BctalfiK
Een vrije en snelle geest
Moordzaak met verrassingen Een varkentje krijgt nergens rust
BOEKEN KORT
PZC Donderdag 11 september 2008 21
Perihan Magden is in Turkije als
schrijfster omstreden vanwege haar
kritiek op het leger. Haar eerste boek,
Moord op de boodschappenjongens, is nu
in het Nederlands vertaald. Het gaat
over een student die zich niet
thuisvoelt in de samenleving.
door Theo Hakkert
Als de naam Perihan Magden al bij
iemand in Nederland een belletje
doet rinkelen, dan is het omdat
drie jaar geleden tegen haar in
haar vaderland Turkije een straf
proces werd gevoerd. Zoals ook collega-schrij
vers als Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk en
Elif Sharak voor de rechter werden gesleept.
Magden (Istanbul, i960) had het in haar co
lumn in de krant Radikal opgenomen voor een
dienstweigeraar.
Magden blijkt een onorthodoxe schrijfster.
Haar debuut, uit 1991, is vertaald, en het is een
sensatie. Moord op de boodschappenjongens -
veel minder een thriller dan de titel doet ver
moeden - gaat over een conservatoriumstu
dent die per trein naar huis gaat en bij een
dwerg met aap in de coupé belandt, alwaar
zich tussen dit onvermoede trio een opgewekt
gesprek ontspint. Absurd en zowel hilarisch als
ongemakkelijk.
Die student, dat is ze zelf, zegt Perihan Mag
den. Terwijl eigenlijk uit de tekst helemaal niet
duidelijk wordt of die student een man of een
vrouw is. „Dat was ook de bedoeling. Het boek
gaat over mijn eigen vervreemding in mijn ei
gen land, in mijn eigen stad zelfs. Het reflec
teert hoe ik niet thuishoor in deze samenle
ving. Ik wilde tijdloos zijn, zonder sekse, zon
der plaats. Ik was slechts."
Een spraakwaterval is ze. Fel en snel komen de
antwoorden; olijk en ongeremd waaieren haar
gedachten uit. „Dit is mijn eerste boek, dus
leeft het nog enorm, al is het uit 1991. Het werd
in gang gezet door zo ongeveer mijn hele leven
tot dan toe. Maar het moment suprème was
een reis door Azië. Ik kwam terug en ik ging zo
weer naar Azië. Ik kon niet tot rust komen. Ik
was te ongedurig. Ik werkte als copywriter bij
een reclamebureau, want schrijven is het enige
wat ik kan. Ik had psychologie gestudeerd,
maar ik geloofde niet in psychologie. Ik besef
nu wel heel goed dat ik veel zaken verklaar in
Perihan Magden: „Stiekem is psychologie mijn religie, denk ik, alleen geloof ik niet in mijn geloof."
foto CPD/PR
termen die ik aan de psychologie ontleen. Stie
kem is psychologie mijn religie, denk ik, alleen
geloof ik niet in mijn geloof"
„Reclame is altijd een bloeiende bedrijfstak ge
weest. Ik kon alleen niet tegen het soort leven
dat ik geacht werd te leven. Ik moest een yup
pie worden, dat hoorde erbij. Maar ik wilde
geen yuppie zijn, nooit van mijn leven. Dus
verkocht ik mijn meubels en met het geld ging
ik een paar maanden naar New York. Toen ik
terug kwam in Turkije, ging ik net als de hoofd
persoon in mijn boek naar mijn moeder. Ik
kon nergens anders heen. Maar ze kon me niet
uitstaan. Dus is het boek op een bepaalde ma
nier heel autobiografisch. De hoofdpersoon en
ik proberen een plek te vinden in een samenle
ving die we niet begrijpen."
„In mijn column neem ik geen blad voor de
mond. Mijn vriendinnen zeggen steeds: houd
op met schrijven over de militairen, je speelt
met vuur. Maar ik kan en zal niet zwijgen. Ik
ben van mening dat Turkije wordt geregeerd
door het leger. Het leger beschermt de kemalis-
tische ideologie zoals ontworpen door Kemal
Atatürk. Turkije is geen echte democratie door
het leger. Niet door de dreiging van fundamen
talisten, niet door de Koerden. Ons grote pro
bleem is het leger, dat met deze dreigingen
schermt om hun eigen positie veilig te stellen.
Het leger beschermt zogenaamd de seculiere
waarden. Maar niet eerder werden er zoveel re
ligieuze scholen geopend als na de laatste
staatsgreep van het leger in 1980. De militairen
voeren een opera op. De religieuzen zouden
een bedreiging zijn voor de republiek. Maar zij
zijn juist een bedreiging voor de democratie.
Overal zie je foto's en portretten van Kemal
Atatürk. Straten, pleinen, vliegvelden, stand
beelden. Overal en alles. Het is net of Stalin in
Turkije woont. Maar je moet een samenleving
niet in een voorbije tijd laten leven."
Perihan Magden - Moord op de boodschappenjongens.
Vertaling Hamide Dogan. 145 pag., 17,95 euro. Athe
naeum - Polak k Van Gennep.
PAPIERGELD Ooit was klinken
de munt het enige wettige be
taalmiddel. De Schot John Law
was eind zeventiende eeuw de
uitvinder van het papiergeld.
De Zwitser Claude Cueni
schreef Het grote spel, een mee
slepende roman over deze gedre
ven bankier die verwachtte dat
zijn uitvinding de vastgelopen
economie in Frankrijk vlot kon
trekken. Law ijverde een leven
lang voor zijn papiergeld, maar
ook dit betaalmiddel bleek vat
baar voor misbruik. Jammer dat
het Nederlands van de vertaling
zo belabberd is.
Claude Cueni Het grote spel.
Vert. Jos Valkengoed. Uitgeverij Q, 22,95
VERDWENEN De Zweeds-Tune-
siche schrijver Jonas Hassen
Khemiri probeert in zijn roman
Montecore, een tijger op twee be
nen het leven van zijn verdwe
nen vader Abbas in kaart te
brengen. Abbas was oorlogsfoto
graaf, maar ook een man die
wanhopig probeerde in de
Zweedse samenleving te integre
ren, maar stuitte op weerstand
en discriminatie. Jonas Hassen
Khemiri (1978) is in Zweden ge
boren uit Tunesisch-Zweedse
ouders. Zijn debuutroman Een
kameel zonder bult was een
groot succes in Zweden.
Jonas Hassen Khemiri - Montecore, een tij
ger op twee benen.Vert. Jasper Popma.
De Geus, 19,90 euro
KINDERDETECTIVE Voor kinde
ren van 7 tot 11 jaar komt uitge
verij De Rode Kamer met een
onder de Zweedse jeugd gelief
de kinderboekenreeks over het
Detectivebureau Lars 8t Maja.
Liefst vijftien avonturen van het
jeugdige duo zijn er verschenen.
Zojuist kwam Het krantenge
heim in vertaling uit. Het is de
bedoeling dat er twee boekjes
per jaar voor de Nederlandse
jeugd verschijnen. Simpele ver
haaltjes, niet te lang - deel 1 telt
92 pagina's - en voor het kind
dat liever luistert, zit er een
voorlees-cd bij.
Martin Widmark - Het krantengeheim.
Vert. Mariëlle Maaswinkel. De Rode
Kamer. 9,95 euro (tot 24 dec, daarna
13,95 euro).
Elena Forbes - Onze Lieve
Vrouwe van de Pijn
Vertaling: Titia Ram
Cargo, 19,90 euro
door Mieske van Eek
Seriemoordenaars vor
men een onuitputte
lijke inspiratiebron
voor schrijvers van
misdaadromans. Maar wie
393 pagina's wil blijven
boeien met dit thema, moet
wel van goeden huize komen.
Dat doet de Britse Elena For
bes, die vorig jaar verrassend
debuteerde met
Sterf met mij. Rachel Tenison
is in alle opzichten bewonde
renswaardig en ook nog
mooi. Als in een park haar
lijk wordt gevonden, snapt
niemand waarom zij moest
sterven.
De rechercheurs die de
moord onderzoeken, kunnen
nauwelijks greep krijgen op
de zaak en het leven dat Te
nison heeft geleid. Steeds dui
delijker wordt dat zij nogal ex
treme seksuele voorkeuren
had en bepaald geen lieverdje
was. Als dan een oude moord
zaak opduikt, die verdacht
veel overeenkomsten ver
toont met de moord op Te
nison, rijst het vermoeden
dat hier een seriemoordenaar
aan het werk is. Dat zou een
tamelijk saai boek opleveren,
ware het niet dat Forbes een
aantal rechercheurs opvoert,
die stuk voor stuk zo zijn ei
gen problemen hebben. In
specteur Mark Tartaglia, heeft
bijvoorbeeld moeite zich aan
vrouwen te binden en hoofd
agente Sam Donovan is hei
melijk verliefd op hem. En
dan is daar nog hun drank
zuchtige collega Simon Tur
ner, die tobt over een mislukt
huwelijk, maar ook nauwe
lijks weerstand kan bieden
aan andere vrouwen. Hun
persoonlijke levens raken
nauw verweven met de
moordzaak, die een paar keer
een verrassende wending
neemt.
Michel van Zeveren -
Deur dicht! Uitg. Lemnis-
caat, 7,95 euro, vanaf
vier jaar.
Polly Dunbar - Ik hou van
blauw. Uitg. Lemniscaat,
12,95 euro, vanafvier
jaar.
Htdw! »t» Urtf»
Deur dicht!
Prentenboeken zonder
tekst hebben voorde
len en nadelen. Voor
de voorlezende ouder
betekenen ze een 'aanslag' op
de fantasie, want er moet per
slot van rekening wel wat bij
verteld worden. En dat vindt
niet iedereen even gemakke
lijk. Maar een groot voordeel
is dat een kleuter het boek
ook prima zelf kan 'lezen'. De
illustraties vertellen het ver
haal, als het goed is. Juist aan
dat laatste schort het nogal
eens bij dit soort boeken. De
Belgische illustrator Michel
van Zeveren heeft in zijn
prentenboek Deur dicht! ech
ter goed opgelet. De vormge
ving is rustig - de ovaalvormi
ge plaatjes hebben een witte
achtergrond - waardoor er
geen onnodige afleiding is.
De gezichtsuitdrukkingen
zijn zeer expressief, waardoor
de (voor)lezer precies kan
zien wat de 'hoofdpersoon',
een varkentje, op dat mo
ment denkt. En vooral: er zit
buitengewoon veel humor in
het verhaal.
Ook fraai is Ik hou van blauw
van Polly Dunbar, dochter
van kinderboekenschrijfster
Joyce Dunbar. Hoofdpersoon
is een jongetje, dat zo dol is
op blauw dat hij zelfs het
liefst een blauwe hond wil.
Verder dan een chow chow
met blauwe tong kom je dan
eigenlijk niet. In het boek
speelt het jongetje met een
onzichtbare hond. Maar ja,
dat is toch niet hetzelfde als
een echt exemplaar. Dan ziet
hij opeens een echt hondje,
een kleine witte met zwarte
stippen. De oplossing die hij
bedenkt is voor volwassenen
wat flauw. Als compromis
noemt hij zijn hond Smurf
Bij de kinderen waar dit boek
voor bedoeld is, werkt het
wel. Bovendien maken de
fraaie tekeningen veel goed.
