Ontwaken verenigt
nazomerfestival
Becijferen,
motiveren en
beredeneren
13
Het leven is tenslotte ook een circus.
Judith Vindevogel, regisseur van Zilke
De Statenzaal in Middelburg is hét toneel van het
Zeeuwse politieke debat. Een logische plek dus
voor 'Ja en nee', een discussie in verzen waarin
poëzie en politiek worden verbonden. Je kunt op
elkaar reageren, wat door elkaar heen lullen."
door Ernst Jan Rozendaal
Geen grotere tegenstelling dan die tussen ja en
nee. Over beide woorden is een gedicht geschre
ven. Simon Vinkenoog is de auteur van het lange
gedicht Volmondig ja. Hij komt het zeifin Middelburg
voordragen en het is niet uitgesloten dat hij er speciaal
voor de gelegenheid zinnen aan toevoegt. Tegenover zich
vindt Vinkenoog acteur Hans Dagelet, die het gedicht
Nee van Kees 't Hart declameert. Maar voor dat zpver is,
hebben zich eerst anderen in het debat gemengd, zoals
Tjitske lansen, Erik Jan Harmens, Astrid Lampe en F. van
Dixhoorn uit Middelburg.
Laatstgenoemde is de enige Zeeuw in het gezelschap. Hij
twijfelde even aan deelname, want hij wilde niet mee
doen omdat hij toevallig in Zeeland woont. „Ik zag wel
mogelijkheden om iets te doen in het midden tussen ja
en nee. Mijn voorstel was om samen met Astrid Lampe
iets te componeren. Dat hebben wij wel vaker gedaan."
Sinds enige tijd zijn ze in hun beider oeuvre op zoek naar
zinnen, strofen of gedichten die ze voor het project rond
literatuur en politiek kunnen gebruiken. „Ik ben een ech
te cijferaar", verklaart Van Dixhoorn, „Cijferen is voor
mij iets van beschouwen. Iets in een wijd perspectief zet
ten. Dat becijferen zie je ook in de politiek. Denk aan
Joop den Uyl met zijn 'ten eerste' en 'ten tweede'. Behal
ve becijferen kun je in de poëzie ook beredeneren en mo
tiveren, net als in de politiek. Je kunt op elkaar reageren,
wat door elkaar heen lullen."
Van Dixhoorn sluit niet uit dat een aantal van de deelne
mers geëngageerde poëzie gaat voordragen. Zoiets is Vin
kenoog niet vreemd en ook Harmens heeft daar in be
schouwingen meermaals voor gepleit. Maar verwacht van
de Middelburger geen protest tegen de oorlog in Irak of
zo. Hij zal ook geen nieuw gedicht schrijven en voordra
gen, wel nieuwe betekenissen geven aan bestaande formu
leringen. „Als je een zin op de juiste manier neerzet, kan
het een metafoor worden. Met Piet Gerbrandy heb ik een
Slibreeksdeeltje gepresenteerd waarin het draaide om ho
rizonvervuiling. Toen ben ik ook op zoek gegaan naar
stukjes tekst waarmee ik een beeld kon geven van hori
zonvervuiling, zonder dat woord één keer te noemen."
tjjJH Politiek en poëzie, donderdag 4 september, Abdijplein, Middel-
burg. Aanvang: 19.30 uur.
Simon Vinkenoog foto Phil Nijhuis
Op een dag wordt de voorstelling bijgewoond door
de zakenman Rafael (Geert Van Dijk). Hij is zo onder
de indruk van het meisje, dat hij haar wil kopen. Het
zakelijke voorstel zorgt voor veel commotie en uitein
delijke een gewelddadige ontknoping.
Het is, net als bijvoorbeeld bij sprookjes, een verhaal
dat op diverse niveaus kan worden ondergaan: als ver
makelijk stuk maar ook als een opeenstapeling van
metaforen, zoals het al dan niet verkopen van Zilke,
van de ziel. „Het is niet alleen maar grappig", zegt Ju
dith Vindevogel. „Het is ook de bedoeling van Pieter
geweest om er diepgang in aan te brengen, terwijl er
daarnaast ontroerende momenten in zitten."
Toch wordt - ook dat is eigen aan sprookjes - geen
eenduidige interpretatie opgelegd. „Je moet zelf de
verbanden leggen", zegt Vermeersch. Vindevogel:
„Het stuk is eigenlijk een ode aan de fantasie. Van
daar dat we niet alles invullen. We willen de toe
schouwers ruimte laten om hun eigen fantasie te ge
bruiken. Mijn vader is ook komen kijken en - dat
vond ik wel mooi - hij zei: ik heb niet alles begrepen,
maar ik voel dat er veel diepgang in zit."
Een groot deel van de rijmende tekst wordt gezongen
en de vijftienkoppige band Flat Earth Society musi
ceert tijdens de voorstelling, anderhalf uur lang, vrij
wel aan één stuk door. „De muziek speelt een heel be
langrijke rol", zegt Vindevogel. „De muziek is een
soort eerste interpretatie van de tekst", zoals compo
nist Vermeersch het omschrijft.
Hij heeft voor een veelheid aan stijlen gekozen, om
de uitersten in het stuk ook hoorbaar te maken. „Het
gaat van klassiek melodisch tot het meest burleske,
van zeer verheven tot uiterst banaal. Het is een heel
caleidoscopisch geheel geworden en het is leuk om te
proberen daar toch ook weer een lijn in aan te bren
gen."
In Hasselt werd Zilke op een binnenplaats in de stad
zelf opgevoerd. In Zeeland is de locatie het Goese re
creatiegebied de Hollandsche Hoeve, een veel minder
stedelijke omgeving. Dat zal het stuk ook een net wat
ander karakter geven en het vergt weer aanpassingen.
Vindevogel: „Het is nu de tweede of derde keer dat ik
iets op locatie doe en ik begin het heel plezant te vin
den. Soms is het ook moeilijk en dan merk je hoe
zeer het werken in een theater een luxe is. Het leuke
van werken op locatie is dat je telkens opnieuw moet
organiseren en je moet afvragen: hoe gaan we dat
hier doen? Je probeert in te spelen op de dingen die
zich ter plekke aandienen en er telkens weer het bes
te van te maken."
Zilke, vr. 29 en za. 30 augustus en ma. 1 t/m za. 6 septem-
ber, Hollandsche Hoeve, Goes. Aanvang: 20.15 uur.
Na het Nazomerfestival gaat Zilke de theaters in, met on
der meer voorstellingen in de Stadsschouwburg in Amster
dam (vrijdag 19 september) en de Rotterdamse Schouw
burg (woensdag 1 oktober).
s de titelrol vertolkt.
foto koen Broos
f/ttk
ljm¥§
