spectrum 4
Maak een landing
Dagboek van de aarde
Dansende moleculen,
Marsrovers, muizenhersens.
Het is allemaal te zien op
een reis door de moderne
wetenschap: de Science
Tunnel in Hasselt.
PZC
Zaterdag 27 september 2008
door Vikkie Bartholomeus
foto's Harry Heuts/CPD
r i j t
j j-jr
Uitdrukkingsloos staart ze voor zich uit,
wacht op een teken van de dirigent, stemt
apathisch de snaren van haar viool en zet
dan aan. Ze speelt wonderschoon de eerste
twintig maten uit een stuk van Johann Se
bastian Bach. Een bizar concert, want topvioliste Heike Ja-
nicke is doorzichtig. Haar huid is weg, je ziet exact welke
spieren zich aanspannen, hoe de zenuw- en bloedbanen
lopen. Tijdens het musiceren wordt ze steeds transparan
ter, een bewegend skelet met organen resteert. Irt haar
schedel geven regenboogkleuren aan welke gebieden van
haar hersenen actief zijn tijdens haar spel in B mineur.
Een surrealistisch beeld, maar o zo echt. Haar 'doorkijk-
lichaam' is dan wel virtueel, maar het is een waarheidsge
trouwe weergave van de binnenkant van haar lijf Het 'gla
zen lichaam' is te zien in de Science Tunnel in het Bel
gische Hasselt. Een expositie van de gerenommeerde Max
Planck Society, een organisatie met wereldwijd 78 onder
zoeksinstituten. De tentoonstelling was eerder te zien in
Tokio, Singapore en Berlijn en verhuist binnenkort naar
Florida. Maar nu mag Hasselt het 35-jarig bestaan van de
Universiteit er mee onderstrepen.
De Science Tunnel toont 1.000 vierkante meter weten
schap, waarbij met name doorbraken van de laatste jaren
futuristisch in beeld worden gebracht. „Alles wat je ziet, is
echt, realiteit. Het huidige onderzoek op bijna alle weten
schapsgebieden is hier samengebracht", zegt decaan we
tenschappen Erna Nauwelaerts trots. Ruim een jaar was
ze bezig de Science Tunnel naar Hasselt te halen. Niet al
leen moest er fors voor worden betaald (200.000 euro),
de Max Planck Society verhuurt de expositie niet zomaar.
„Ze hebben onze onderzoeksdynamiek doorgelicht, beke
ken of we het waard zijn. En het licht ging op groen."
De expositie moet jongeren enthousiast maken voor de
wetenschap en het onderzoek van de Universiteit Hasselt
onder de aandacht brengen. De universiteit staat namelijk
vooral bekend om het onderwijs, dat er meer dan zeven
honderd wetenschappers actief zijn, is minder bekend. Zo
gaat een in Hasselt ontwikkelde lichtsensor binnenkort
met een satelliet de ruimte in en wordt er hard gewerkt
aan een revolutionaire schijf waar 10.000 dvd's op passen.
De expositie is een fascinerende reis door het universum.
Van het ontstaan van de nano-mini-kleinste deeltjes bij
de oerknal tot het oneindig grote heelal als eindpunt. On
derweg worden essentiële vragen behandeld als 'wat is le
ven?' en 'wat is bewustzijn?', in een futuristische entoura
ge vol projecties, interactieve apparaten en nooit eerder
tentoongestelde objecten. Zo mag de bezoeker een brok
stuk tillen van een 30.000 kilo zware meteoriet, die ooit
in de woestijn van Arizona neerstortte. Of landen op
Mars, fietsen met lichtsnelheid en vechten met virussen.
Leven zonder zuurstof onmogelijk? Onzin! In de oceaan
leven minimethaanvreters die op zwavel teren. Een flin
terdun schijfje muizenhersens, dansende sterrenstelsels,
bacteriekillers: allemaal te zien in de Science Tunnel, waar
het publiek over de schouders van wetenschappers kan
meekijken om te zien voor welke uitdagingen zij staan.
Elk ontrafeld geheim zorgt voor nieuwe vragen. Als één
ding duidelijk wordt op de expositie, is het dat er nog on
eindig veel te onderzoeken valt. Niet voor niets eindigt de
Science Tunnel bij het ongrijpbare heelal. Of is dat het be
gin, ontstaan bij de oerknal? Kortom, Einstein had gelijk:
het menselijk brein is niet in staat het universum te bevat
ten. Voorlopig niet althans.
De Science Tunnel is tot 10 oktober te zien bij de Ethias Arena in
Hasselt, op werkdagen van 9.00 tot 18.00 uur, in het weekeinde
van 10.00 tot 18.00 uur. De toegang is gratis.
Q www.sciencetunnel.be
Kosmische straling
De hoeveelheid geladen deeltjes die de zon de
ruimte in slingert, was in vijftig jaar tijd nog
nooit zo laag als nu. Daardoor dreigt er gevaarlij
ke kosmische straling in het zonnestelsel door
te dringen. Metingen door de ruimtesonde Ulys
ses tonen dat de kracht van de zonnewind
sinds het midden van de jaren negentig met 20
procent is afgenomen en dat de temperatuur
van de geladen deeltjes met 13 procent is ge
daald. Normaal houdt de zonnewind kosmische
straling op afstand. Astronauten die naar de
maan gaan of zich nog verder in de ruimte be
wegen, lopen door de zwakke zonnewind een
verhoogd risico op kosmische straling.
Buffer tegen luchtvervuiling
Britse wetenschappers hebben een bufferzone
ontdekt, die voorkomt dat vervuilde lucht van
het noordelijk halfrond de lucht in het veel min
der geïndustrialiseerde zuidelijk halfrond door
dringt. In de meteorologie was al bekend dat
er rond de evenaar een bufferzone met veel
wind en buien is, die naar gelang het seizoen
naar het noorden of het zuiden verschuift. In
deze zogeheten intertropische convergentiezo
ne komen passaatwinden van het noordelijk en
het zuidelijk halfrond bij elkaar. Wetenschap
pers van de University of York schrijven in een
vakblad dat ze een bufferzone van 50 kilome
ter breed in het onbewolkte westen van de Stil
le Oceaan ontdekten. Het C02-niveau ten
noorden ervan bleek vier keer zo hoog als ten
zuiden ervan.
Vraatzuchtige spreeuwen
De regio Darfur in Soedan heeft er een vijand
bij: grote aantallen vraatzuchtige spreeuwen.
De vogels streken in grote zwermen in
zuid-Darfur neer en eten alle akkers leeg. Daar
door is de voedselschaarste nog groter en wor
den de prijzen verder opgedreven.
Tropische cyclonen
De Chinese provincie Guangdong werd getrof-
Bron: Earth Enviroment Service
fen door de tyfoon Hagupit, die met ruim 200
kilometer per uur aan land kwam. Daarbij viel
een dode. In Macao en Hongkong richtte de
storm een ravage aan, op de Filippijnen ver
dronken zes mensen bij door Hagupit veroor
zaakte overstromingen.
Communicerende bomen
Bomen zijn in staat planten in hun omgeving te
waarschuwen voor naderende droogte of an
der onheil. Wetenschappers van het National
Center for Atmospheric Research (NCAR) ont
dekten dat walnootbomen bij omgevingsstress
een aspirine-achtige stof afscheiden om zich te
beschermen tegen slechte weersomstandighe
den. Daarmee waarschuwen ze ook planten die
in de buurt groeien. „Dit bewijst dat planten in
hun ecosysteem onderling kunnen communice
ren", zegt Alex Guenther van het NCAR. Ook
boeren kunnen hun voordeel doen met het
waarschuwingssignaal en bijtijds maatregelen
nemen als hun oogst dreigt te mislukken, schrij
ven de onderzoekers in Biogeoscience.
