Duyvendak
wil het
graag
uitleggen
'Het is belangrijk dat mensen beseffen dat verworvenheden als het stakingsrecht zijn
bereikt met behulp van burgerlijke ongehoorzaamheid.' Marjolein van de Water van XminY
PZC Zaterdag 27 september 2008 I 1 3
Wijnand Duyvendak
Wijnand Duyven
dak gaat voor
'Trots op Acties'
morgenavond
in De Balie in
debat met enkele honderden men
sen. De GroenLinkser bekende on
langs betrokkenheid bij acties die
hij nu afkeurt. De bekentenis kost
te hem zijn Kamerzetel, en de
spijtbetuiging kwam hem weer op
kritiek te staan van actievoerders.
U treft morgen veel oude en nieuwe
activisten. Bent u niet bang dat u de
volle laag krijgt over uw 'gedraai'?
„Helemaal niet. Ik kijk uit naar het
debat! Juist aan mensen die heel
veel kritiek hebben uit de activisti
sche hoek, wil ik het uitleggen."
Sommige reacties waren wel erg hef
tig sinds uw vertrek.
„Ik ben al op verscheidene bijeen
komsten geweest. Daar liepen de
meningen erg uiteen. Ik heb er ver
trouwen in."
Wat hoopt u uit te leggen?
„Dat het moeilijk is zoveel jaren la
ter te oordelen over de acties uit
die jaren. Veel actievoerders van
nu hebben te weinig weet van de
situatie destijds, je kunt niet zeg
gen dat Nederland toen een onde
mocratisch land was. Dat daarom
alle vormen van actie gerechtvaar
digd waren."
Te weinig kennis over die jaren?
„Er wordt nu te weinig onder
scheid gemaakt tussen verschillen
de actievoerders. De harde aanpak
van het kleine RaRa domineert de
berichtgeving en de veel grotere
Vredesbeweging raakt onderge
sneeuwd."
Waar ligt de grens van het actievoe
ren tegenwoordig voor u?
„Die is niet van de laatste tijd,
hoor. Ik denk er al twintig jaar zo
over: je hoeft als activist niet per
se binnen de wet te blijven, maar
wel binnen de rechtsstaat. Dat be
tekent dat je er open over moet
zijn en dus ook bereid om voor de
rechter te staan."
Is actievoeren, in Nederland niet een
beetje ingezakt?
„Zo zie ik het niet. Voor grote the
ma's is er minder actie. Maar als
bijvoorbeeld auto's te hard door
een straat rijden, dan komen bur
gers veel sneller in beweging."
Leukste Actie
Provo-acties - Delft/Amsterdam,
jaren '60
De Provo-act/es in de jaren zestig, zo als
het werpen van rookbommen tijdens
de rijtoer bij het huwelijk van prinses
Beatrix en prins Claus (foto), zijn als
een geheel genomineerd.
Bestel Actie Leukste Actie
De ME-bus van Greenpeace -
25 januari 2001
De politie was massaal
uitgerukt om ervoor te zorgen
dat een transport kernafval van
Dodewaard naar de
verwerkingsfabriek in Sellafield
kon plaatsvinden. Gekleed in
blauwe overalls en rijdend in een
oude tweedehands ME-bus
slaagden actievoerders van
Greenpeace erin het politiecor-
don te passeren en het
kerntransport enkele uren te
vertragen.
seerd. Een tegengeluid ontbreekt
bijna volledig", verklaart Marjolein
van de Water van XminY de actie
verkiezing. „De acties van toen in
Nederland kun je niet los zien van
de tijd. En in de jaren tachtig wa
ren veel mensen er juist heel blij
mee. Het diende volgens ons een
groot maatschappelijk belang."
Na Duyvendaks bekentenissen in
zijn boek, kwamen ook andere po
litici om hun 'actieverleden' onder
vuur te liggen. PvdA-minister Jac
queline Cramer moest zich verde
digen omdat haar naam in 1986
stond onder een steunbetuiging
voor publicatie van de gestolen
EZ-documenten met plannen
voor nieuwe kerncentrales.
In de Tweede Kamer stelde de
WD vragen over het krakersverle
den van staatssecretaris Jet Busse-
maker (PvdA) en zelfs Rita Ver
donk wordt haar - al dan niet ver
meende -betrokkenheid bij de ge
welddadige Nijmeegse kraakbewe
ging nu nagedragen.
Burgemeester Cohen moest het in
de Amsterdamse raad opnemen
voor zijn wethouder Maarten van
Poelgeest (Groenlinks) omdat die
weigerde buitenwettelijke acties
bij voorbaat te verwerpen. Oud-ac
tivist Van Poelgeest zei in NRC
Handelsblad zelf dat de rancuneu
ze onderstroom tegen links zicht
baar is geworden. „De agressie is
echt onvoorstelbaar. Een genuan
ceerde discussie over de betekenis
van de jaren tachtig is onmoge
lijk."
Met nieuwe publiciteit voor de ac
ties uit het verleden wil Trots op
Acties daarin verandering brengen.
Van de Water: „Of we acties met
veel geweld en gewonden hebben
geweerd? Nee. De nominaties zijn
zo min mogelijk gecensureerd. De
moorden op Pim Fortuyn en Theo
van Gogh hebben we wel gewei
gerd. We gaan ons als jury uitspre-
ken over effectiviteit en nut van ac
ties waar een ideologie achter zat
en waarvan het doel was positieve
maatschappelijke veranderingen te
weeg te brengen; niet over acties
om individuen uit te schakelen."
:n 18 t/m 21 sept ember 1981
rntaties met de ME, leidden ertoe dat het thema
eorganiseerde logistieke operaties.
Domste Actie
Geen Woning, Geen Kroning! - Amsterdam, 30 april 1980
Voor velen het hoogte- dan wel dieptepunt van activisme en verzet tegen de overheid.
Het gebrek aan woningen was voor de kraakbeweging aanleiding tot een massale
protestactie tijdens de inhuldiging van koningin Beatrix in Amsterdam. Massale rellen,
uitgebreid live door de media verslagen, ontsierden de feestdag en deed bij veel
Nederlanders toen al de sympathie voor het actievoeren verkillen.
Domste Artie
Verstoring bijeenkomst CD/CP -
Kedichem, 29 maart 1986
Anti-fascisten verstoorden met
rookbommen een bijeenkomst van
de twee extreemrechtse partijen. Als
gevolg van de brand die daardoor
uitbrak, verloor Wil Schuurman
(hier op de foto met Hans janmaat)
secretaresse en vriendin van de
CP-leider, een been.
Beste Actie
Bezetting bos Schinveld tegen kap - januari 2006
Actievoerders van GroenFront! en STOP awacs bezetten de
Schinveldse bossen die moesten wijken voor de Amerikaanse
vliegtuigen. Tenslotte werd het bos toch gekapt.
Beste Domste Actie
Demonstratie Dam/Museumplein
tegen Balkenende-ll - 2 oktober 2004
Rasechte actievoerders verwerpen deze
demonstratie omdat die vooral voortkwam
uit partijpolitiek en werd geïnitieerd door
met het CDA en WD concurrerende
politieke partijen SP, Groenlinks en PvdA.
Domste Actie |f
Omtrekken standbeeld Joost van den Vondel -
Amsterdam, 1982
Na ontruiming van het kraakpand Vondelstraat 36
moest het beeld van de dichter naar wie de straat
genoemd was eraan geloven. Het beeld ging om, de
sokkel werd besmeurd en het hoofd meegenomen.
Domste Actie
RaRa aanslag op huis Aad
Kosto - Grootschermer, 13
november 1991
Aad Kosto met zijn kat in de
armen nadat radicalen zijn huis
hadden opgeblazen. Dit beeld
vergrootte de sympathie voor de
staatssecretaris van Vreemdelin
genzaken, terwijl de actievoerders
juist van hun afkeer van zijn
beleid blijk wilden geven. De
daders zijn nooit gepakt.
