Travalje in beeld gebracht
De slekken aoten de mêêste slao op
Dinsdag 30 september 2008 PZC
De travalje van smede
rij Sommeijer in Oude-
lande
foto collectie Hans Lin-
denbergh
Wie weet nog wat een tra
valje is? Ouderen herinneren
zich nog dat de houten
constructie gebruikt werd
om paardenhoeven te" be
slaan, maar vooral de jonge
re generaties hebben daar
geen idee van. Daar wil de
pas opgerichte stichting
Vrienden van de Travalje ver
andering in brengen.
door Joeri Wisse
De verdwenen hoefstallen terug in het
straatbeeld en schoolkinderen vertel
len over hoe een knol vroeger werd be
slagen. Dat zijn twee doelen waarmee
Wirn Noordermeer, voorzitter van de stich
ting, de travalje nieuw leven wil inblazen.
Het balletje begon in 2006 te rollen. Oud-leraar
Noordermeer, nu 84 jaar oud, streefde naar
een inventarisatie van alle travaljes in provin
cies. Twee jaar later is dat doel gehaald. „We we
ten nu waar ze staan en in welke staat ze verke
ren. Dankzij de Noord-Bevelandse gemeentear
chivaris John van Haver zijn ze ook in beeld ge
bracht. Van bijna alle travaljes zijn foto's die op
de website te zien zijn."
Noordermeer wil nu een stapje verder gaan.
„Graag zouden we een overzicht willen heb
ben van verdwenen exemplaren. Ook verhalen
over travaljes zijn welkom. Daar hebben we
weer de hulp van de mensen bij nodig."
De Vrienden van de Travalje willen ook acte
de présence geven op dorpfeesten. „Dat zijn
voor ons dé gelegenheden om te laten zien hoe
een travalje werd gebruikt." Het gaat er Noor
dermeer niet enkel om de functie te demon
streren. „Vroeger was de hoefsmid zelf een hele
bezienswaardigheid. Alle kinderen kwamen kij
ken, je moest oppassen dat je daardoor niet te
laat op school kwam", herinnert hij zich.
De stichting wil uitgroeien tot een vraagbaak
en haar kennis ter beschikking stellen aan bij
voorbeeld dorpsraden die een travalje terug wil
len in het straatbeeld. Dat gebeurde onlangs in
Noordwelle op Schouwen-Duiveland. Noorder
meer is blij met het resultaat. „Het is één van
de mooiste in Zeeland." Ronduit trots is hij op
de hoefstallen in de dorpen van de gemeente
Borsele. „Die zijn heel kundig gerestaureerd."
Heel wat enthousiastelingen, waaronder een
hoefsmid, een eigenaar van een mobiele traval
je en een docent houtbewerking, hebben dien
sten aan de Vrienden van de Travalje aangebo
den. Noordermeer is verheugd over de belang
stelling, zeker omdat hij gezien zijn leeftijd niet
al te veel taken voor de stichting op zich kan
nemen.
Een grote wens van hem is gastlessen te mo
gen verzorgen op scholen. „Ik praat al met ie
dereen over travaljes. Nu ik een mooi schaalmo
del gevonden heb bij het gemeentearchief in
Goes, kan ik ook aan schoolkinderen goed la
ten zien hoe er gewerkt werd."
Wie mee wil helpen met de inventarisatie van (verdwe
nen) travaljes of meer informatie wil over de stichting
Vrienden van de Travalje kan kijken op www.travalje.eu;
mailen naar travalje@zeelandnet.nl of contact opnemen
met voorzitter Wim Noordermeer. Zijn adres: 's Graven-
polderseweg 9, flat 501, 4462 CD Goes. Telefoon:
0113-218214
door Rinus Willemsen
Zeg, die struuken dao zien d'r ook maor
aordig uut, zegt 'n vrouwe die langst
komt mee 'n collectebusse. En ze wiest
naor drie struukjes die 'n èndje vèder in
m'n 'of staon. Ze zien d'r inderdaod mao èrme-
tierig uut. Gêên sieraod voo m'n 'of, dienk 'k.
Het is maondagaovund. Net nao d'n eeten wil
nog wel 's in d'n 'of gaon om 's eventjes 'n paor
kappen mee d'n 'ouwêêle te geven. De zonne
'eit dan 'êêlen dag op de grond geschenen en
dan is 't wel even lekker om in de losse grond te
gaon kappen. „Je moet de vuulte gêên kanse ge
ven, joengen", zei m'n ouwe buurman vroeger
altiid. En daomee bedoelende die da je eigenlijk
ielke weke wel even mee d'n kapper de grond
most omkeren. „Je moe de vuulte 'n slag voo
ziin", da zei tie ook nogal 's een kêêr. Al die uut-
spraoken kommen noe weer in m'n gedachten,
want 't is inderdaod waor: Joeng geléérd is oud
gedaon.
Awel die vrouwe die stoeng dan vorige weeke an
de voordeure te bellen en mao bellen. Toen a t 'r
nie wier opengedaon, docht ze bie d'r eihen:
„Dan gaon 'k maor 'n kêêr langst achter kieken,
want 'k lööpen per slot van rekenieng vanao-
vund mee 'n busse voo 't gehandicapte kind. En
da doen 'k dan wel vanaovond, maar 'k kom
men daorom nii twii kêêr." (En daor ao ze nog
gliek in ook, ee?) Toen 'k ze zag ankommen
docht ik bie m'n eihen: „Ohn, weer 'n busse. 't
Ouw nie op."
Maor eihenlijk moe je zó nii dienken, wan 't is
toch altiid wee schöóne dat 'r ménsen binnen
die udder bekommeren om de zurgen van 'n an
der. Zó is 't toch ook ee? Want 'n gehandicapt
kind is nii niks 'óór joengers. En dan kan je wel
zeggen: „Me betaolen toch allemao a genoegt be-
lastieng." Mao zö is 't nii ee. 't Gaot om 't ge-
baor. Begaon ziin mee je medemèns. Alli dan
mao.
Ze steekt die busse onder m'n neuze en dan
trekt ze 'n schère af. Da ze an de voordeure
stoeng te bellen. Da ze docht, dan 'k toch wel
thuus zou ziin en dat de maondag toch eihenlijk
wè de beste dag van de weke is om mee 'n busse
langst de deuren te gaon. Binst a ze zö dr ver'aol
staot te doen, schiet ik uut m'n klompen en stek
ker nao de keuken om 'n portemonnee. As t'r 'n
euro in de busse rienkelt, zegt ze: "Alli, merci
ee," en binst kiekt ze zö 's deu d'n 'of Jao eur
man Harry 'ieuw d'n 'of ook nogal an kant. En
slao dat ze 'aon. Zukke kroppen. (En ze gebaort
mee d'r 'annen te gróótte van 'n etensbord.) 't
Was a joaren geleejen, dat ze zövee slao in d'n
'of gad 'aon. 'k Zei vanmorgen nog tegen Har
ry: M'n èn nog nóóit zóvee slao geten as van 't-
jaor." Nou docht ik bie m'n eigen, da kan ik noe
nii zeggen. Bie mii 'èn de slekken de mêêste slao
opgevreten."
„En wa binnen dat dao?" vraogt ze in 't weg-
gaon. Ze wiest nao drie struukjes die eigenlijk al
udder blad laoten vallen 'èn. Ze stoengen daor
in de buurte van m'n slao. 't Moager ènde van
m'n 'of, zank mao zeggen. „Da binnen jenie-
vers", zeg ik. „Dien vint op de markt die ze ver
kocht, zei da teminste. En ook da ze vee droe
gen. Mao die zei nii in welk jaor."
