Historie van 'vergeten'
Zeeland
Verlichting
Terneuzen
aangepakt
Bouwstop hoeve blijft
Sluis houdt vast aan verplaatsing
van vismijn en museum Breskens
26 Donderdag 21 augustus 2008 PZC
Terneuzen stopt ruim
8,7 miljoen euro in
openbare verlichting.
Rechter stemt in met
bouwstop op restauratie
boerderij Brugsevaart.
Echtpaar voltooit missie
met geschiedenisboek
Braziliaanse Zeeuwen.
Wethouder hoopt dat
Vroon mening wil
bijstellen.
door Eugène Verstraeten
TERNEUZEN - Het achterstallig on
derhoud van de openbare verlich
ting in de gemeente Terneuzen
wordt binnen een periode van vijf
jaar weggewerkt. Tenminste, als de
gemeenteraad kiest voor het 'opti
maal scenario' zoals dat verwoord
is in het gemeentelijk Concept Be
leidsplan Openbare Verlichting.
De raad kan ook kiezen voor een
'trend-' of een 'somber scenario'.
In het eerste geval blijven de in
spanningen beperkt tot het in
stand houden van de openbare
verlichting. In het laatste geval
wordt er slechts minimaal onder
houd gepleegd. Uitgesmeerd over
tien jaar ontlopen de kosten van
de drie keuzemogelijkheden elkaar
niet veel. Daarom geven burge
meester en wethouders de voor
keur aan het optimaal scenario.
Dat voorziet in een investering in
de openbare verlichting tot en met
2017 van ruim 8,7 miljoen euro.
Tot en met 2012 moet er dan jaar
lijks meer dan 1,2 miljoen euro ge
reserveerd worden en daarna tel-
Het Terneuzense college van bur
gemeester en wethouders wil
binnen vijfjaar het achterstallig
onderhoud aan de openbare ver
lichting wegwerken.
door René Hoonhorst
OOSTBURC - De gemeente Sluis
mag de bouwstop voor het op
knappen van een historische hoe
ve in het Oostburgse buitengebied
handhaven.
De eis van eigenaar N. Gerritsen
van de monumentale boerderij
om de bouwstop direct op te hef
fen, werd gisteren afgewezen door
voorzieningenrechter I. Dijkman.
Gerritsen, die nog wacht op de
motivatie van het vonnis, stelde
zijn hoop vorige week ook op de
Sluise politiek. Helder Zeeuws be-
Het lijkt wel alsof niemand tegen
woordig nog onversierd door het le
ven gaat. Oren, wenkbrauwen,
neus, lippen, tong en navel worden
doorboord met allerlei glimmedin-
gen. Daarnaast schept menigeen er
genoegen in de gave huid te kleu
ren met uiteenlopende tekeningen.
Vooral de enkeltattoo's, het vleugel-
ge onderaan de rug en de Keltisch
kens bijna 516.000 euro per jaar. In
het optimaal scenario worden alle
armaturen die ouder zijn dan 20
jaar vervangen, evenals de licht
masten die ouder zijn dan 40 jaar.
De verlichting wordt binnen vijf
jaar aangepast aan de nieuwste
wettelijke normen. Sinds de ge
meentelijke herindeling in 2003 is
vooral het somber scenario ge
volgd. Er zijn wel wat lichtmasten
vernieuwd, maar het structureel
vervangen van armaturen en licht
masten heeft de afgelopen jaren
niet plaatsgevonden. Volgens het
beleidsplan openbare verlichting
2002 moest er voor het uitvoeren
van deze zaken meer geld beschik
baar gesteld worden. Dat is echter
niet gebeurd, waardoor de al verou
derde verlichtingsinstallatie vol
gens B en W alleen maar verder in
kwaliteit achteruit is gegaan.
De gemeente stelt zich als doel
door een goede openbare verlich
ting het veiligheidsgevoel bij de in
woners te bevorderen, een vlotte
en veilige afwikkeling van het ver
keer te realiseren en de leefbaar
heid te bevorderen door een
mooie en sfeervolle verlichting. Bij
het uitvoeren van het optimaal sce
nario worden ook nog eens het po
sitieve effect van het gebruik van
duurzame materialen, de bespa
ring op energie en milieu sneller
gerealiseerd. De gemeente Terneu
zen telt op dit moment 12.000
lichtpunten en jaarlijks komen er
nog zo'n 200 lichtpunten bij.
loofde hem zijn zaak in de com
missie en de raad te bespreken.
Raadslid Johan Kesteloo stelde
dinsdagavond tijdens de commis
sie ruimte geen vragen. „We wil
len weten of de eigenaar goed geïn
formeerd is over alle procedures
en steeds op de hoogte is geweest
van de overwegingen van het colle
ge. We hebben het college daarom
gevraagd op een rijtje te zetten
hoe het contact met de eigenaar is
verlopen." Gerritsen verklaarde vo
rige week voor de rechter nog
maals dat hij de brief over de huidi
ge bouwstop niet in de bus heeft
gehad. Eerder zou het college al
valsheid in geschrifte hebben ge
pleegd. Gerritsen overweegt verde
re juridische stappen.
Tip? redactie@pzc.nl
gekrulde initialen op een gespierde
borstpartij zijn momenteel popu
lair.
De moeder van drie bloedmooie
dochters peinsde er niet over toe
stemming te geven voor deze 'zelf
verminking'. „Weet je wel hoeveel
moeite ik heb moeten doen om die
meiden er helemaal gaaf uit te per
sen!"
door René Hoonhorst
OOSTBURC - Abraham Lauret
hoopt voor zijn 92e verjaardag
eind dit jaar het boek te kunnen le
zen. Hij kan de 'Zeeuwse geschie
denis in Brazilië', de ondertitel
van het boek Op een dag zullen ze
ons vinden in het Nederlands of
het Portugees lezen.
De auteurs Ton Roos en Margje Es-
huis bieden Abrahao Laurett, zoals
Abraham in Brazilië heet, volgen
de maand een exemplaar van bei
de edities aan. „Hij kan het boek
in het Portugees lezen en de Ne
derlandse editie er ter vergelijking
bij houden", stelt Roos zich voor.
Lauret is één van de oudere afstam
melingen van Zeeuwse emigran
ten aan de Braziliaanse oostkust.
Hij beheerst het Zeeuws-Vlaamse
dialect uit het toenmalige Land
van Cadzand heel behoorlijk en
dorst nog altijd naar kennis over
het land van zijn voorvaderen.
Vooral voor mensen als Lauret wil
den Roos en Eshuis Op een dag zul
len ze ons vinden het levenslicht la
ten zien. In de tijd dat ze als zende
ling voor de Lutherse kerk naar
Brazilië trokken, hechtten ze zich
extra aan de inwoners van 'Holan-
da': een plaats in de provincie Es-
pirito Santo waar vooral
door Frank van Cooten
SLUIS - De gemeente Sluis houdt
onverkort vast aan de verplaatsing
van de vismijn en visserijmuseum
naar de Middenhavendam in de
Handelshaven van Breskens. „Ik
hoop dat de heer Vroon zijn me
ning wil bijstellen", zei wethouder
Henk Luijendijk in de vergadering
van de raadscommissie ruimte.
In de Handelshaven zijn plannen
voor de bouw van appartementen,
winkels en kantoren op de Mid
denhavendam. Rederij Vroon is ei-
Zeeuws-Vlamingen zich tussen
1858 en het eind van de negentien
de eeuw vestigden. De meeste
Zeeuwse nakomelingen bleven Ho-
landinha (het dorpje bij Holanda
waar ze zich verenigden) niet
trouw. Leden van families als Lau
ret, Boone, Van Schaffel, Kruger
(Krijger) en Collet (Kallaart) wo
nen nu vaker in Santa Leopoldina
of Sao Joao de Garrafao. Maar Ho
landa is, alleen door haar naam al,
nog steeds een baken voor Hol
landse afstammelingen.
Toen het echtpaar Roos en Eshuis
met hun twee dochtertjes vanaf
hun zendingsplaats naar Holanda
gingen, werden ze gastvrij ont-
'West-Zeeuws-Vlaamse
jeugd moet dialect nieuw
leven inblazen in Holanda'
haald. Ze werden in voor hen aan
vankelijk moeilijk verstaanbaar
Zeeuws-Vlaams begroet en moes
ten honderduit vertellen over het
huidige Holland. De ouderen on
der hen verhaalden op hun beurt
over de eigen emigratiegeschiede
nis. Er verschenen artikelen in lo
kale Braziliaanse kranten en Ton
en Margje wekten belangstelling in
Nederland, zodat ook lokale kran
ten in Zeeland de geschiedenis
van Holanda oppikten. Wat diep-
gravender studies haalden enkele
genaar van een aantal bedrijfspan
den op deze dam. Directeur Piet
Vroon denkt dat de verplaatsing
van de vismijn gezien de kosten
onhaalbaar is.
Sluis ondertekende vorig jaar een
overeenkomst met projectontwik
kelaar Lisman en Vroon voor de
ontwikkeling van de Middenha
vendam. Lisman sprak dinsdag
met de gemeente over de voort
gang. Tegen het eind van het jaar
is er een uitgewerkt plan, even
tueel aangevuld met opmerkingen
vanuit de bevolking uit een nog te
houden informatieavond.
De plannen voor de Handelshaven
zijn onder meer aanleiding van
Jachthaven Breskens bv niet te kie-
heemkundige tijdschriften.
Maar die incidentele aandacht be
vredigde het zendelingenpaar niet.
De geschiedenis van de 'vergeten
emigranten' moest degelijker en
uitgebreider worden geboekstaafd,
vond Roos. Toen andere gegadig
den door een reeks redenen - ge
brek aan tijd, geld, blijvende inte
resse - afhaakten, besloot hij een
suggestie van een naaste ter harte
te nemen. „Ik moest het zelf doen.
Na mijn pensioen had ik tijd ge
noeg, ik kende de mensen die de
verhalen konden vertellen en ik
was toch al van plan om Brazilië
te blijven bezoeken."
De krantenberichten in de vorige
eeuw repten vooral van de - in Ne
derlandse ogen - mensonterende
omstandigheden waarin de men
sen in Holanda leefden: eind ne
gentiende eeuw, maar ook heden
ten dage nog. De emigranten, voor
al uit de 'mingegoede arbeidende
klasse' berichtte de Goessche Cou
rant in 1859, verlieten het Land
van Cadzand om een nieuw leven
te beginnen in Brazilië. Melk en
honing lagen daar echter ook niet
voor het grijpen; sterker, veel emi
granten raakten van de regen in de
drup. Tientallen lieten het leven
door hongersnood en ziekten.
Ook de latere generaties bleven
vaak een prooi voor kooplieden,
predikanten en prelaten. Zo slecht
als toen is het niet, maar veel af
stammelingen behoren ook nu
nog niet tot de gegoede burgerij.
Margje en Ton ijveren al meer dan
dertig jaar voor het aanhalen van
contacten tussen Holanda en Hol
land. De zendelingen hoeven geen
missie meer te volbrengen: ze zijn
er niet op uit de afstammelingen
te begeleiden bij terugkeer naar
het land van hun voorvaders. Ster
ker, ze waarschuwen voor mensen
met verkeerde bedoelingen. Vrou
wenhandelaars die alleenstaande
vrouwen de prostitutie en de ille
galiteit indrijven.
„De inwoners van Holanda en om
ringende stadjes zijn helemaal ver-
braziliaanst. Maar ze kennen hun
wortels en blijven geïnteresseerd
in hun land van herkomst. Er zijn
heel wat Nederlanders geweest,
maar het zou leuk zijn om eens
met een groep jonge West-
Zeeuws-Vlamingen naar Holanda
te gaan. Het liefst jongelingen die
het dialect spreken, zodat ze de
taal met leeftijdsgenoten kunnen
uitwisselen", droomt Ton hardop.
zen voor deze plek voor de jachtha
ven. Het gebied ten oosten van
Port Scaldis is de beste plek voor
de uitbreiding met vijfhonderd lig
plaatsen. Het is daarom overbodig
en zonde van de tijd alternatieve
locaties (Handelshaven, Veerhaven
en Eerste Strange) te onderzoeken
in de startnotitie voor het milieu
effect rapport (mer), betoogde
woordvoerder Jaap Hennekeij van
Jachthaven Breskens bv. „Wij inves
teren niet in een andere locatie."
Het Sluise college wil alle opties
wel laten onderzoeken om de keu
ze voor 'Port Scaldis' juist sterker
te maken. „Dan kom je bij andere
beslissers sterker over", aldus
Luijendijk.
ZEEUWSE
Leonara Boone (I) in 2004 in Nieuwvliet.
foto Camile Schelstraete
