Buitengebied
Stukje nostalgie op
de Zeeuwse wateren
Ze zit mar a z'n te puken
30 Dinsdag 26 augustus 2008 PZC
In 1983 werd het zeilschip 'Avon
tuur' als oud ijzer gekocht en daar
mee gered van de sloop. Nu, 25 jaar
later, moet het varende monument
worden gered van een langzame
dood. „Dit jaar is een keerpunt. We
móeten iets doen."
'V/CHK.
7 4
door Dewi Gigengack
De Avontuur is een vrachtzeilschip uit 1914
van bijna veertig meter lang, en is één van
de laatste nog varende Zeeuwse twee
mast-klippers van dat formaat. Het werd
'op avontuur', dus zonder opdrachtgever, gebouwd
en ligt nu in de Museumhaven in Goes.
De vrijwilligers van Stichting Zeeuwse Klipper
Avontuur houden het schip varende. De opbrengst
uit verhuur aan groepen is voor het hoogst noodza
kelijke onderhoud. Maar de staat van Avontuur gaat
achteruit.
Op 13 september, Monumentendag, presenteert de
stichting een nieuw restauratieplan. De kajuit, het
ruim, alles moet worden gereconstrueerd en in de
originele staat worden teruggebracht. Inclusief de
marmeren vensterbankjes en de bedstee. In het
ruim moet een grenenhouten vloer komen, en de
houten luikenkap en stalen spanten moeten weer
zichtbaar worden. Kosten: minimaal een half mil
joen euro. „Dat is een probleem", zegt voorzitter
Jan Dieleman. „We zijn bezig met een culturele
waardebepaling om subsidies te kunnen aanvragen
en sponsors te zoeken."
In de loop van volgend jaar verschijnt een boek
over de geschiedenis van het schip en haar twee zus
terschepen de Catharina en de Elizabeth. Dieleman:
„We willen de mensen een beeld geven van hoe het
er vroeger uitzag. Het heeft pas waarde om iets te
behouden voor de toekomst als je de geschiedenis
ook weet."
Tot ieders verrassing bleek die geschiedenis gemak
kelijk te reconstrueren. Vrijwilliger Dennis Helmich
bezocht verschillende schipperszoons en -dochters,
die zijn geboren en opgegroeid op de Avontuur, en
inmiddels over de tachtig jaar zijn. Zij hadden nog
levende herinneringen aan de vaartijd van de klip
per. Ze vertellen over het dagelijks leven aan boord.
Ook is er nog een verslag uit 1944, toen het schip
tot zinken is gebracht door het terugtrekkende Duit
se leger.
Net als het schip worden de vrijwilligers steeds
ouder en de stichting staat te springen om nieuwe
bestuurs- en bemanningsleden. „Als we nu niets
doen, loopt het op een dood spoor", zegt Die
leman. „Over zes jaar is het schip honderd
jaar. Dit stukje Zeeuwse nostalgie is het
waard om behouden te worden."
Op 13 september vanaf 10 uur viert Stichting Zeeuw
se Klipper Avontuur haar 25-jarig bestaan in de haven
aan de Coese Houtkade, met een expositie over het
verleden van de Avontuur en een presentatie van het
nieuwe restauratieplan. Voor meer informatie over de
Avontuur: www.zeilen-avontuur.nl.
Voorzitter van de stichting Jan Dieleman (rechts) met
oudste vrijwilliger Wim Grootjans. foto Willem Mieras
V V.
door Engel Reinhoudt
Onlangs zag ik een aflevering van 'Spui
ten en Slikken'. Mie verbazing neem je
dan kennis van een ongekend direct
spreken over seks en drugs. Dat is toch
even wat aars dan de taal die a ons beschikbaer
ao in onze jonge jaeren. D'r wier niet eêns open
lijk over esproke en a dat gebeurd'n gieng dat in
bedekte termen. Ik dienk da onze dialecten erm
bin an woorden en benaemingen voe aolles wat
a mie seks te maeken eit.
Neem noe de naem voe het mannelijk lid. Tegen
woordig is dat hin probleem. Het is piemel of pe
nis of het bekende drieletterige woord dat a voe
het geval gebruukt wordt of soms ok voe eêl de
man zelf Vroeger dust je dat a glad nie te gebru-
ken en kenden ons óóguut plasser, fluitje of je
flietertje, mae nog vee meêr oa ze het over je
'je-weet-wè'. 'Die mekeert an z'n je-weet-wè, die
is mie z'n je weet wé naé d'n dokter ewist'. Be
kend is 't grapje Taet 'n es kieke, dan krieg je een
gulden'. Wie a zö stom was om daè in te trap
pen, kreeg het antwoord: die kan nie kieke, die
ei gin oogjes. Een 'n was genoeg om an te duu-
ën wat a je bedoel'n. A je 't eêl netjes wou zegge
dan ao je 't over je mannelijkheid. Ok oard'n je
nog wé es het woord tampeloeres.
Voe het vrouwelijk geslachtsorgaan was het a
nie vee anders. Kut was onbehoorlijk en vadder
weet ik nie aars as sneetje. Ik dienke a op 't durp
alleeêne den dokter en de bovenmeêster wiste
wat a een vagina was. Het gebruuk van het
woord kut om an te geven a t'r wat nie deugt is
tegenwoordig schering en inslag. Vreemd eigen
lijk a zo 'n negatieve lading verbonde wordt an
een onmisbaer vrouwelijk onderdeêl. Fuckjoe
oar je ok vee tegenwoordig as scheldwoord. Dat
vind ik ok nie in anmerking komme as anvul-
ling op oanze woordenschat.
Voe de geslachtsdaed ze in 't Zeêuwse woor
denboek ok nie vee plekke noadig ehad. Dat
wier omschreve en nie bie naem 'enoemd. Om-
schrieve lukt'n beter as het gebruuk van een
woord as neuke of naaie. Dat vonde ze grof De
seksuele beteêkenisse van die woorden vind je
nie eêns in het Zeêuws woordenboek. Z'è 't het
edae, die ei t'r bie in béde elege of die is t'r mie
in 't nist ekrope were uutdrukkingen die a nog a
es gebruukt wiere. Ok oar'n je 'd'r op gae, d'r op
krupe of rieë'. Voe andere seksuele handelingen
bestoenge d'r gin woorden en misschien deeë de
mensen daè ok wè nie an. Ik noait ehoare over
beffe of pupe en evenmin over naemen voe aol-
lerlei standjes. Wè kom je in 't woordenboek
nog tegen 'ze zit mar a z'n te puken' en dat be-
teêkent handtastelijk zitte vrieë.
Voe zin in seks, begeerte, wordt het Nederland
se woord geil gebruukt. Zó geil as beuter en een
geilen bok of beer bin bekende uutdrukkingen.
Vergelieke van mensen mie beêsten dus, mae
het kan ok andersom. Mie een lopse teef kan ok
een geile meid bedoeld worre. En a je een bitje
brimstig bin, dan wete de meeste mensen wê oe
laete a 't het is.
Lank k edocht a het woord hiele direct mie
geil te maeken ao, mae dat ei toch een andere
achtergrond. Hielen beteêkent begerig kieke,
hunkeren. Je vindt het woord in de Dikke van
Dale nog terug in de vorm van gieler en dat is
een bedelaer. In het Zeêuws etymologisch woor
denboek wordt het woord verklaerd as afkom
stig van gilen en dat is bedelen. Dat eêne kind
ao een zak vol mie snoep en de rest van de guus
zat 'r op te hielen.
Reacties naè cn.zeeuws@zeelandnet.nl ofWerril-
aan 214453 CA 's-Heerenhoek.
