spectrum 8
Droom in duigen
De crisis rond de giftige melk
heeft China na de gedroomde
olympische zomer hard met
beide benen op de grond gezet.
De teruggekeerde smog,
instortende mijnen en roerige
minderheden laten zien dat
olympisch China totaal anders
was dan het land van alledag
waar de Chinezen nu weer in
terugvallen.
'Het gat tussen arm en
rijk groeit en daarmee
ook de spanningen'
PZC
Zaterdag 27 september 2008
STANDPLAATS
door
Jessica Maas
Twaalf miljoen. Dat is het offi
ciële aantal inwoners van Istan
bul. Maar er is geen Turk te vin
den die gelooft dat dit aantal
ook daadwerkelijk klopt. Vijftien mil
joen minimaal. Sommigen schatten het
echte aantal zelfs op 25 miljoen.
Het zal er ergens tussenin hangen en er
komen er steeds meer bij. De booming
metropool werkt als een magneet. Op rij
ke buitenlanders, die een appartement
aan de Bosporus huren voor 3.000 euro
per maand. Ze genieten van de trendy
restaurants, die hier als paddestoelen uit
de grond schieten. Gaan naar hippe
nachtclubs, drinken koffie bij Starbucks,
shoppen in de vele luxe winkelcen
tra.
Het leven aan de Bosporus is goed.
Op de trein- en busstations in de
stad arriveert dagelijks een stroom
nieuwkomers. Op het grote bussta
tion bij mij in de buurt, zie ik ze
vaak uit de bussen stappen. Bepakt
met weekendtassen, plastic zakken
en vol met hoop. Soms met z'n
tweeën, vaak alleen.
Zoals Omer. Zes jaar geleden stap
te ook hij, 22 jaar pas, hier uit de
bus. Vers uit Diyarbakir, een Koer
dische stad in het verre zuidoosten
van het land. Na lang wikken en
wegen besloot hij, net als veel
vrienden, de stap naar de grote
stad te wagen. Hij ging het maken
in Istanbul. Het werk lag er voor
het oprapen, hij zou een goedkope
kamer huren, sober leven en ge
noeg geld verdienen om aan zijn
familie te sturen. Naar zijn moe
der, die met haar gezondheid suk
kelt. En naar zijn jongere broer, die op
de markt werkt en blij mag zijn als hij 6
euro op een dag verdient. Omer was er
zeker van. Makkelijk zou het niet zijn,
maar het ging hem lukken.
Volgende week gaat Omer terug. Hij
heeft het zes jaar lang geprobeerd. Werk
vinden was geen probleem. Hij vond
een baantje in de fabriek. Ze waren er te
vreden. Omer werkte hard, kwam op
tijd en was nooit te beroerd om een keer
tje dubbele diensten te draaien. En de
400 euro die hij per maand verdiende,
was meer dan hij in Diyarbakir ooit had
kunnen krijgen. Maar het leven in de me
tropool is duur. Omer schrok van de prij
zen. Zelfs de tomaten in Istanbul zijn
duurder dan thuis.
Voor zijn kamer in het haveloze apparte
mentencomplex in de wijk Pendik
moest hij 100 euro neerleggen. En daar
kwam nog elektriciteit en gas bij. Naar
zijn moeder en broer stuurde hij maan
delijks plichtsgetrouw 200 euro. Zij re
kenden op hem, maar hoe Omer ook
zijn best deed, het lukte hem niet. Hij
maakte schulden en zag zijn droom lang
zaam in duigen vallen. Begin dit jaar
vroeg hij zijn baas hem te ontslaan. De
ontslagpremie van 2500 euro zou hij ge
bruiken om zijn schulden af te lossen en
terug te keren naar huis. Dit was geen le
ven. Maar helaas, de baas wilde hem niet
kwijt.
Vorige week kreeg hij goed nieuws. De
fabriek moet inkrimpen en vijf mensen
ontslaan. Ook Omers naam stond op de
lijst. Zijn baas ziet hem niet graag gaan,
maar hij kent Omers verhaal. Omer
sprong een gat in de lucht en vloog zijn
baas om de nek. Volgende week stapt hij
op de bus naar huis. Zonder geld op zak,
maar ook zonder schulden.
Bij Starbucks is hij niet geweest.
Olympische festiviteiten deden de Chinezen
vergeten dat er ook andere zaken spelen.
door Remko Tanis
foto's Wang Changshan/CPD/AP Photo
China
■V-IS
Hier spreekt de Partij. 'De Spelen zijn
een test geweest waarmee we de we
reld hebben laten zien hoe sterk we
zijn, maar het was geen eindexa
men. China heeft nog veel te bou
wen en het Chinese volk zal harder moeten wer
ken om van ons land een ware macht te maken
waar we trots op kunnen zijn.'
Dat schrijft het Volksdagblad, de krant van de
Communistische Partij. Het zijn alleen niet zozeer
de Chinezen, maar het is de Partij zelf die de ko
mende jaren harder moet werken om de bevol
king tevreden te houden en zo de macht veilig te
stellen. De Olympische Spelen zijn zeven jaar ge
bruikt om het nationalisme aan te wakkeren en de
steun van het volk te vergroten. Fabrieken dicht,
oude woningen gesloopt, auto's van de weg: alles
voor de Spelen! Dat werkte. In een opinieonder
zoek van het Amerikaanse Pew Center zei liefst 86
procent van de Chinezen dat ze tevreden zijn over
hun land, de economie en de overheid. Maar de
Spelen kunnen niet meer gebruikt worden om het
volk achter Partij en moederland te scharen. Er
doemen oude en nieuwe problemen op. Het melk-
schandaal bewijst dat 2008 ondanks de euforie
van de afgelopen weken, eigenlijk een rampjaar is
voor China. Zware sneeuwstormen in de winter,
de hevigste opstanden in decennia in zowel Tibet
als moslimregio Xinjiang, een desastreuze aardbe
ving in mei. De Partij moet iets nieuws vinden
waaraan de Chinezen zich kunnen optrekken.
Trots staat Li Quan op de 100 meter hoge boog
van de Lupubrug in Shanghai. Wie de 376 treden
naar de top beklimt, kijkt uit over reusachtige wol
kenkrabbers, eindeloze snelwegen en ontelbare
bouwputten. Li, een 23-jarige student, wil het kaal
geslagen terrein pal aan de voet van de Lupubrug
laten zien. „Kijk", wijst hij, „daar wordt in 2010 de
Wereldexpo gehouden. Het is het grootste terrein
ooit voor een expo. Zeventig miljoen mensen ko
men hierheen om het te zien!"
In Shanghai is er geen ontkomen aan. Toen het
olympisch vuur in Peking vorige week na de Para
lympics definitief doofde, schoof de stad alles wat
olympisch was aan de kant. Vlaggen, mascottes,
billboards: ze zijn in een paar dagen omgeruild
voor de promotie van het volgende grote interna
tionale evenement waar China de gastheer van is:
de Wereldtentoonstelling van 2010. De wereldwij
de bekendheid van de Expo's is niets vergeleken
met die van de Olympische Spelen. Niemand pro-
testeerde over mensenrechten of milieu toen Chi
na de Expo 2010 kreeg toegewezen. Zonder twijfel
zal China er de grootste Expo aller tijden van ma
ken, net als het land bij de Spelen deed. Veel meer
mensen zullen weten dat het evenement in 2010
in Shanghai plaatsvindt dan er ooit mensen heb
ben afgeweten van voorgaande edities.
Hoe hoog of laag China ook springt: de zeven vet
te jaren sinds 2001, toen Peking de Spelen kreeg
toegewezen, en de onverdeelde aandacht van de
wereld zijn voorbij. De machthebbers moeten vol
uit om te voorkomen dat zeven magere jaren aan
breken. De voortekenen zijn niet goed. De econo
mische groei vertraagt meer dan al was becijferd,
het aantal protesten onder de bevolking groeit
nog altijd en de inflatie blijft met 10 procent hoog.
Ook al probeert de overheid de nationalistische ge
voelens verder aan te wakkeren door deze week
de eerste Chinees een ruimtewandeling te laten
maken, de aandacht van de bevolking gaat alleen
maar naar giftige melk en dode baby's. Naar een
ingeklapte beurs en instortende kolenmijnen,
waarbij deze maand al driehonderd mijnwerkers
omkwamen. En naar modderlawines, indirect ver
oorzaakt door slecht en corrupt toezicht bij andere
mijnen, waaronder honderden inwoners van een
dorp werden bedolven.
'Onze economische, politieke en sociale proble
men zijn niet verdwenen door de Spelen', schrijft
Bao Tong in een recent essay. Tong was assistent
van Zhao Ziyang, secretaris-generaal van de Chine
se Communistische Partij, tijdens de studentenpro
testen op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989.
Die kostten Zhao Ziyang de kop. Tong zit nu al
bijna twintig jaar onder huisarrest in Peking. Hij
ziet geen langdurige verandering door de Spelen.
'Nog altijd leven ruim 200 miljoen mensen van
niet meer dan 1 dollar per dag. Het gat tussen arm
en rijk groeit en daarmee ook de spanningen, met
name op het platteland. Nog steeds breekt gemid
deld elke vijf minuten ergens in dit immense land
een publiek protest uit.'
De partij liet tijdens de Spelen een zelfverzekerd
