Buitengebied
Onbekende vleermuis
moet worden bemind
Ie gieng z'n klompen passé
Diny ve putter
16 I Dinsdag 16 september 2008 PZC
Vleermuizen zijn er al mil
joenen jaren en toch we
ten de meeste mensen wei
nig over hen. Die onbe
kendheid leidt vaak tot
angst voor de enige vlie
gende zoogdieren. Het
boekje Dwergvleermuizen op
de vlucht maakt de beestjes
aaibaarder voor de jeugd.
door René Hoonhorst
Vertellen is haar lust en haar leven.
Streekverhalen uit het Land van Axel
of elders uit de regio vertelt ze tij
dens dialectavonden van 'Van bij
Ons'. Maar de (tegenwoordig) Terneuzense
Diny de Putter mag ook graag zelf verhalen
verzinnen. Niet alleen om te vertellen, maar
ook om boekjes over te schrijven. Haar toen
malige werkgever Het Zeeuwse Landschap
zette haar zo'n tien jaar geleden op het goe
de spoor. Of ze als beheerster van het bezoe
kerscentrum Saeftinge niet wat meer wetens
waardigheden over Het Verdronken Land on
der de aandacht van kinderen kon brengen.
En of ze dan niet gelijk wat aandacht aan het
nieuwe plankier, dat iedereen zonder veel
moeite de overweldigende natuur in Saeftin
ge laat ervaren, kon schenken. Zo werd Tho
mas de Krab geboren. Thomas laat kleine kin
deren 'voorlezenderwijs' zien welke beestjes
en plantjes ze al lopend over het plankier
kunnen tegenkomen in het grootste brakwa
tergebied van Europa. En door Thomas
kreeg Diny de smaak te pakken. Ook nu ze
voor het steunpunt van Natuur- en Milieu
Educatie (NME) in Goes werkt, is De Putter
nog bevangen door het schrijversvirus. Twee
jaar geleden zag Penny de Zwaluw het levens
licht. En nu is er dus het boekje Dwergvleer
muizen op de vlucht. De Putter: „Ik doe al ja
ren nachtexcursies waarbij we speciaal op
zoek gaan naar vleermuizen. Het zijn intrige
rende beestjes. Ze zijn er al miljoenen jaren
en hebben allerlei evolutieprocessen over
leefd. Een kat of een uil zal er af en toe eens
eentje verschalken, maar verder hebben ze
nauwelijks natuurlijke vijanden. Of het moe
ten de mensen zijn natuurlijk die hun
leefomgeving bedreigen door alle hoeken en
gaten met isolatiemateriaal af te sluiten." De
onbekendheid met vleermuizen heeft de eni
ge vliegende zoogdieren geen goed gedaan,
constateert De Putter. „Veel mensen zijn
bang voor vleermuizen en in griezelverhalen
doen ze het altijd goed. Maar het zijn juist
onmisbare beestjes. Ze ruimen insecten op
en verspreiden stuifmeel van allerlei plan
ten." Haar kennis over en fascinatie voor de
vleermuis brengt de 55-jarige De Putter
graag over op de jeugd. Als het even kan niet
te droog, dus verpakt ze de informatie in een
avonturenverhaal. De dwergvleermuizen,
die uit hun grot worden verjaagd door groot-
oorvleermuizen, hebben menselijke trekjes
om de jeugdige lezers de kans te geven zich
goed in de hoofdpersonen in te leven. „Maar
ik heb me wat minder vrijheden gepermit
teerd dan bij Penny de Zwaluw. Veel voge
laars hadden er destijds moeite mee dat Pen
ny dingen deed, die een zwaluw van zijn
lang zal ze leven niet doet. De vleermuizen
blijven deze keer wat dichter en verantwoor
der bij hun eigenlijke gedrag, ook al omdat
ik de jeugd graag wat wil bijbrengen over
vleermuizen."
Nichtje Dianne Boeije tekende tientallen il
lustraties en De Putter deelde het verhaal
voor de leesbaarheid op in korte hoofdstuk
ken. „Ook makkelijk als je kleinere kinderen
's avonds voor het slapen gaan wil voorle
zen", toont De Putter commercieel inzicht.
Dwergvleermuizen op de vlucht, Diny de Put
ter, illustraties Dianne Boeije, uitgeverij Ei
gen Boek, Alkmaar, ISBN 978-90-79538-35-5,
prijs 12.50 euro.
door Engel Reinhoudt
Het vorige stukje over de beperkte woor
denschat voor seks en wat er mee sa
menhangt, riep leuke reacties op en
ook aanvullingen. Velen herkenden
zich in het vroeger voorzichtig omschrijven van
lichaamsdelen en handelingen die met seks te
maken hebben. Een lezer vertelde dat zelfs het
woord zwanger eigenlijk al niet kon. „Toen a me
as guus een keêr naè de televisie keke, wier d'r
ezeid dat 'r eên zwanger was. Toen a me vroege
wat a dat was weerden m'n vaoder z'n eigen om
te zeggen dat ze eigenlijk zeie dat 'r er eên zan
ger was."
Tijdens het Nazomerfestival werd het stuk Zilke
gespeeld. Daarin kwam het Vlaamse woord
flamboester voor. Op het scherm werd het weer
gegeven als synoniem voor vagina. Ik herinner
me vaag dat het onder jongens hier ook wel
werd gebruikt. Dave Arrebout herinnert zich
een gebeurtenis in de boomgaard waar hij als
jongetje pruimen plukte. „Opeens oar ik m'n
ome zegge en ik wete bie 't leven nie over wie a
ze het ao: 'Werm, werm', en z'n stemme schoot
een bitje naè boven, 'werm, die is zö werm a j'
een natte dweil tegen d'r kont goait dan siest
het.' Toen stoenge ze zo'n bitje besmuikt te la
chen, een bitje te hrinneken. Ik wist nie wat a 'k
oaren, oe ka je het noe zö werm dat de stööm
d'r of vliegt? A 'k toen eweten a wat a 't beteêke-
nen dan ao bie mien d'n damp wè van m'n kae-
ken ekomme! Dat is dus ok een uutdrukking
voe êên die a t'r overdreve vee zin in eit. Het ei
vee indruk op me emaèkt, wan ik 't noait ver-
hete."
Jan Lauret gaat in op de verschillende betekenis
sen van het woord neuken. Als we vroeger met
onze kinderen, opgroeiend buiten Zeeland, bij
opa en oma in Zeeland (d'n Oek) logeerden kon
het voorkomen dat de kinderen ons kwamen
vertellen dat opa 'neuken' had gezegd. „Je moe
je jasje aon d'n kapstok angen en nie zömao op
de hrond neuken." Of„Ei, vintje, je mag je zus
je zömao nie omverre neuken." De goede man
kon natuurlijk niet bevroeden dat onze kinde
ren aan dat n-woord een totaal ander betekenis
gaven. Andersom kwam ook voor. Als één van
de kinderen tegen opa zei dat ie nodig moest
poepen, was de reactie van opa: „Dao bin je
toch nog vêê te klein vöö." Want ja 'poepen'
had nou juist voor deze Zeeuws-Vlaamse opa de
zelfde betekenis als 'neuken' voor onze kinde
ren. Henk Blom uit Renesse komt ook met een
fraaie uitdrukking voor het hebben van seks.
„As bie ons 'n vint mit 'n vrouwe nae baade
gieng wier d'r ezeid dat 'n z'n pupe gieng uut-
kloppe. Op Aemstie wier d'r dan ezeid: ie gieng
z'n klompen passé. Netuurlijk vind' ik de Renis-
sese uutdrukkieng vee móóier!"
Zelf herinner ik me nog een voorval waarbij het
ging om het woord kapotjes', zoals vroeger con
dooms werden genoemd. Als je die bij je durfde
te dragen was je heel wat mans. Ze waren ook al
leen maar op 'de zwarte markt' verkrijgbaar.
Toen we met een stel jongens bij ons thuis kof
fie gingen drinken, kwam m'n moeder met de
koekjestrommel langs en met het oog op de scha
mele restanten, zei ze verontschuldigend: „Jon-
gers, 'k alleêne mae kapotjes." Of ze begreep
waarom we erg, maar wel ingehouden, moesten
lachen, is nooit besproken.
Vragen of reacties over dit artikel of over andere dialectperi
kelen naar: Werrilaan 21, 4453 CA 's-Heerenhoek of per
e-mail naar: cn.zeeuws@zeelandnet.nl.
itHZEN OP
VLUCHT
iufrr illustraties VAN OIANNE boojt
Diny de Putter met haar boek Dwergvleermuizen op de vlucht.
foto Camile Schelstrate
