bouwen op elkaar
IJsland wordt dezer dagen zwaar getroffen door de wereldwijde kredietcrisis.
De problemen lijken de bewoners echter dichter tot elkaar te brengen. „De
vluchtigheid van het geld doet beseffen wat echt telt in het leven."
AEX-ifidex
9 oktober 2008
1,29%
0
1 2 Vrijdag 10 oktober 2008 PZC
IJslanders
door Marloes de Koning
Projectontwikkelaar Ymir
Arthursson stapt de Lands-
banki uit, zonder dat hij
zaken heeft kunnen doen.
Met een groep investeer
ders bouwt hij huizen in
Zweden. De buitenlandse
architecten zouden graag geld zien, nu
ze dagelijks lezen dat de financiële
storm IJsland weg dreigt te blazen.
„Twee dagen geleden zei ik al tegen ze
dat ik het gelijk zou overmaken", vertelt
hij met een spijtige lach. Hij probeert
zich aan z'n woord te houden, maar
geld overboeken naar het buitenland
kan nu niet. Of het morgen wel kan,
heeft niemand hem in het chique kan
toor in de hoofdstraat van Reykjavik
kunnen vertellen. „Niet zo goed voor
mijn geloofwaardigheid bij mijn zaken
partners."
Enig lichtpuntje is dat Arthursson de af
gelopen dagen al het geld van zijn zake
lijke rekeningen op privérekeningen
heeft weten te zetten. De regering zegt
die tegoeden te kunnen garanderen.
Maar zeker is niets. Het vertrouwen van
de ondernemer in het landsbestuur is
nihil, omdat het toezicht op de finan
ciële sector jarenlang heeft gefaald. „Stel
letje idioten. Niemand neemt verant
woordelijkheid. Als je vertrouwen wilt
herstellen, zal eerst iemand fouten moe
ten erkennen." In de krant 24 Uur staat
een cartoon van een brandende bank.
Het brandweermannetje ernaast neu
riet vrolijk en betreurt dat hij niet ge
noeg bankbiljetten heeft om het vuur
verder mee op te stoken.
Een kredietcrisis aan den lijve ondervin
den, is vooral leven met onzekerheid,
merken de IJslanders. Geld pinnen is
even niet vanzelfsprekend. Komt er
überhaupt geld uit de machine en hoe
veel is het waard? Zal ik vandaag euro's
kopen van mijn kronen of beter mor
gen? De koers van de kroon ten opzich
te van de euro golft gedurende de dag.
Euro's zijn overal welkom als betaalmid
del, maar niemand weet tegen welke
koers.
De ellende waarmee de week begon, is
nu het weekend nadert nog niet voor
bij. Ook donderdag begon met slecht
nieuws: de derde grote bank, Kaup-
thing, is genationaliseerd, nadat de Brit
se regering uitsprak er niet op te vertrou
wen dat het geld van Britse spaarders
daar veilig was. Het maakt Kristin Mart
ha, een ingenieur met een blonde paar-
destaart en helblauwe ogen, kwaad. Als
in Engeland niet zo overtrokken was ge
reageerd, had Kaupthing niet genationa
liseerd hoeven worden, zegt ze.
Zelf blijft ze kalm en wacht af. Of Rus
land IJsland te hulp schiet met een le
ning, of de aandelenmarkten kalmeren.
Haar bedrijf bouwt veel voor de over
heid, die moet nu bezien of de komen
de jaren nog geld is voor nieuwe infra
structurele projecten.
„Gelukkig is het karakteristiek voor ons
volk dat we heel dynamisch reageren als
het echt nodig is." Een aantal zaken
heeft de prijs van vissoep verlaagd om
inflatie tegen te gaan, vertelt ze. „Juist
Meer spaarders dan IJslanders
De financiële crisis is funest voor de eco
nomie van IJsland omdat de verplichtin
gen die de drie grote IJslandse banken in
het buitenland zijn aangegaan, niet in
verhouding staan tot de omvang van-de
economie van de eilandstaat in de noor
delijke Atlantische Oceaan. Zo is het aan
tal buitenlandse spaarders bij Icesave -
een dochter van de bank Landsbanki -
420.000, tegenover 304.000 inwoners
van het eiland. De beroepsbevolking be
staat uit slechts 180.000 IJslanders.
IJsland geldt als een van de welvarendste
landen ter wereld. Het Bruto Nationaal
Product per hoofd van de bevolking ligt
boven de 40.000 euro. Echter, alleen al
de garantie voor de verplichtingen van
Icesave, zou per IJslander zo'n 27.000 eu
ro kosten.
De economie van IJsland, dat veel goede
ren moet importeren, drijft voornamelijk
op visserij. De laatste tien jaar zijn daar
ook toerisme en internationaal bankie
ren bijgekomen.
Het eiland werd in 1944 onafhankelijk
van Denemarken. Totnutoe wilde IJsland
geen lid worden van de Europese Unie
omdat het vreest dat dat belemmeringen
voor zijn visserij zal opleveren.
Afgelopen week poogde de nationale
bank de IJslandse kroon aan de euro te
koppelen om de crisis te bezweren. Het
land beschikte echter niet over genoeg fi
nanciële reserves om dat langer dan een
dag vol te houden.
omdat we zo'n klein land zijn, hebben
we het gevoel dat we zelf verschil kun
nen uitmaken."
Binnen de kleine gemeenschap is voor
iedereen duidelijk wie schuld heeft. Het
zijn een paar families, die de afgelopen
jaren massaal hebben geleend en belegd
en veel te snel rijk zijn geworden. Hun
namen gaan rond, want iedereen kent
iedereen. Volgens de geruchten hebben
ze hun biezen gepakt en zijn per pri
vé j et met onbekende bestemming ver
trokken. „Ik hoop dat iemand het aan
durft hun bezittingen hier te bevrie
zen", gromt projectontwikkelaar Art
hursson.
De vluchtigheid van het geld
doet beseffen wat echt telt in
het leven, zeggen vooral oudere
IJslanders. Sommigen spreken van een
nu al hechter gezinsleven. Een groep
veertigers lijkt intenser te genieten van
hun ochtendgymnastiek in Vesturbae-
jarlaug, een van de buitenbaden in de
hoofdstad. De poëet van het stel leest
daar om 7 uur 's ochtends een zelfge
maakt gedicht voor. Dat gaat nu al da
gen over de kredietcrisis. Na de oefenin
gen ontspannen de spieren in een van
de hete baden en wordt het nieuws
doorgenomen.
De psycholoog in zwarte zwembroek
heeft veel nieuwe klanten gekregen de
ze week. Sigrun, een roodharige lerares
met sproeten praat de anderen moed in.
„Ik ben een heel voorzichtig persoon",
zegt ze over zichzelf, maar net als alle
anderen zwaar getroffen.
„Ik heb een paar jaar geleden het huis
van mijn moeder verkocht en dacht dat
de opbrengst veilig was. Maandag pro
beerde ik het weg te halen, maar dat
kon niet meer. De bank was dicht."
Over de nabije toekomst kan ze weinig
zeggen. „Alles is onzeker. Aardbevingen
zijn we gewend, maar dit is een door
mensen gemaakte natuurramp." On
danks het ontspannende water komt de
woede boven. „Een paar stomme men
sen hebben met ons gespeeld, gegokt.
Behalve kwaad ben ik verdrietig. Het
voelt alsof onze huizen zijn verbrand."
De IJslandse premier Haarde (r) krijgt een
volkspetitie overhandigd met het verzoek de
voorzitter van de IJslandse centrale bank
te ontslaan, vanwege de kredietcrisis in het
land.
foto Arni Torfason/AP
Republiek IJsland
Isafjordur
Akureyri
IJSLAND
4 Reykjavik
Selfoss
Husavik
Seydisfjördur
oppervlakte: 103.000 km2
inwoners: ±304.000
100 km Atlantische Oceaan
infographic: RV bron: ANP, VN
PARÏ Of iANOSSANKi, REYKJAVIK, ICELAND
297
290
