Buitengebied
donkerrood
Karrenvelden vormen nu
een bron van rijke natuur
ram namen
PZC Zaterdag 6 september 2008 21
Blasiushoeve
Heiligen stellen je vaak voor raad
sels. De Blasiushoeve in Heinkens-
zand ligt mooi aan de rand van het
dorp. Een grote, goed onderhou
den schuur, half riet half pannen
en een heel steil dak. Daarnaast
een herenhuis met een bijzondere
gevel, grote ramen en een voordeur
met statige inkomst aan de slecht
zichtbare noordkant. De hele voor
zijde van het huis was van de eige
naar - een rijke Fransman, baron
de Cattoir - die meerdere hoeves
had in de regio. Hij inde en ont
ving in de mooie kamer zijn pacht
gelden en liet zich bedienen door
de boerin die met man en kinde
ren als pachters de achterkant van
het huis bewoonden.
Blasius was omstreeks 300 na Chr.
bisschop in Armenië en werd ont
hoofd. Tijdens zijn gevangenschap
deed hij wonderen; hij liet bijvoor
beeld bij een jongetje dat haast ge
stikt was, de visgraat uit zijn keel
vliegen. Sindsdien is hij de heilige
van alle keelziekten. Wat dat alles
met de hoeve te maken heeft?
Mond- en klauwzeer bij de koeien,
die toch genazen? D'r is nergens
iets bekend. Het waarschijnlijkst is
nog, dat de hoeve de naam van de
rooms katholieke kerk te Heinkens-
zand heeft overgenomen. Want die
is ook naar Blasius genoemd.
Dichtbij de hoeve op weg naar 's
Heerenhoek staat een mooie boer
derij met een beeldje van de heilige
Donatus in de eindgevel. Da's al
bijna 2000 jaar een echte boerderij-
heilige. Donatus was een Romeins
officier die het Bliksemlegioen (le
gio fulminatrix) aanvoerde. Hij
wordt altijd afgebeeld met een stel
bliksemschichten in zijn hand.
Sinds zijn dood - hij was christen -
wordt hij bij ons en in het Duitse
Rijnland vereerd als beschermer
van boerderijen en kerken tegen
blikseminslagen en overvallen van
rovers, boeven en dieven.
Gerard Smallegange
Plan Tureluur
Plan Tureluur is een natuurontwikkelings
plan rond de Oosterschelde, langs de kusten
van Schouwen-Duiveland, Noord- en Zuid-Be
veland, Tholen en Sint Philipsland. Het plan
werd in 1991 gepresenteerd; doel is om
voor een belangrijk deel het verlies aan na
tuur als gevolg van de deltawerken te com
penseren.
In totaal omvat het plan 44 projecten, veelal
binnendijks: schorren, duingebieden, dijkta-
luds, zoutbrakke inlagen, zoetbrakke veen-
moerassen, brakzoute moerasgebieden.
Ongeveer driekwart van Plan Tureluur is uit
gevoerd.
Het deel van Plan Tureluur langs de zuidkust
van Schouwen-Duiveland beslaat ruim vijf
honderd hectare. Het waterpeil wordt er ver
hoogd en oude kreken en karrenvelden wor
den hersteld.
In het gebied treft men tureluur, visdiefje,
grote stern, meeuw en gans, lepelaar, kluut,
plevier. Verder veel zoutminnende planten:
zeekraal, schorrekruid, stomp kweldergras
en zilte rus.
Het gebied is alleen toegankelijk via de zee
dijk en doorgaande wegen.
door Tineke Smits
Vroeger waren de mensen bang dat de
malariamug zich er verstopte en dat
de karrenvelden een 'natte en slijmeri
ge' bron van de Zeeuwse moerasziekte wa
ren. Tegenwoordig worden ze op waarde ge
schat en nemen ze in natuurgebieden zelfs
een belangrijke plaats in. Zo ook in het Natio
naal Park Oosterschelde bij Zierikzee, waar
het natuurontwikkelingsplan Tureluur
wordt uitgevoerd.
Een karrenveld is een gebied achter een dijk,
waar vroeger klei werd afgegraven. De klei
werd gebruikt voor aanleg en onderhoud
van een dijk. Na het afgraven ontstond een
nat, ziltig gebied, omdat het overtollige kwel
water daar terechtkwam. Daardoor willen
ziltminnende planten er goed groeien. Ook
de Noordse woelmuis bouwt er graag zijn
nestje. Veel soorten weide- en watervogels
komen af op dit type natuur, bijvoorbeeld
kluten en tureluurs, die er broeden. Een kar
renveld draagt bij aan een grote diversiteit in
flora en fauna. Door het zoutige water groeit
er veel zeekraal, dat vooral in de nazomer
mooi in bloei staat.
In de gebieden liggen lange greppels op 10 a
15 centimeter van elkaar. Daar werd destijds
de klei uitgehaald. Ertussen lopen damme
tjes, waar de karren overheen reden om de
klei af te voeren. Achterin een karrenveld ligt
een afwateringssloot.
Omdat er op verschillende plekken gegraven
werd, is de bodem nu ongelijk en erg drassig.
Een door dijken ingesloten karrenveld wordt
een inlaag genoemd. Inlaag staat voor een be
paalde manier van bedijking: de binnenste
dijk vangt het water op als de buitenste dijk
mocht breken. „Een efficiënte manier van dij
ken bouwen", zegt Arjan Boon van Natuur
monumenten. „Ik wil niet zeggen dat ze het
tot nu toe verkeerd deden, maar ik denk
toch dat deze manier effectiever is. En het is
mooier dan rechttoe rechtaan een lange,
strakke dijk."
In het kader van Plan Tureluur worden in de omgeving van Zierikzee
nog nieuwe natuurgebieden ingericht.
toeristen vinden de route door het natuur-
kustgebied ook een prachtige toegangs
poort van het eiland.
Boon is enthousiast over de rupia, een wa
terplant die aangeeft dat het brakke sys
teem goed functioneert. Zilte rus en zilte
schijnspurrie, het zijn planten die zich mel
den in overgangsgebieden.
De man van Natuurmonumenten heeft
nog een pijl op zijn boog. In het verleden
is wel gebleken dat harde kustverdediging
in de vorm van langs een liniaal getrokken
dijken bepaald niet zaligmakend is. De
zuidkust van Schouwen is daarvan met al
le inlagen een sprekend voorbeeld. Over
gangsgebieden maken de kuststrook vol
gens hem beter bestand tegen hoog water.
Boon verheugt zich op de aanleg van de na
tuurgebieden in de directe omgeving van
Zierikzee. Hij vindt het een uitdaging om
te proberen stad en kwetsbare natuur met
elkaar in evenwicht te brengen. Een jaar of
vier, schat hij, dan is plan Tureluur daar
ook rond. Tot die tijd komen vogelaars rich
ting de Heerenkeet. Je hoort ze als ze in
hun auto's de wildroosters passeren. Bel
gen, een Duits echtpaar, met kijkers in de
aanslag. Er vliegt weinig. Straks, zegt de na-
tuurman, miegeit het van de brandganzen,
rotganzen, plevieren, kluten.
Eeri karrenveld, pal achter de Oosterscheldedijk.
