spectrum
De laatste zuil van Nederland
Vier eeuwen Nadere Reformatie
Nabij u is het Woord, in uw mond en in uw hart. Dit is
het Woord des geloofs, dat, hetwelk wij prediken.
Romeinen 10:18
PZC
Zaterdag 6 september 2008
Vandaag brengt de PZC het eerste van een
serie artikelen over het dagelijks leven van
de bevindelijk gereformeerden. Ruim een
half miljoen Nederlanders behoren tot deze
stroming.
In een langgestrekt lint, van het
zuidwesten van Nederland om
hoog tot de kop van Overijssel,
strekt zich de Bijbelgordel uit.
De buitenwereld ziet hen als leden van
één kerk. In werkelijkheid gaat het om
een stuk of tien kerkgenootschappen.
De buitenstaander ziet vooral de over
eenkomsten: het trouwe kerkbezoek,
het Bijbellezen, de letterlijke uitleg van
(grote delen van) de Bijbel en, vooral
bij de orthodoxen, de uiterlijke kenmer
ken. Die hebben de kerk de als kwet
send ervaren naam van 'zwartekousen-
kerk' bezorgd.
Kaart van gereformeerd Nederland
Ironisch genoeg worden juist die zwar
te kousen niet vaker of minder vaak ge
dragen dan buiten de gemeenschap. Er
zijn wel andere kenmerken: de vrou
wen met hun rokken en lange(re) ha
ren; de afkeer van opsmuk; de kinderrij
ke gezinnen; de kerkgang, twee maal
daags op zondag, waarbij de vrouwen
zonder uitzondering een hoed op heb
ben. Het leidt de aandacht af van veel
belangrijkere verschillen en van het
waarom. Waarom geen euthanasie,
geen gentherapie en geen abortus?
Waarom geen televisie en geen popmu
ziek, waarom geen cafébezoek en geen
bioscoop? Waarom geen broeken voor
de vrouwen? Waarom die hoedjes voor
de vrouwen, terwijl de mannen bloots
hoofds de kerk in gaan? Waarom eigen
scholen? Waarom geen vrouwen in de
politiek? Waarom, waarom? Voor het
antwoord op die vraag verwijzen leden
van deze kerkgenootschappen steeds
naar de Heilige Schrift.
Het is duidelijk dat het bevindelijke le
ven zich grotendeels in de eigen levens
sfeer of zuil afspeelt. De gemeenschap
is hecht, er is eigen, reformatorisch ba
sis- en voortgezet onderwijs, er zijn ei
gen zorginstellingen, verenigingen en
media. In zo ongeveer elk bevindelijk
gezin wordt het Reformatorisch Dag
blad gelezen, dat ruim 59.000 abonnees
heeft. Typerend is het grote aantal
SGP- en CU-stemmers en opvallend is
ook dat de SGP (26.755 leden) van alle
politieke partijen het grootste aantal
jeugdleden heeft (SGP-jongeren: 11.561
leden).
In het kader van de dubbeltentoonstel
ling Zichtbaar Geloven, waarmee vanaf
vrijdag 12 september het ontstaan van
de Nadere Reformatie wordt herdacht,
vertellen Zeeuwse gezinnen openhartig
over hun leven en de keuzes die zij ma
ken. In een serie artikelen laat de PZC
hen aan het woord over zaken als ver
leiding en conflict, het gezin, deelname
aan de maatschappij, politiek, onder
wijs, muziek en de Bijbel.
Op de volgende pagina's vertellen ze
ven gezinnen hoe het is om als be
vindelijke te leven in een wereld die
over essentiële zaken heel anders
denkt.
De 'bible belt' in Zeeland
Kerkelijk
Minder kerkelijk
Oostburg
Terneuzen
Hulst
PZC Rolant Quist bron CBS
Vrijzinnigen
Midden-orthodoxie
Orthodoxen
Opgericht in 1619.
Remonstranten
waren tegen het
onverkort
handhaven van
sterk bindende
belijdenisgeschrif
ten.
Remonstrantse
Broederschap
Ontstaan in de tweede
helft van de 20e eeuw.
De linkervleugel van
de Nederlandse
Hervormde Kerk
kreeg een eigen
beweging binnen de
kerk. Dus géén echte
afscheiding, maar in de
praktijk trekt men
gescheiden op.
Nederlandse
Hervormde
Kerk
(bijzondere
wijkgemeenten
nu deel van PKN)
Ontstaan in 1816.
Opvolger van de
Nederduitsch
Gereformeerde Kerk
(1571), de eerste
afscheiding van de
Katholieke Kerk.
Was lange tijd
officiële kerk van de
republiek. Koninklijk
huis is nog steeds
Hervormd.
Nederlandse
Hervormde
Kerk
(het middendeel
nu deel van PKN)
Ontstaan in 1944.
Onder leiding van
prof. Klaas Schilder
afgescheiden uit de
Gereformeerde
Kerken in Nederland.
Reden was onder
meer een geschil over
de betekenis van de
doop die volgens de
Vrijgemaakten alleen
gold als je in je
verdere leven ook
bleef geloven.
Gereformeerde
Kerken
Vrijgemaakt
Ontstaan in 1979. De
Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt
zag zich als de ware
kerk en richtte zich
op sterke verzuiling.
Een deel van de
leden stond echter
meer open naar
andere kerken. Dat
leidde tot deze
scheiding.
Nederlands
Gereformeerde
Kerken
Ontstaan in de tweede
helft van de 20e eeuw.
De rechtervleugel van de
Nederlandse Hervormde
Kerk. Alleen nog
overstegen door de nog
orthodoxere groep 'Het
Gekrookte Riet'. Deze
laatste groep is vrijwel
geheel overgegaan naar
de Hersteld Hervormde
Kerk.
Nederlandse
Hervormde
Kerk
(Gereformeerde Bond;
orthodoxe stroming)
Ontstaan in 1907.
Ds. G.H. Kersten
verenigde een deel
van de leden van de
Gereformeerde
Kerken onder het
Kruis en de
volgelingen van de
19e eeuwse ds.
L.G.C. Ledeboer tot
de Gereformeerde
Gemeenten.
Gereformeerde
Gemeenten
Ontstaan in 1953 uit
de Gereformeerde
Gemeenten. Oorzaak
was het afzetten van
dr. C. Steenblok als
docent aan de
Theologische School
van dit kerkgenoot
schap, wegens te
eenzijdig onderwijs.
Gereformeerde
Gemeenten in
Nederland
Orthodox
Vrijzinnige
Geloofsgemeenschap
NPB
(vroeger:
Nederlandse
Protestantenbond)
Opgericht in 1870 als
reactie op te strenge
geloofsleer in de
Nederlandse
Hervormde Kerk.
Gereformeerde
Kerken in Nederland
(nu deel van PKN)
Opgericht in 1892 uit
het grootste deel van
de Christelijk
Gereformeerde Kerk in
Nederland
(afgescheiden van de
NH-kerk in 1834) en
een groep die ontstónd
uit de Doleantie (1886)
onder leiding van
Abraham Kuyper.
Voortgezette
Gereformeerde
Kerken in Nederland
Opgericht in 2004
Een deel - vooral
orthodoxere leden -
van de Gereformeerde
Kerken in Nederland
kon zich niet vinden in
de fusie met de
Hervormden en
Lutheranen in de PKN.
Gereformeerde
Kerken in Nederland
(Hersteld; eigenlijk
vrijgemaakt, ook wel
Nieuwe Vrijgemaakte
Kerken genoemd)
Opgericht in 2003. Het
grootste deel van de
Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt liet in de
jaren '90 de'ware-
kerk-gedachte' steeds
meer los. Een deel kon
daar echter niet mee
leven en splitste zich af.
Christelijk
Gereformeerde
Kerken
Opgericht in 1892.
Een fusie tussen het
kleinste deel van de
Christelijk Gerefor
meerde Kerk in
Nederland
(afgescheiden van de
NH-kerk in 1834) en
de Gereformeerde
Kerken ónder het
Kruis.
Hersteld
Hervormde
Kerk
Opgericht in 2004.
Het meest orthodoxe
deel van de
Nederlandse
Hervormde Kerk was
het niet eens met de
fusie met de
Gereformeerde Kerken
in Nederland en de
Lutherse Kerk tot de
PKN. Zij scheidden zich
af.
Gereformeerde Oud
Gemeenten in Gereformeerde
Nederland Gemeenten in
Buiten verband Nederland
Opgericht in 1980.
Navolgers van ds. A.
van den Berg uit Gouda
die ervan beticht werd
onderscheid te maken
tussen levendmaking
en wedergeboorte.
De verdeling van liberaal naar orthodox is een betwistbare. Enkele kerkgenootschappen lijken sterk op elkaar wat dat betreft. Bovendien hebben met name de Gereformeerde Kerken in Nederland, de Nederlandse Hervormde Kerk en
in wat mindere mate de Christelijk Gereformeerde Kerken een flinke bandbreedte. Deze 'denominaties' liggen uiteen van liberaal tot zeer orthodox. De PKN als zodanig is dan ook niet te positioneren. Vandaar de uitsplitsing in de oude
kerkgenootschappen. Dit zijn alleen de nog bestaande gereformeerde kerken. De evangelische hoek (die in zekere zin ook reformatorisch te noemen is) is niet opgenomen. PZC Rolant Quist
Opgericht in 1948.
Ontstaan uit een fusie
van de Federatie van
Oud Gereformeerde
Gemeenten [opgericht
in 1922 door zes niet
georganiseerde
gemeenten) en de
Oud-Gereformeerde
Gemeenten (1907
opgericht door aantal
volgelingen van de 19e
eeuwse ds. Ledeboer).
Sterk bevindelijk.
Het is dit jaar vier eeuwen ge
leden dat de Nadere Refor
matie ontstond, een vernieu
wende beweging die de gere
formeerden vroeg zichzelf
eens kritisch in de ogen te kijken. Was
hun vroomheid niet oppervlakkig, gingen
ze naar de kerk uit gewoonte of omdat ze
werkelijk verlangden naar contact met
God? En hoe stonden ze in het dagelijks
leven?
In hun streven te leven volgens de aanwij
zingen die zij in de Bijbel vonden, ont
stond de orthodoxe richting binnen de re
formatorische gezindte. De leden worden-
ook wel als 'bevindelijk gereformeerden'
of kortweg 'bevindelijken' aangeduid.
Vrijdag 12 september om 16 uur wordt
in de aula van de Zeeuwse Bibliotheek
in Middelburg de dubbeltentoonstel
ling Zichtbaar Geloven geopend.
De eerste expositie schetst een beeld van
de Nadere Reformatie aan de hand van
vijf voormannen en belangrijke thema's
van deze vroomheidsbeweging.
De tweede expositie portretteert de Gere
formeerde gezindte in Zeeland anno 2008
in beeld (foto's van Jan Banning, Marjolein
van Pagee en het Reformatorisch Dagblad)
en tekst (interviews PZC Scoop).
De dubbeltentoonstelling wordt gehouden
in het kader van vier eeuwen Nadere Re
formatie en is tot stand gekomen door sa
menwerking van de PZC, De Zeeuwse Bi
bliotheek, de Stichting NieuwZout en de
Stichting Stokosmos.
De expositie Zichtbaar Geloven duurt tot en
met zaterdag u oktober.
In de Nieuwe Kerk in Middelburg, die
een belangrijke rol heeft gespeeld in de
Nadere Reformatie, wordt zaterdag 13
september het congres 400 jaar Nadere
Reformatie gehouden.
Deze landelijke beweging in de gerefor
meerde kerk ontstond in de 17e en 18e
eeuw en is nauw verbonden met Zeeland.
De Nieuwe Kerk is onderdeel van het ab
dijcomplex waar Willem Teelinck, een van
de voormannen van de vroomheidsbewe
ging, regelmatig overleg voerde met de Sta
ten van Zeeland. In Middelburg zijn ook
vele gebouwen aanwezig die herinneren
aan de tijden van de 'oudvaders', zoals de
ze voormannen wel worden aangeduid.
Tijdens het congres in de Nieuwe Kerk
analyseren sprekers de geschiedenis van de
Nadere Reformatie in relatie tot Zeeland.
Ook tonen zij aan de hand van enkele actu
ele thema's het belang van de geschiedenis
voor de huidige generatie verklaren.
Het jubileumcongres 400 jaar Nadere Refor
matie 25 jaar Stichting Studie der Nadere
Reformatie in Middelburg begint om 10.30
uur in het Hofje Onder de Toren, Middel
burg. Voor meer informatie en een aanmel
dingsformulier: wuiw.ssnr.nl. Telefonisch aar
melden is ook mogelijk: 06 - 514 052 16
