit soort crises ta
melijk beheerst reageren. Klanten
gaan niet met een bijl de bank be
stormen als ze niet aan hun geld
komen. Er ontstaat eerder een ge
voel van: 'Samen de schouders er
onder."
Wat vindt u van de crisiscommuni
catie door de overheid?
„Ik vind die behoorlijk adequaat.
Wat minister Bos donderdaga
vond heel goed deed is de spaar
ders van Icesave te beloven dat ze
hun geld terug krijgen, linksom of
rechtsom. Dat geeft vertrouwen.
Overigens is het dan wel jammer
als Kamerleden het nodig vinden
op kleine punten daar allerlei op
en aanmerkingen bij te plaatsen.
Dan moet je je afvragen: 'Is dit op
dit moment wel belangrijk?' Daar
mee morrelen ze toch weer aan
dat vertrouwen. Wat de overheid
wel nog beter kan doen is, wat ik
noem, het Grote Verhaal neerzet
ten.
Burgers perspectief bieden wat ze
wel en niet moeten doen. Doe je
dat niet, dan gaan ze hun eigen lo
gica gebruiken en aan hun eigen
belang denken, bijvoorbeeld door
hun geld van de bank te halen.
Dan organiseer je je eigen ellen
de."
door Jeroen van Sambeeck
ASTEN - De gemeente Asten
(Noord-Brabant) raakt vrijwel ze
ker een miljoen euro kwijt door
de financiële crisis. Asten heeft
een deposito van een miljoen uit
staan bij de IJslandse Landsbanki,
die zwaar in de problemen zit.
Uit de begroting van Asten blijkt
dat die gemeente voor ruim twin
tig miljoen deposito's heeft uitge
zet. Zij is verder alleen in zee ge
gaan met Nederlandse banken:
Friesland Bank, ING, SNS en BNG
(Bank Nederlandse Gemeenten).
Bij de BNG hebben bijna alle Ne
derlandse gemeenten het meeste
geld ondergebracht. Asten heeft
daar 'slechts' vijf miljoen uitgezet
en vangt er 3,02 procent rente. Bij
Landsbanki kon 5,10 procent wor
den binnengehaald.
Jac van Bussel van de partij Alge
meen Belang in Asten vindt dat de
gemeente 'op de meest kortzichti
ge manier heeft belegd door alleen
aan de rente-opbrengst te denken'.
„Het deposito in IJsland is nota be
ne nog op 29 september door de
gemeente verlengd. Iedereen die
de krant leest, had toen de risico's
kunnen kennen." Van Bussel sluit
niet uit dat hij verantwoordelijk
wethouder Gerrits vraagt af te tre
den. Gerrits zegt dat er niets on
wettigs is gebeurd en dat alle bank
zaken volgens de officiële richtlij
nen zijn afgewikkeld. „Er zijn geen
risico's genomen met gemeen
schapsgeld. Asten voert een voor
zichtig conservatief beleid."
Het is nog onduidelijk of Asten op
compensatie kan rekenen. Garan
tieregelingen gelden normaliter
voor particulieren en niet voor in
stellingen en overheden. Gerrits:
„Ik wil niet speculeren over de af
loop van ons deposito in IJsland.
Misschien is Asten het geld uitein
delijk niet helemaal kwijt."
liólst
<0 l s - 5"'ri v
WO U,\
,ii vM sUnldlA»«rit»
Myndi berjast tgegn
aösU>0 1MV' v'i
Island nema Icesave yrÖ\ tryggt ïyrs
WOïJTlCK Bos. fj&rmahuradhevr»
Hollands, hefur hótaö acYdraga ja-
lensKa r ikid fyriTLdómstóla ef.yaad
steridwr ekkivül sk«ldbiri«»Bgar isainr.-
ar gc.-ignVATt.hollensUum sparifjfir-.
ejgencium f,ICês.3v<-,-v^iKntngurcy
'1 G;mdsbankax>«.„ feeir exu am 120 OW
i tafóins.
I ,ra»>g}w V»,PÏA£*-
1 ingsthw» «ertfl
I hm mAlnb
küy'3 yi-Ai ad ivmis'
Xi.oVit-ndv.Mr-1 feVsTOskuwi Vo
VaA myrvdi YvjfCipa et VloOar
slïka ytn-lysvngvj OxnH. ég
BrettarvA
Ros Yvoïur ekVri ta.Uvö v
Var trottiï:)Wa{y>.<y y;A<
nivft v VAnfWirrxV32Öv>i'Ci -g~.
ve\ Wairrn VA jsrrexrva f
t»y «I VHTy s
vovYs i nvWefovmi >s\wn
mvïvhW
oA iViAuirkfoV VM V-'' vvA
r Vari. ttfMr Hoi
De IJslandse krant Morgunbladid 'kopte' gisteren: 'Nederlanders dreigen met rechtzaak'
foto David van Ham/GPD