Economische afkoeling
hebben we dat
zelf in de hand?
irdag 23 augustus 2008 PZC
Kredietcrisis, in
zakkende hui
zenmarkt in
Amerika,
groeiende infla
tie in de eurozo
ne, stagnerende
groei in Neder
land, stijgende prijzen voor brand
stof en boodschappen, kelderend
consumentenvertrouwen. De be
richten zijn niet rooskleurig. Komt
er een recessie aan? Zitten we er al
middenin? Of zitten we onszelf
bang te maken?
„Er is een terugval in de groei",
zegt Henriëtte Prast, professor per
soonlijke financiële planning aan
de Universiteit van Tilburg en lid
van de Wetenschappelijke Raad
voor het Regeringsbeleid. „Wat dat
betreft, kun je spreken van een re
cessie. Dat klinkt dramatischer dan
het is. De groei mag dan tegenge
vallen zijn, we groeien wel. Boven
dien voorspelt niemand dat er een
krimp zit aan te komen. De groei
is alleen wat minder."
Conjunctuurvoorspellers als de stij
gende verkoop van lippenstift of
de instortende campermarkt doen
haar niet zo veel. „Terugkijkend
zie je wel een effect, maar het is
vaak niet op rationele factoren ge
baseerd. Ik heb wel eens een on
derzoek gezien over de stijgende
verkoop van lippenstift in barre tij
den, maar ik vertrouw toch meer
op de CBS-cijfers over het consu
mentenvertrouwen. Die zijn als
i voorspeller redelijk betrouwbaar
gebleken."
De raming van weekblad The Eco
nomist, die telt hoe vaak het
woord recessie in de krantenko
lommen verschijnt, is weer wel in
teressanter.
„Je kunt jezelf namelijk heel goed
een recessie aanpraten. Maar wei
Komt er een recessie aan? Zitten we er al
middenin? Of zitten we onszelf alleen maar wat
aan te praten? En komt de klap toch, wat kunnen
we dan doen om de dans te ontspringen?
door René Aveskamp
en Harry Havekes
nig mensen kijken naar de cijfers.
De meesten weten niet precies
hoe de vork in de steel zit en waar
ze als burger op af moeten gaan.
Als ze dan het woord recessie regel
matig tegenkomen, kunnen ze
bang worden. Als ze zich daar ook
nog naar gedragen, kunnen we in
de problemen komen.
Het is een klassiek probleem in de
economie; het spanningsveld tus
sen individueel rationeel en collec
tief irrationeel gedrag. Zolang ie
dereen maar geld uitgeeft, komt er
geen recessie. Maar stel dat je je
huis wilt verkopen en je bent
bang dat de economie instort. Dan
verkoop je nu, ook al krijg je min
der dan je vraagt omdat je bang
bent dat je op een later tijdstip
nog minder krijgt. Dan kan ik wel
adviseren dat iedereen gewoon
moet blijven spenderen en dat jij
dus je huis moet aanhouden tot je
de prijs krijgt die je wil, als jij de
enige bent die zich aan dat advies
houdt, zit je met een huis in je
maag."
Positieve kanten ziet ze niet aan
een recessie. „Hooguit verlaagt het
voor sommige bedrijven de drem
pel om te reorganiseren of is het
de nekslag voor bedrijven die toch
al niet levensvatbaar waren. Maar
voor consumenten zie ik geen
voordelen."
Stel dat de klap komt, hoe
kun je die dan met zo min
mogelijk kleerscheuren
overleven?
Bij het Nibud, het Nationaal Insti
tuut voor Budgetvoorlichting, heb
ben ze er geen pasklaar antwoord
op. „Ieder huishouden ziet er na
tuurlijk anders uit", zegt woord
voerster Annemarie Koop. Het in
stituut ontstond tijdens de crisis
in 1979, toen bijna eenvijfde van
de huishoudens moeite had de
eindjes aan elkaar te knopen. Drie
organisaties die particulieren over
geldzaken adviseerden, besloten te
fuseren. De budgetvoorlichter
deelt uitgaven in drie categorieën
in: de vaste lasten, de reserverings
uitgaven en de huishoudpot.
De vaste lasten (wonen, wa-
ter-gas-elektra, telefoon-internet,
etc.) zijn de uitgaven die iedere
maand de deur uitgaan zonder dat
je er iets voor hoeft te doen. Het
gaat om producten waarvoor vaak
langlopende contracten zijn afge
sloten. Meestal is het moeilijk om
hier iets (op de korte termijn) aan
te veranderen. De reserveringsuit
gaven (kleding, meubels, onder
houd van huis of tuin, vakantie)
vormen de spenderingen waarvan
het tijdstip en de hoogte niet vast
liggen. Als laatste zijn er de huis
houdelijke uitgaven: eten en drin
ken, de kapper, roken, enzovoort.
„Waarop je gaat bezuinigen is voor
ieder persoon verschillend, maar
we adviseren uiteraard niet te be
zuinigen op gezondheid of voe
ding maar eerst de luxeproducten
nog eens goed te bekijken", zegt
Koop, „je kunt besluiten eens wat
minder of helemaal niet op vakan
tie te gaan."
Het Nibud heeft op haar website
een rekenprogramma staan waar
mee je kunt bekijken of je uitga
venpatroon 'normaal' is. Je vult je
inkomsten en uitgaven in en die
worden afgezet tegen een gemid
deld patroon. „Je ziet dan meteen
waar je te veel aan uitgeeft en
waar bezuiniging mogelijk is. Ook
zie je waar je niet veel van het 'nor
male' afwijkt en waar verder be
knibbelen zinloos is."
Het tweede advies is kijken of je
recht hebt op toeslagen om zo je
inkomsten te vergroten. Ook daar
voor is het Nibud op het internet
actief: www.berekenuwrecht.nl.
Een derde optie is het bekijken
van de langlopende contracten.
„Heb je wel de voordeligste tele
foonaanbieder? Kan je zorgverze
kering goedkoper? Loop sowieso
je verzekeringspakket eens door.
Wat is nodig en wat niet? Ben je
niet dubbel verzekerd? November
of december is een mooie tijd
voor een evaluatie", aldus Koop,
„op het eind van het jaar kun je na
melijk iets met contracten doen."
Het Nibud merkt niet een stijgen
de belangstelling bij de consument
voor haar diensten. Blijkbaar zit de
schrik bij de burger er nog niet
echt in. Het is ook lastig te voor
spellen waar de klappen gaan val
len, mocht het bergafwaarts gaan.
Het Nibud wacht op Prinsjesdag
om met de nieuwe cijfers te bereke
nen wie kwetsbaar wordt.
